Padraic Ward, CEO de Roche: «A ciencia médica avanza a un ritmo sen precedentes con tratamentos antes impensables»

Padraic Ward chegou a Galicia directamente desde a sede do grupo Roche en Basilea (Suíza). 24 horas de intensas de reunións —aínda que tamén houbo tempo para percorrer as rúas do centro histórico de Santiago —, que remataron coa firma dun acordo «pioneiro» co Sergas, que sitúa a Galicia á vangarda mundial na abordaxe das principais enfermidades da retina, que son a principal causa de cegueira en adultos.

—O Sergas e Roche Farma acaban de asinar un acordo cualificado como «pioneiro». Por que Galicia?

—O acordo co Servizo Galego de Saúde non é unha colaboración máis, senón unha alianza estratéxica centrada no que realmente importa: o valor que xeramos para os pacientes, neste caso afectados por enfermidades da retina, e tamén para a súa contorna familiar e social. O que o fai único e pioneiro é o seu enfoque, xa que se centra en transformar todas as etapas do diagnóstico, tratamento e seguimento de cada paciente, e na medición do impacto real das innovacións. O obxectivo, por tanto, é traballar no percorrido integral do paciente de principio a fin: cribado, intervención temperá, seguimento, tratamento e medición de resultados.

Este enfoque representa un auténtico cambio de paradigma, e para nós é unha confirmación da nosa visión da innovación, que transcende o mero tratamento en si e esténdese á forma en que colaboramos para mellorar a vida das persoas. Ao meu xuízo pode proporcionar ao Sergas un modelo de xestión avanzado que aliña os intereses de todas as partes, desde a industria ata o sistema público, para lograr unha atención máis eficiente e centrada no paciente.  Este acordo, ademais, sitúa a Galicia á vangarda internacional na abordaxe das enfermidades da retina, que son a principal causa de cegueira en adultos.

—40.000 galegos padecen Dexeneración Macular Asociada á Idade (DMAE), como lle explicamos a importancia desta colaboración?

—A importancia desta colaboración ten moito que ver co impacto social desta e outras enfermidades da vista que tamén causan cegueira, como o Edema Macular Diabético (EMD). Aos afectados por estas patoloxías hai que sumar a todas as persoas que forman parte da súa contorna e padecen tamén, cada un ao seu xeito, as consecuencias destas enfermidades. Para os pacientes, a medición dos resultados en saúde vai permitir, en primeiro lugar, que adopten un rol máis activo na abordaxe da enfermidade, xunto cos profesionais sanitarios, ao incorporar a medición dos datos de vida real á abordaxe terapéutica. Os profesionais da saúde, pola súa banda, van poder tomar decisións clínicas máis acertadas ao contar con moita máis información. O resultado serán tratamentos moito máis dirixidos e personalizados e, tal como agardamos, con mellores resultados en termos de saúde e calidade de vida, sobre todo tendo en conta as limitacións que pode supor a cegueira para o día a día de calquera persoa.

 —Un dos obxectivos é medir o impacto real dos tratamentos na vida das persoas. Que tipo de indicadores de valor van empregar para saber se este acordo funciona?

—Este acordo vai permitir o desenvolvemento de proxectos concretos que medirán distintas variables, dependendo das necesidades do paciente e das decisións dos profesionais sanitarios. Non podo ser moi preciso neste momento, pero agardamos que o modelo permita a medición remota daquelas variables da vida real que máis impactan a calidade de vida e o manexo da enfermidade.

Estas variables poden ser clínicas, como a agudeza visual ou a medición de distorsiones visuais que poden ser indicativas da progresión da enfermidade ou relacionadas coa calidade de vida, o que chamamos PROMs (Patient-Reported Outcome Measures), como o impacto da enfermidade en actividades cotiás (ler, conducir, ver a televisión, recoñecer rostros…). Tamén se podería medir o impacto no aspecto emocional e a satisfacción do paciente co tratamento, así como o seu nivel de comprensión da enfermidade e a adherencia ao tratamento.

A combinación de todo isto cos datos clínicos tradicionais, ofrece unha imaxe completa da evolución da enfermidade e o verdadeiro impacto das intervencións na vida do paciente.

 —Ve este modelo de colaboración como un piloto exportable a outras comunidades autónomas ou incluso como referencia para outros países?

