A vicepresidente da sociedade que reúne a todos os especialistas de España explica que a dor, no que interveñen, é un síntoma moi complexo
16 sep 2025 . Actualizado á 14:10 h.Ninguén adoita pensar en radioloxía cando se fala do tratamento da dor, do ictus ou das varices. Con todo, a subespecialidad de radioloxía vascular e intervencionista é unha área crecente dentro dos hospitais, que facilita as intervencións minimamente invasivas e, como consecuencia, a pronta recuperación dos pacientes. O problema? É descoñecida en atención primaria, o que dificulta o acceso dos afectados aos seus servizos. Gemma Semepere, vicepresidenta da Sociedade Española de Radioloxía Vascular e Intervencionista (Servei), explica as funcións que ten a súa especialidade e en que sentido poden axudar nalgunhas das enfermidades máis comúns na actualidade. A experta pronúnciase no marco do Congreso Mundial de Radioloxía Vascular e Intervencionista que se celebrou en Barcelona.
—Un 76% dos médicos de familia recoñecen que o seu nivel de coñecemento sobre a Radioloxía Vascular e Intervencionista é «deficiente» e moitos nin sequera saben que procedementos e intervencións poden realizar os radiólogos vasculares e intervencionistas, segundo unha enquisa que se presentou a Serveilav. Como é posible?
—En principio, o que denota esta enquisa é un distanciamento entre o que é a atención primaria e a atención hospitalaria. É dicir, en canto a coñecemento do que se está desenvolvendo en ambos os ámbitos, que aínda que sexa a atención ao paciente, desenvólvense de xeito completamente diferente. Por unha banda, a especialidade de familia ou de atención primaria é unha especialidade MIR, que ten un desenvolvemento curricular, que parte desenvólvese no ámbito hospitalario, pero a parte principal desenvólvese na contorna de atención primaria, non no hospital. Isto, co tempo, pode levar a que o coñecemento do que se está desenvolvendo nunha contorna hospitalaria, como pode ser neste caso a radioloxía vascular e intervencionista, quede a distancia do que verdadeiramente se está desenvolvendo na contorna de primaria. Iso creo que é común tamén a outras especialidades hospitalarias, pero podería ser un dos motivos que xustifiquen que os médicos de atención primaria descoñezan en moitas ocasións o que se está desenvolvendo nos hospitais en canto á radioloxía vascular e intervencionista.
—En que patoloxías intervén a súa especialidade?
—A radioloxía vascular e intervencionista é unha subespecialidad que se desenvolve no ámbito da radioloxía diagnóstica e tamén vascular e intervencionista. É como unha pequena extensión. Encargámonos de intervir, de facer terapia e tamén diagnóstico co apoio da imaxe médica radiolóxica, que nisto temos técnicas de TAC, de resonancia, de ecografía e de fluoroscopia, para poder intervir en procesos de enfermidade en pacientes dun xeito minimamente invasivo. É dicir, non cirurxicamente, poder acceder ao interior do corpo a través da pel, a través dos vasos sanguíneos, sen necesidade de abrir un campo cirúrxico, o que significaría unha cirurxía. Nós podemos ver o interior dos pacientes coa axuda da imaxe médica e podemos intervir, chegar aos procesos patolóxicos que se están desenvolvendo dun xeito minimamente invasivo, por exemplo, mediante agullas de punción a través da pel, a través de pequenos buracos; a través de catéteres, accedendo polos vasos sanguíneos a zonas que queremos tratar. Todo iso sen necesidade de abrir un campo cirúrxico. Con iso, os pacientes reciben un tratamento cunha menor morbilidade, é dicir, menores tempos de postoperatorio e unhas recuperacións máis rápidas.
—Que enfermidades adoitan tratar?
—O abano de tratamentos que facemos en radioloxía intervencionista é moi diverso. Tratamos percutáneamente a través da pel diferentes procesos e podemos actuar, por exemplo, na área hepática, sobre problemas da pulmonar ou da vía biliar, como procesos infecciosos, pero tamén cancro. Podemos actuar en situacións de sangrado agudo, interno, por exemplo, en politraumatismos; en situacións de sangrado espontáneo e podemos acceder a estas zonas de xeito minimamente invasivo a través de catéteres.
—Como acceden?
—Chegamos a situacións ou a esas localizacións de hemorraxia interna e tapamos o vaso sanguíneo, co cal conseguimos unha efectividade e un mínimo investimento, porque ao final o acceso prodúcese a través dun pequeno buraco cunha recuperación moito máis rápida e mellor.
