Laura Morán, sexóloga: «O amor é á relación o que o arroz á paella, é necesario pero non suficiente»

No amor, como en todas as esferas da vida, a perfección non existe. Por moito que idealicemos á persoa amada durante eses primeiros meses de namoramento nos que todo nos parece encantador, co paso do tempo, a realidade vaise asentando e descubrimos que se trata dun ser humano e que, do mesmo xeito que nós, ten defectos.

Pero, contrariamente ao que parecen indicar as películas e as novelas románticas, é xustamente nese momento cando aparece o amor. Porque, segundo a psicoloxía, a forma máis completa deste inclúe tres ingredientes: intimidade, paixón e compromiso. E esta receita só pode cociñarse co tempo. Así o explica a terapeuta de parellas e sexóloga Laura Morán. No seu novo libro, Perfectamente imperfectas (editorial Destino, 2023), aborda os mitos máis arraigados e resolve as dúbidas máis frecuentes acerca das relacións amorosas. Os seus consellos axudaron a parellas a superar crises profundas e o seu rol de divulgadora é para ela outra oportunidade de seguir proporcionando esa axuda.

—Como é unha sesión de terapia de parella?

—A terapia ten diferentes fases. A min gústame facer unha primeira e segunda sesión cos dous membros da parella, de forma que cheguen e os dous presenten as dificultades que perciben. Así te fas dous debuxos. Por unha banda, o que ten un membro da parella sobre as dificultades, as solucións que se ensaiaron e non funcionaron, e doutra banda, o do outro. Despois desas dúas sesións, temos sesións individuais para coñecer a historia de cada un deles. A biografía familiar é importante e tamén o momento vital no que se atopan a nivel individual. Esas adoitan ser a terceira e cuarta sesión. Logo, na quinta e a sexta, volvemos traballar en parella. Faise unha devolución do que eu percibín e defínense os obxectivos terapéuticos, é dicir, que cousas habería que traballar para que a relación puidese funcionar mellor. A partir de alí, cada caso é un mundo. Ás veces farán falta máis sesións individuais, mentres outras veces fanse máis sesións en parella.

—Que elementos ten que ter unha parella exitosa?

—Un dos elementos é a duración. Podemos considerar que unha parella funciona porque dura no tempo. Pero tamén ten que haber satisfacción. Ten que ser un vínculo no que te sintas a gusto. E ten que ser significativo para os participantes, é dicir que non estean xuntos por estar, senón que a relación lles achegue cousas: apoio, consecución de obxectivos e proxectos. Ten que ser relevante. E a parella ten que ser alguén en quen poidas confiar. En resumo, hai tres ingredientes que non poden faltar, que son intimidade, paixón e compromiso. O compromiso ten que ver coa durabilidade: elíxote e elíxesme. A intimidade ten que ver coa confianza e a paixón inclúe o sexual, aínda que non é só iso.

—O sexo é necesario nunha relación?

—Hai parellas que son moi felices, moi exitosas e funcionais sen relacións xenitais. O problema é que reducimos o sexo ao xenital e, concretamente, á penetración. Se entendemos por sexo ese encontro de nudez e relacións xenitais, hai parellas que son felices sen iso. Non son as máis habituais, teñen que xuntarse dúas persoas para as que ese encontro sexual non sexa o relevante, como pode pasar en persoas que teñen unha orientación máis asexual. Pero normalmente, o sexo é importante non tanto polo sexo en si, senón polo que implica para a relación. Implica dedicarlle un tempo e en principio, é unha experiencia pracenteira, satisfactoria e divertida na que a parella conecta. O mesmo que che pode gustar saír ao cine ou facer unha escapada, precisamente porque é algo pracenteiro que fas en parella para coidar a relación, o sexo é algo parecido e ademais é gratis. Implica comunicación, implica xenerosidade. Entón, practicar relacións sexuais coa túa parella ten beneficios. É obrigatorio? Non. Pero o problema xorde cando ese desexo é asimétrico, é dicir, un membro da parella deséxao e o outro non tanto.

