Sonia Encinas, sexóloga: «O sexo nunca debería ser unha esixencia nin unha tarefa»
VIDA SAUDABLE
A experta dá consellos para volver introducir a sexualidade na parella tras o nacemento dun fillo
27 may 2025 . Actualizado á 19:37 h.A chegada dun fillo é un dos cambios máis transcendentais que pode haber na vida dunha parella. Para a nai, é un momento especialmente complexo. Ao coidado do bebé súmanse os cambios corporais e hormonais que fan que sexa difícil activar o desexo sexual en parella. Pero esta etapa é pasaxeira e, con tempo e paciencia, a sexualidade pode renovarse e volver formar parte do vínculo. A sexóloga Sonia Encinas aborda estas transformacións no seu novo libro, O sexo das nais, editado este ano por Roca. Para ela, a maternidade é «unha oportunidade de converterte en protagonista da túa propia sexualidade se respectas os teus ritmos e amplías o significado da palabra pracer».
—Que cambios experimenta a sexualidade despois da maternidade?
—O cambio polo que máis mulleres chegan a consulta de sexología é a falta de desexo. Pero aquí matizaría algo moi importante, que é que esa falta de desexo refírese as relacións sexuais xenitais coas súas parellas. Outro motivo secundario polo que adoitan vir son os cambios no propio corpo e a percepción dunha mesma. O cansazo e a transformación do corpo co embarazo, o parto e o posparto inflúen no desexo e pode haber dificultades na relación de parella.
—É posible anticiparnos a estes problemas para previlos?
—Como pasa con moitas das experiencias ao redor da maternidade, ata que non as vives en primeira persoa, non sabes como as vas a afrontar. Entón, é toda unha incógnita. Ademais, as mulleres vivimos nun sistema que nos ensina desde ben pequenas un canon de beleza único ao que nos esforzamos moitísimo por chegar ao longo de toda a nosa vida. O que ocorra con todo iso despois do parto é algo que non imos poder entender ata que o atravesemos. A pesar de que sabemos que o corpo vai cambiar, o como cambie e como nos atopemos despois vai ser diferente a calquera previsión.
—Que factores inflúen no impacto que poidan ter estes cambios?
—Non é o mesmo unha muller que ten unha rede de apoio e de coidados ao seu ao redor na que se pode apoiar para descansar ou para ter algúns espazos persoais, unha muller cunha parella que sexa corresponsable, ao caso doutra que non só non ten esa rede de apoio ampla, senón que ademais a súa parella que non é corresponsable. Iso implica que ten moita carga mental, moita responsabilidade sobre as súas costas, moi pouco espazo persoal e moi pouco espazo de descanso. Todo iso aféctanos fisiológicamente e atravesa o noso corpo. Non soamente é unha cuestión estética, senón que tamén vai influír en como poidamos coidar o noso corpo, se imos ter tempo para, por exemplo, facer exercicio para que non nos doia as costas ou non, se imos ter tempo para cociñarnos nutritivo e rico para atoparnos ben, ou non o imos a ter.
—Menciona que a falta de desexo nesta etapa ten matices. A que refírese?
—Cando falamos de falta de desexo estamos a referirnos a que non nos apetece igual que nos apetecía antes ter relacións sexuais xenitais coas nosas parellas. Pero iso non quere dicir que non haxa desexo, porque na maternidade hai moito desexo. O que pasa é que non nos permitimos moitas veces conectar co que nesa etapa si que nos está apetecendo: abandonarnos ao descanso cos nosos bebés ou gozar dunha lactación pracenteira se temos a fortuna de que pode darse así.
—Na súa experiencia profesional nota que existe unha presión social por retomar as relacións sexuais pronto despois do parto?
—A partir da corentena, cando nos atopamos nas consultas da matrona que nos dan o pistoletazo de saída de dicirnos: «Xa podedes ter relacións sexuais, imos falar de métodos anticonceptivos», atópome moitas mulleres ás que, aínda que lles din que poden, non lles apetece. E soamente o feito de que llo diga unha profesional sanitaria xera unha presión, porque parece que a partir dese momento xa hai un contador a cero, van pasando os días que se van acumulando e aparece o medo a que significa esa falta de desexo. O problema é que nos falta información.
—Que deberiamos saber sobre ese momento final da corentena?
—Se entendésemos que é absolutamente normal e que de feito cumpre unha función fisiolóxica o feito de non ter desexo compartido, non o viviriamos con tanto medo. Se nos permitimos agardar os nosos tempos, aos poucos, a medida que van pasando os meses e que imos recuperando espazo, descanso, tempo para nós, tempo de lecer, espazos de pracer e tamén espazo erótico máis adiante cunha mesma, cando de súpeto sentes que recuperas como a túa fantasía, que de súpeto ves unha serie e a serie excítate, cando todo isto aparece, se nos permitimos vivilo, será dun xeito como moi coherente, que nos vai achegando ao sexo. Se a parella cumpriu a súa función e acompañounos de xeito corresponsable, aparecen esas ganas de volver compartirse. Pero moitas veces as mulleres non se dan ese permiso porque desde o mesmo momento no que lles din «Xa podedes ter relacións sexuais», elas o que escoitan é que xa deberían ter relacións sexuais.