—Forman parte da intervención que se enmarca dentro do Código Ictus?
—Si. No campo do ictus temos un gran papel, tanto no isquémico ou o que se produce pola falta de chegada de sangue a unha determinada zona do cerebro, por un coágulo ou un tapón dun coágulo que tapou un vaso sanguíneo e iso maniféstase cun defecto neurolóxico, porque a zona onde actúan as neuronas xa non recibe a súa achega sanguínea. Neses casos a radioloxía vascular intervencionista ten moito que facer. Podemos chegar a través dos vasos sanguíneos con catéteres, que son tubitos moi finos, á zona do cerebro que está tapado por ese coágulo e ser capaces de absorbelo ou extraelo, co cal se recupera a función do cerebro. Este tratamento foi unha revolución porque, hai anos, os ictus tratábanse con medicacións que intentaban disolver o coágulo, pero non chegaba a ser todo o suficientemente forte como para conseguir unha restitución da función neuronal. Os novos tratamentos endovasculares supuxeron unha revolución. Os resultados demostraron cos anos que este tratamento é eficaz xa que os pacientes se recuperan máis rapidamente e con menos secuelas en comparación a anos atrás. Iso é grazas á radioloxía vascular intervencionista.
—Como funciona o Código Ictus?
—O tempo é cerebro. Cando hai sospeita de ictus, desprégase unha organización de especialistas médicos que traballan dun xeito moi coordinado, eficiente e rápida. Todo se desenvolve para que o tratamento se poida instaurar ao menor tempo posible. Hoxe en día, os pacientes teñen a posibilidade de recuperarse integramente e levar unha vida como antes do ictus o máis normal e cunha recuperación moi boa.
—Dos ictus ás varices.
—Si, ese é outro ámbito que podemos tratar. As varices son unha enfermidade dos vasos sanguíneos, en concreto, das veas, onde se produce unha dilatación.. Estas veas dilatadas, coñecidas como varices, adoitan afectar a moitas persoas e nalgúns casos poden chegar a crear bastante complexidade para os pacientes. De feito, relaciónanse en moitos casos de tromboses, porque as varices ou veas altamente dilatadas teñen dificultade para levar o fluxo sanguíneo dun xeito adecuado, por iso, as varices teñen a tendencia a trombosarse. O sangue se coagula facilmente e prodúcese unha obstrución do vaso sanguíneo por unha dificultade de paso.
—A que problemas conduce esta trombose?
—Esta obstrución crea unha serie de problemas para os pacientes como son pernas inchadas, inflamadas, sen unha boa circulación, o que lles limita para camiñar, para levar unha vida normal. É máis, poden ter un risco vital moi importante porque ese sangue coagulada, ese trombo que se acumula principalmente nas zonas das pernas onde as varices son máis frecuentes, pode desprazarse e migrar a unha zona moi frecuente que é ao corazón e ata os pulmóns. Neles, pode crear unha situación de risco vital como é a embolia pulmonar. Neses casos complexos, a radioloxía vascular intervencionista tamén ten un campo de acción, porque pode acceder aos vasos sanguíneos e aspirar ese coágulo de forma que se libere o fluxo e evitar toda a sintomatoloxía relacionada. Incluso, poderiamos chegar ao pulmón en caso de embolia pulmonar. Todo iso sen intervención cirúrxica.
—De que forma son capaces de tratar a dor?
—A dor é un síntoma complexo e con múltiples causas. Hai de tipo inflamatorio, oncolóxico ou visceral por diferentes causas. Neles tamén podemos intervir. Por exemplo, no campo da muller hai unha situación que causa dor crónica e chámase síndrome conxestiva pélvico. Consiste en que as veas xinecolóxicas das mulleres están dilatadas, como sucede coas varices. Son mulleres que teñen dores pélvicos crónicos, con molestias de anos de evolución, e sobre os que non se acaba de atopar ningunha causa a pesar de consultar repetidamente con médicos. Estas varices condicionan a sintomatoloxía de pesadez, dor que ao longo do día vai empeorando durante as fases tardías, da tarde, da noite, cun patrón determinado. Estudándoas ben e podendo valorar a posibilidade de que teñan esta síndrome, que está infradiagnosticado, pero que existe, pódese chegar a tratar tamén dun xeito endovascular minimamente invasiva e moi rápida e efectiva. Estas pacientes melloran, e é un exemplo típico, aínda que tamén hai outros.
