Marta Casado, hepatóloga: «Hai que estar, como mínimo, tres días seguidos sen probar o alcol á semana»
ENFERMIDADES
A presidenta da Fundación Española do Aparello Dixestivo insiste en que o único consumo saudable é cero e que «o alcol se volve máis tóxico coa idade»
04 oct 2022 . Actualizado á 11:57 h.O alcol é a substancia psicoactiva máis consumida e a idade de inicio sitúase en 14 anos, tanto en homes como en mulleres. Entre o 2010 e o 2017 estímase que en España producíronse unha media de 15.489 mortes atribuíbles á súa inxesta anual, das que o 55,7% foron prematuras. O seu consumo supón un importante factor de risco xa non só para a enfermidade, senón para a mortalidade. Para coñecer a cantidade saudable, como recuperar o fígado e os efectos desta bebida no organismo falamos con Marta Casado, presidenta da Fundación Española do Aparello Dixestivo (FEAD) e hepatóloga no Hospital Universitario Torrecárdenas (Almería). Na actualidade, está involucrada en varios ensaios clínicos internacionais como investigadora principal, e realiza proxectos de investigación en temas como a hepatite C e a enfermidade por fígado graxo non alcohólico (EHGNA)
—De que forma dana o alcol a saúde dixestiva?
—O alcol é un potente tóxico para o noso fígado, cuxo uso continuado condiciona un dano hepático progresivo que pode evolucionar a fibrose hepática. Esa fibrose hepática pode levar, á súa vez, a unha perda de función do fígado, así como a morte ou a necesidade dun transplante. Incluso á aparición dun cancro de fígado. O maior dano do alcol no noso organismo prodúcese neste órgano, pero ademais, produce gastritis, que é unha inflamación do estómago, e aumenta o risco de cancro de esófago, de estómago e de colon, entre outros.
—Varios documentos do Ministerio de Sanidade mostran que a práctica de binge drinking está cada vez máis asentada, especialmente nos mozos que consomen combinados. Que prexuízo ten esta conduta?
—Este tipo de práctica de consumo de alcol, tamén coñecida como consumo por atracón, consiste en inxerir a maior cantidade de alcol no menor tempo posible, cuxo obxectivo é conseguir a embriaguez de forma máis rápida. Trátase dunha conduta que na actualidade está favorecida polo fenómeno do botellón, moi estendido entre os mozos e adolescentes. Esta inxesta ten consecuencias e problemas. En primeiro lugar, a elevada inxesta de alcol en pouco tempo pode causar lesións gástricas, hepáticas, vasculares e ademais é un factor de risco para o desenvolvemento de problemas futuros coa bebida. Isto ten efectos a curto e a longo prazo. É indubidable que o alcol é unha droga, ao principio podemos sentir euforia, pero logo aos poucos, o noso organismo vai máis amodo e ao final pode causar un coma etílico e unha parada cardiorrespiratoria. Pero ademais, este tipo de consumo favorece que se dean comportamentos de risco como son os relacionados con accidentes de tráfico, abusos sexuais, condutas violentas, a mestura con outras substancias ou incluso relacións sexuais de risco sen a protección adecuada. A maiores, pode afectar directamente á saúde a longo prazo en canto ao seu desenvolvemento cerebral ou dano hepático.
—Digamos que unha persoa consome alcol pero non se lle diagnostica alcoholismo, aínda que ten un consumo elevado. Que cambios se producen a medida que pasan os días no seu organismo?
—É indubidable que deixar de consumir alcol é tremendamente vantaxoso tanto para a nosa vida como para a nosa saúde. Os beneficios de deixar de consumir cantidades elevadas de alcol son inmediatos e tradúcense nunha maior capacidade de concentración, un mellor rendemento laboral, unha melloría das relacións persoais e familiares, así como unha desaparición dos síntomas relacionados con problemas dixestivos ou trastornos do soño. En concreto, o fígado é un órgano tremendamente agradecido á abstinencia do consumo de alcol. En fases temperás do dano hepático inducido por esta bebida, despois de tres meses de abstinencia, o fígado volve á normalidade. Pero incluso en fases máis avanzadas da enfermidade, cando son irreversibles como sucede coa fibrose hepática, deixar de beber non só é o mellor tratamento, senón que se asocia cun mellor prognóstico, unha menor taxa de complicacións asociadas e unha maior supervivencia.
—Cando os médicos falan de consumo de alcol excesivo, a que refírense?