—Canto tempo pode pasar ata que volve xurdir ese desexo?
—Hai mulleres que tardan máis e outras que tardan menos. Pero o que eu digo sempre é que antes de chegar a iso, quizais, poderías pensar en se che apetece masturbarte. E isto a maioría das mulleres nin o pensan. No momento no que aparece a presión de ter sexo coa parella, nin sequera se dá un espazo para poder explorar o desexo propio, cunha mesma. E así é como a esixencia remata por esgotar por completo a nosa dispoñibilidade sexual, o noso desexo sexual.
—Por que existe esa esixencia?
—Independentemente de que sexamos heterosexuais ou non, as mulleres aprendemos desde sempre que a nosa función é satisfacer aos homes, que eles estean contentos, ben para que queden, ben para que nos traten ben. Entón, ao final, unha relación de parella está dentro desas normas. E isto é tremendamente nocivo, porque o sexo nunca debería ser nin unha esixencia nin unha tarefa, senón un espazo no que nos compartimos dun xeito horizontal, no que ti me ves e eu véxote e apetécenos. Se nos compartimos é porque nos apetece e se a min apetéceme e a ti non, sempre teño a miña erótica propia, que é marabillosa tamén e que teño total permiso para poder explorala. Pero nós non aprendemos isto, non aprendemos a chegar ao sexo como un lugar que nos pertence e que nos valida, senón como un lugar no que nós temos que cumprir unha función, que é, ademais de estar belas, facelo ben e satisfacer, en calquera caso, á outra parte.
—Que consecuencias ten isto para a sexualidade das mulleres?
—A consecuencia é que moitas mulleres pasan por amais do seu propio desexo, simplemente porque cren que é algo que hai que facer. Hai enquisas nas que se ve moi claro que hai unha gran maioría de mulleres que recuperan o seu desexo pasados dous meses do posparto e con todo hai moitas que recuperan as relacións sexuais na corentena, cando pasou un mes e medio. A maioría das mulleres teñen relacións sexuais antes de que lles apeteza e sen ter desexo sexual. E isto é terrible para a nosa propia sexualidade, pero tamén porque seguimos reforzando a idea de que o sexo é algo que lles pertence a eles.
—Que consellos daría para vivir unha sexualidade plena en parella tras a chegada dun fillo?
—O primeiro de todos é que che deas o espazo para que o teu desexo apareza. Non ter relacións sexuais cando non hai desexo. Porque no desexo inflúen moitos factores e o cansazo e a carga mental é determinante para recuperalo. Pensemos que o desexo sexual require dun excedente de enerxía e o que nos atopamos nas consultas é que a maioría das nais están en déficit de enerxía, por cansazo e por falta de tempo e de espazo propio para si mesmas. É coherente nestes casos que o desexo non estea. Entón, non pasemos por amais do noso desexo e desas necesidades. Para isto, debe haber comunicación na parella e o outro ten que facerse responsable de entender esta etapa pola que están a pasar. Porque a crianza é unha responsabilidade de ambas as partes e a parte non gestante ten que cumprir o seu rol. O que hai que colocar no centro é o que necesita a nai nesta etapa. se a nai está ben, o bebé vai estar ben, así que coidemos á nai. Despois, diría que confíen en que xa haberá tempo e ese desexo e eses espazos volverán.
—Di que a maternidade é unha oportunidade para redescubrir o pracer sexual. Como podemos aproveitala?
—A maternidade, como experiencia corporal, a nivel biolóxico e fisiolóxico conéctanos co corpo dun xeito moi potente. Cando chega a maternidade, o corpo fala, sobe o volume e atravésannos unha chea de experiencias corporais que son moi poderosas. Isto, precisamente, dános a posibilidade de escoitar ao corpo dun xeito na que quizais noutros momentos pasaríanos desapercibido. Se o escoitamos e se respectamos as súas necesidades e os seus desexos, isto abre unha porta nova a descubrirnos tamén eróticamente desde aí. Neste sentido, a maternidade obríganos a pór límites que quizais antes nos saltamos. Desde ese respecto ao propio ritmo e aos propios procesos, aparecen posibilidades de goce que non estaban contempladas antes. Se cadra apetéceche máis que nunca unha masaxe nas costas ou un momento de intimidade coa túa parella, de caricias, de bicos, de mirarte aos ollos e se cadra dásche conta de que non cho estás permitindo porque no momento no que te achegas á túa parella o único que aparece é a posibilidade de que se me achego imos ter un coito que non me apetece.
—Que pode facer a parella nesta etapa?
—O rol da parella é fundamental. O que debería facer é, primeiro, facerse responsable da súa parte e segundo, preguntar moito «que necesitas?». Que nunca dea cousas por feito, que pregunte, que coide e que faga unha autoobservación para facerse cargo tamén das emocións que se lle espertan, porque esta parella tamén vai vivir unha transformación e unha revolución coa súa paternidade ou maternidade non gestante, e vai necesitar procesalo.