É un bo momento Aninovo para deixar de fumar? Como facelo e probabilidades de logralo
VIDA SAUDABLE
De media, os fumadores necesitan cinco intentos para deixar o tabaco
19 ago 2022 . Actualizado á 12:51 h.Aninovo, vida nova. Iso din polo menos. Cada 31 de decembro, miles de fumadores proponse deixar de fumar. Pasadas unhas horas do 1 de xaneiro, moitos deles xa están co cigarro na boca e unha copa na man. Pero que iso non te desencoraxe nin che faga abandonar o que sen dúbida é unha boa idea para a túa saúde, ás veces non sae á primeira, pero intentalo é o primeiro paso cara á meta. Os datos din que os fumadores necesitan unha media de cinco intentos para chegar ao obxectivo de deixar de fumar. Co que te debes de quedar é que, aínda que perdeses a batalla contra o tabaco do 1 de xaneiro, estás a empezar a gañar a guerra. Non te rendas!
Supomos que á pregunta «canta xente fuma en España?», só hai unha resposta posible: demasiada. Con todo, o consumo de tabaco no país reduciuse de xeito máis que notable coa aparición da lei antitabacos do 2006 e con todas as normas que chegaron detrás daquela. Xa nin falemos se comparamos o número actual de fumadores co que había na década dos oitenta, cando máis do 50% da poboación de homes eran fumadores. Segundo o último informe anual de consumo de tabaco en España publicado polo Ministerio de Sanidade, o 32,3% dos españois fuma tabaco a diario. Unha lixeira mellora cos datos recolleitos na anterior mostra de Sanidade no 2017 (34%). Se algo temos claro é que fumar hai anos que pasou de moda.
Cal é o mellor momento do ano para deixar de fumar?
Hai un momento perfecto para deixar de fumar? É o aninovo unha elección recomendable? Preguntámosllo a Elisardo Becoña, catedrático de psicoloxía clínica da Universidade de Santiago de Compostela e director da Unidade de Tabaquismo e Trastornos Adictivos na propia USC. «Os humanos precisamos días concretos que nos marquen o que temos que facer. A pesar de que a xente se adoita expor deixar de fumar o 1 de xaneiro, a nosa experiencia di que as datas nas que a xente máis deixa de fumar son entre setembro e decembro. Parece que cando empeza o ano empeza todo, pero o noso calendario realmente empeza en setembro; é cando acaba o verán, cando empezan os colexios, cando cambiamos de estación e cando hai que exporse cousas novas (apuntarse ao ximnasio, empezar as clases de inglés e, tamén, reducir o consumo de tabaco ou deixalo). Na práctica, isto facilita que os fumadores teñan varios días ao ano para exporse deixar de fumar. Os que o intentaron en decembro e non lles foi ben, exponllo en xaneiro. E aos que non lles vai ben xaneiro, déixano para o verán. E se lles falla o verán, pois en setembro ou outra vez en xaneiro. En calquera caso, isto implica que si se están expondo deixar de fumar e ese é o camiño para facelo a curto ou medio prazo», explica Becoña.
Deixar de fumar non é doado. De feito, a industria encargouse de desenvolver unha fórmula a base de diversas substancias (non só a nicotina) para cumprir unha misión: enganchar á xente. Non é un camiño de rosas, pero o teu corpo agradecerao. Lembrade que, a día de hoxe, o tabaco é a principal causa de mortalidade evitable no mundo. En base ao número actual de fumadores, estímase que nos próximos anos o tabaquismo provoque 10 millóns de mortes en todo o mundo. «En España, as enfermidades relacionadas co tabaco producen 52.000 mortes. Pensemos nos mortos que hai habido por covid, pois nos últimos dez anos medio millón de persoas morreron en España polo consumo de tabaco perdendo unha esperanza de vida media de vinte anos», apunta o catedrático.
É mellor deixar de fumar de golpe ou de xeito gradual?
Tomaches a decisión de deixar o tabaco co cambio de ano e o primeiro é felicitarte. Cando llo anuncies ao teu grupo de amigos e a túa familia, que che dean un máis que merecido aplauso. Gózao e crécete, vente arriba! Estamos contigo.