Iván Rotella, sexólogo: «Hai que aprender a ter orgasmos»

ALICIA BLANCO / Ou.R

—Como pode impactar o estrés no desexo?

—O desexo ten moito que ver coa satisfacción. Cando algo nos satisfai, adoitamos desexalo. O que pasa é que cando estamos tensos, cústanos moito máis gozar, non só do sexo, senón en xeral. Cando o sexo é percibido como algo que non é satisfactorio ou pracenteiro, deixa de ser desexado. É un dano colateral causado polo estrés. Hai estudos que mostran que as mulleres somos máis permeables ao cortisol, unha hormona que intervén cando hai estrés crónico. Pero o que máis inflúe en relación co estrés é esa dificultade para sentir pracer en xeral. Levamos unha vida moi atropelada e hai xente que non só non ten tempo para ter relacións, senón que tampouco senta a ler un libro ou ver unha película, ou que mentres o fai está a pensar en todo o que ten que facer e non está a facer. As persoas que están moi tensas, para cumprir cos seus obxectivos, tenden a sacrificar todo aquilo que non é esencial. Igual non van ao ximnasio, igual non ven unha serie, non quedan os seus amigos ou non manteñen relacións sexuais. O estrés, fisiológicamente, pode provocar estes efectos. Logo, nas parellas, o estrés pode xerar tamén enfado cara á outra persoa. Igual ti sentes que a túa parella non participa das tarefas do fogar tanto como ti e isto pode distanciarte emocional e eróticamente dela.

—No libro fala do desexo espontáneo e o desexo en resposta. En que diferéncianse?

—O desexo espontáneo ten que ver coa anticipación do pracer. Imaxinemos un bombón. Se ti lembras o satisfactorio que foi outras veces comer ese bombón ou outro parecido, activarase o desexo dese bombón. O desexo en resposta ten que ver coa propia experiencia do pracer. Pedíchesme que peche os ollos e déchesme o bombón. Experimentei pracer e quero máis. No encontro sexual, sería parecido. Hai investigacións nas que se viu que, das mulleres que estaban nunha relación duradeira, máis do 50% dicían ter unha vida sexual satisfactoria pero nunca ou case nunca pensaban no sexo. Non anticipaban o encontro para desexalo, senón que unha vez que se daban as circunstancias e empezaban a experimentar pracer, aparecía o desexo de máis. Ás veces, só con explicalo reláxase todo o mundo. Porque adoitamos crer que o desexo só se pode provocar de forma espontánea. Non existe unha soa forma de desexar, por iso gústanos falar de desexos e non só de desexo sexual.

—Adóitase dicir que a comunicación é fundamental na parella. Como ten que ser para que sexa efectiva?

—Ás veces pensamos que se trata de falar e falar durante horas ou discutir e discutir ata que un dos dous réndese ou esgótase. Isto, lonxe de axudar, dificulta, porque pode endurecer os conflitos. Para que unha comunicación funcione ten que ter certos ingredientes. O primeiro é comunicarse desde o eu, con estilo asertivo. No canto de dicir: «Ti fasme isto», falar de como eu síntome cando pasa isto. Non é o mesmo dicir: «Eu síntome triste cando che vas todos os domingos ao fútbol e quédome soa» que dicir «Sempre te vas ao fútbol e déixasme tirada». Unha cousa é reprochar e outra é pedir. Logo, hai que ser conscientes de que o ser humano ten moitísimos nesgos cognitivos que nos levan a crer certas cousas que son absolutamente subxectivas. Entón, cando temos que falar coa nosa parella de algo que nos desgustou, é importante non dar por sentadas cousas. É mellor preguntar desde o interese que desde o xuízo.

—Que ocorre na parella cando nacen os fillos?