—O consumo de alcol excesivo non depende do tipo de bebida que se consuma, senón dos gramos de alcol consumidos e da frecuencia coa que se faga. Os médicos falamos dunha unidade que se chama unidade de bebida estándar, e equivale a dez gramos de alcol. Poderiamos dicir que unha cervexa, ou un vaso de viño equivale a unha unidade de bebida estándar, e un combinado, a dous. Entón, consideramos excesivo un consumo de máis de dúas unidades de bebida estándar ao día nas mulleres, e catro ou máis nos homes.
—Claro, e existe unha cantidade segura de alcol?
—Non, a cantidade máis saudable de consumo de alcol é cero. Cada vez son máis os estudos que demostran que ningún consumo de alcol é bo para a saúde e moitísimo menos para calquera paciente que teña algunha lesión hepática. Como dixen, existe unha inxesta que os médicos consideramos excesiva, pero unha cantidade segura de alcol non existe.
—Existe algunha bebida alcohólica que sexa mellor que outra? Refírome a un combinado, a unha cervexa ou a unha copa de viño.
—Non, non hai ningún alcol que sexa mellor que outro. Como comentei anteriormente o importante é o número de gramos consumidos. Noutras palabras, cada bebida alcohólica ten unha cantidade de gramos de alcol. Por exemplo. a cervexa ten menos que os combinados, pero o importante é sumar os graos consumidos e iso depende da cantidade inxerida. Obviamente, cantos menos graos mellor, pero hai que valorar canta cantidade bebe.
—O alcol afecta tamén á microbiota? Un estudo publicado na revista Behavioural Brain Research demostrou a súa influencia e a redución da diversidade de bacterias no intestino.
—Si. Hai estudos recentes que puxeron de manifesto que o alcol pode alterar a permeabilidade intestinal e ademais, a composición de nosa microbiota ocasionando un importante desequilibrio entre as bacterias intestinais. Iso pode condicionar unha afectación do cerebro, e do noso comportamento.
—A miúdo dise que o alcol sinta peor a medida que envellecemos. De feito, o que comunmente se coñece como resaca tende a durar máis co paso dos anos. Por que sucede isto? Pregúntoo sobre todo para saber se o metabolismo, a función hepática, a hidratación ou as enfermidades dixestivas van a máis coa idade, e por tanto, o efecto do alcol é maior.
—Hai algo de certo en todo isto. É verdade que o alcol se volve máis tóxico coa idade, e ademais os anos reducen a tolerancia do organismo ao alcol. Isto está relacionado con que a medida que envellecemos perdemos masa muscular, e temos habitualmente menos auga no corpo o que fai que unha persoa maior que bebe a mesma cantidade de alcol que un mozo, ou a mesma cantidade que bebiamos hai anos, teña unha concentración máis alta de alcol en sangue. A isto engádese que os adultos maiores tamén procesan o alcol de forma máis lenta.
—Outro mito. A crenza popular atribúe beneficios dixestivos a certas bebidas alcohólicas. Dubido desta afirmación. Ten algo de verdade?
—A verdade que non. É certo que algúns estudos afirmaron que tomar unha bebida ao día ten algúns beneficios para a saúde, por exemplo, menos risco de enfermidades cardíacas e unha vida máis longa. Pero isto é moi discutible. É importante saber que inxerir alcol de forma ocasional pode non ser prexudicial, pero nunca é terapéutico.
—Hai forma de recuperar un fígado danado polo alcol despois dunha inxesta abundante? Penso en por exemplo coidarse un luns despois dunha fin de semana de excesos
—A verdade é que non. A forma máis doado e mellor de recuperar un fígado danado polo alcol despois dunha inxesta abundante é coa abstinencia, deixando de beber. Porque coas afectacións hepáticas leves reverte perfectamente cando un deixa de beber, e ademais, en lesións graves o prognóstico da enfermidade. É por iso, que a base do tratamento de calquera enfermidade hepática, sexa da gravidade que sexa e que estea inducida polo seu consumo, é deixar de beber.
—Xa para rematar, é certo que debemos pasar tres días sen alcol para que o fígado se recupere?
—Primeiro debe quedar claro que a cantidade máis saudable de alcol é cero. Pero é certo que os hepatólogos creemos que esta recomendación é pouco realista para a maioría da poboación. No Congreso Internacional de Fígado, que reuniu aos mellores expertos do mundo na materia fai uns tres meses en Londres, decidiuse lanzar unha mensaxe para coidar o fígado nas persoas que beben. Díxose que no grupo de poboación que non está disposto a deixar por completo a bebida alcohólica, polo menos recoméndase tres días seguidos á semana sen probala. Entendemos que durante eses días o órgano ten capacidade de recuperarse. Esta advertencia non debe ser algo illado, senón que ten que vir acompañada de exercicio con moderación e cunha boa alimentación.