A pregunta é, como o vas a facer? Que é mellor: deixar de fumar aos poucos ou de golpe? Oxalá houbese unha fórmula máxica, pero temos que dicirche que iso depende de ti e de como te vexas. Si hai evidencias de como podes ter máis éxito segundo canto fumes. «A maioría dos fumadores intentan deixalo de golpe. Se fuman pouco, pódeno conseguir. Se fuman moito, van pasar moi mal porque terán síndrome de abstinencia e non lles será do todo posible», explica o director da unidade antitabacos da USC. O bo é que, a día de hoxe, os fumadores teñen moitas formas de pedir axuda para incrementar a súa porcentaxe de éxito. E aí as pautas serán importantes. «Nos tratamentos que existen psicolóxicos ou farmacolóxicos, a idea é sempre reducir gradualmente o consumo de tabaco e ir manexando situacións. É dicir, se o intenta o propio fumador que faga o procedemento que el considere máis adecuado, pero cando pasamos a tratamentos de tipo clínico hai que controlar a síndrome de abstinencia (o mono)», detalla o noso experto.
Canto tempo ten que pasar ata converterse oficialmente en exfumador
Estímase que o tempo de abstinencia que debe transcorrer ata que un pode considerarse exfumador oscila entre un e dous anos. «É cando xa é moi difícil que recaias e tamén cando aos fumadores empeza a preocuparlles pouco o tema do tabaco. Porque se se segue pensando moito en fumar, o risco de recaída é maior», explica Elisardo Becoña. «O que si sabemos é que se deixa de fumar e un afástase do tabaco en todos os ambientes, é máis difícil recaer. Por iso foi tan importante que a xente non poida fumar pasivamente. Que un non entre en ambientes de fume sendo exfumador. Por tanto, por un proceso psicolóxico denominado condicionamento clásico (si, como o do can de Pavlov), volve ter ganas de fumar, volve ter craving, por iso tamén agora á xente cústalle menos deixar de fumar que hai 20 anos cando non había leis de tabaco».
Como explicar como funciona o condicionamento clásico para quen non estea familiarizado con esta teoría básica da psicoloxía. Aí van algúns exemplos que nos proporciona Elisardo Becoña: «Estás a tomarte unha copa e fúmasche un cigarro? Condiciónase co alcol. Estás cun amigo charlando tranquilamente e fumas un cigarro?, asócialo con iso. Tes un problema, fumas e atópaste mellor? Asócialo co tabaco e condiciónase con iso». Porque é evidente que fumar produce pracer. Aí está o truco e o motivo polo que é unha substancia tan adictiva. «Os fumadores, fumando, controlan o estrés. Fumar reduce automaticamente o estrés, é a vantaxe que ten. O tabaco contén moitas substancias, non soamente nicotina. tamén amoníaco e outros aditivos. O que leva á dependencia é que iso entra no cerebro e produce pracer. Ao producir pracer condiciónase con todo». Pracer, ollo, non felicidade. Os fumadores non son máis felices que o resto. «Ao final, ese pracer convértese en aversivo, porque acabas sendo dependente. A felicidade convértese en morte ao final», sentenza Elisardo Becoña. Porque o consumo non se pode controlar.
Agardamos sinceramente que todos estes datos resúltenche útiles á hora de deixar de fumar. Que saibas que entre 24 e 48 horas despois de deixalo, a nosa tensión arterial xa mellora. Séguense rexistrando casos nos que deixar o tabaco contribúe a que desaparezan determinadas dores de cabeza, tamén para a dor de varices. A melloría de capacidade pulmonar estudada en persoas de entre 60 e 70 anos é tamén sorprendente, polo que nunca é tarde. Desde o grupo de traballo da Universidade de Santiago constataron que un ano sen fumar rebaixa os niveis de inquedanza e fai mellorar animicamente ás persoas.
E para concluír pedímosche que penses como e por que empezaches a fumar. Non temos ningún estudo de ningún ministerio que nos avale nisto, pero xogariamos o noso diñeiro a que basicamente foi por «ser máis moi ben», porque os populares da túa clase fumaban ou por sentirte aceptado. Acertamos? Seguro que si, porque a presión social ás veces fai que fagamos cousas infinitamente absurdas. Coa madurez que dan os anos, toca arranxar as cousas. Poida que sexa difícil, pero hoxe deixalo é máis doado que nunca. Non te desencoraxes. Lembra que, aínda que caias na tentación, se o intentas cinco veces tes unha probabilidade altísima de lograr a túa meta. Dálle duro!