—Moitas parellas teñen a súa primeira crise cando chega o primeiro fillo, porque todo o sistema da relación, as normas implícitas ou explícitas, as dinámicas, os ritmos e as obrigacións e beneficios cambian radicalmente e a parella ten que conseguir adaptarse a esa situación para poder sobrevivir. Estatisticamente, quen se adoita sobrecargar máis é a nai, porque é de quen demanda máis o bebé, sobre todo se hai lactación materna. O sistema ten que adaptarse para que esa nai non se esgote nin se amargue. Ela ten que poder pedir sen reprochar e o outro ten que poder escoitar sen defenderse. Porque ao final, esa crise non é culpa de ninguén. Cambiou a realidade do xogo e agora non se pode seguir facendo as cousas como se facían. Tampouco hai que renunciar á parella. Moitas veces o que facemos é renunciar á relación de parella para converternos só en pais. É entón cando a plantita da relación morre.

—Unha infidelidade sempre indica que a parella non funciona?

—Non. Esta é unha crenza moi estendida e ás veces efectivamente, é así e a infidelidade reflicte que algo non funciona na relación. Pero ás veces hai persoas que queren ao seu parella pero ese caso poida que cumpra algún desexo ou algunha necesidade afectiva individual que non teña nada que ver coa parella en si. A infidelidade é multicausal e detrás dela pode haber moitos factores distintos.

—Que é o primeiro que intentas traballar cando unha parella acode a consulta porque hai habido unha infidelidade?

—O primeiro é atender a dor da persoa traizoada. Porque o seu chan se ha rachado e todo o que cría sobre a súa relación de parella ponse en cuestión. Aínda que unha infidelidade sucedese durante os últimos catro meses e a parella leve dez anos xuntos, isto tingue toda a relación. A persoa empeza a cuestionarse a súa confianza no outro, pregúntase desde cando está a suceder isto, como foi posible. O sufrimento adoita ser desgarrador. Tanto o terapeuta como a persoa que enganou temos que estar aí para acompañar e paliar no posible as consecuencias da traizón. Nunha segunda fase, búscase intentar entender que sucedeu, por que, e que función cumpre. Hai que entender cal foi a dinámica que facilitou que isto sucedese. O único responsable da infidelidade é o que engana, pero entender que foi sucedendo para chegar a ese escenario é importante para a parella. Cando unha relación non funciona, a responsabilidade diso adoita ser compartida. Nunha terceira fase, habería que imaxinar un futuro. Se vai ser compartido, hai que pensar en como van poder superar a ferida da desconfianza. Se senten que non é posible restaurar a relación, poden pensar nun futuro por separado.

—Cales son algúns mitos falsos que creemos acerca do amor?

—A omnipotencia do amor, o de que o amor todo pódeo, é un problema gordo. Podemos chegar a xustificar situacións de violencia en nome do amor. Somos capaces de romantizar todo iso. Ese mito tamén ten como resultado que, cando unha parella ve que non pode superar un problema ou non saben como facelo, dan por feito que a relación non ten sentido, porque se o amor non foi capaz de sobreporse a iso, é que non é amor. Tampouco é verdade. O amor é á relación o que o arroz á paella: é necesario, pero non suficiente. Necesitamos máis cousas para que funcione. Logo, está o mito da media laranxa. Aínda hai estigma acerca de estar solteiro a determinada idade, ou divorciarse incluso. Outro mito é pensar nos celos como medida do amor.

—«Somos celosos» ou «sentimos celos»?

—A min non me gusta utilizar o verbo «ser» para case nada, porque traslada a sensación de cronicidade, de perdurabilidad, coma se fose un trazo da personalidade que non podes cambiar. Pásame con celos, inquedanza, depresión ou o que sexa que trate en consulta. Máis que dicir que se é celoso, gústame dicir que se padece celos. Os celos son unha emoción totalmente humana. O máis probable é que todos nalgún momento da vida sintámolos. No caso da parella, o primeiro é intentar quitar as etiquetas que dan esa sensación de cronicidade, intentar recoñecer que os celos son unha emoción e que se pode controlar o comportamento. Traballamos sobre a conduta: non collerlle o móbil á túa parella, non seguirlle pola rúa.

---

---