 —Trátase dun acordo pioneiro que acadamos co Servizo Galego de Saúde pola solidez do seu sistema sanitario, o rigor científico dos seus profesionais e o compromiso dos seus xestores sanitarios. Estou convencido de que vai ser un antes e un despois na forma de abordar enfermidades altamente discapacitantes e cun grande impacto social, emocional e persoal. Por iso, persoalmente, estou moi esperanzado en que poidamos exportar este modelo, dentro de non moito tempo, a outros lugares tanto de España como a outros países.

 —Un dos piares é reforzar a capacidade investigadora en oftalmoloxía dos hospitais galegos. Que plans concretos hai en materia de formación e creación de unidades de investigación?

 —Como indicaba antes, por agora temos un acordo estratéxico que agora nos toca desenvolver, pero a nosa idea é colaborar co Sergas para impulsar a formación dos profesionais sanitarios en ensaios clínicos e estudos observacionales no ámbito oftalmolóxico, así como asesorar en todo o que ten que ver coa creación ou mellora das unidades de investigación nos hospitais do Sergas con actividade en oftalmoloxía.

 —É un dos máximos responsables de Roche, unha compaña con máis de 120 anos de historia, líder global en investigación biomédica, pioneira en oncoloxía e cunha forte aposta en diagnóstico, datos de saúde e innovación tecnolóxica. Dito isto, como lle gusta a vostede explicar, nas súas propias palabras, que é Roche?

 —Cambiaron moitas cousas, eu diría que case todo, desde que fose fundada Roche no ano 1896, pero o noso propósito é o mesmo: traballamos para investigar e desenvolver as mellores solucións para mellorar a saúde e a calidade de vida, tanto hoxe como no futuro, xa que sempre tratamos de anticiparnos ao futuro. Baseámonos na ciencia para lograr avances que salvan e melloran vidas e iso, hoxe, significa ir máis aló do simple desenvolvemento de medicamentos. Roche é ademais a única empresa que integra baixo un mesmo teito a investigación farmacéutica co poder do diagnóstico e a análise dos datos de saúde para entender as enfermidades a un nivel molecular e ofrecer tratamentos moito máis precisos e personalizados.

«A Unión Europea é a rexión que máis tarda en aprobar novos medicamentos»

 —Roche pasou de liderar en neurociencia a antibióticos, antivirais e logo oncoloxía. Onde está agora o “corazón” da compaña e onde cre que estará dentro de 20 anos?

 —É difícil falar dos próximos 20 anos porque todo vai moi rápido, pero si lle podo dicir que seguiremos estando nas áreas onde poidamos ofrecer un maior ao paciente e ao sistema sanitario, e iso debúxanos ademais un escenario onde o enfoque personalizado é cada vez máis dominante. Sobre novas áreas, por suposto que seguimos traballando intensamente en oncoloxía, neurociencias, enfermidades raras e incluso en antibióticos, pero sempre queremos achegar alí onde podemos sumar solucións. Un bo exemplo, no presente, é a oftalmoloxía, e outro é o das enfermidades metabólicas como a obesidade.

 —España é un polo destacado en ensaios clínicos. Que áreas terapéuticas considera prioritarias para reforzar aquí nos próximos cinco anos?

 —España é un socio estratéxico para nós grazas aos seus excelentes profesionais sanitarios, a solidez do seu sistema sanitario, a súa infraestrutura de investigación, o compromiso de xestores sanitarios e o involucramento dos pacientes. De feito, España é o terceiro país do mundo para Roche, en termos de participación de pacientes en ensaios clínicos, só por detrás dos Estados Unidos e China, un dato que fala por si só. Nos próximos cinco anos, gustaríanos reforzar a nosa colaboración en áreas onde vemos un enorme potencial e unha necesidade non cuberta: oncoloxía, oftalmoloxía, neurociencias ou enfermidades cardiometabólicas son bos exemplos.

 —Roche España leva máis de nove décadas. Máis aló da investigación, que compromisos concretos asume a compaña coa sanidade española para os próximos anos?

 —En efecto, levamos en España desde 1933, e o noso compromiso segue sendo estar á cabeza en I+D biomédica para ofrecer aos pacientes españois as mellores innovacións posibles para os seus problemas de saúde, sendo ademais un socio estable e sólido para os distintos sistemas sanitarios. Pero tamén xeramos emprego de gran calidade, e mantemos un modelo empresarial de enorme valor estratéxico para o país, algo que nunca sería posible sen o apoio que recibimos por parte do propio sistema sanitario e os seus xestores nun marco de colaboración público-privada.

 —Como se equilibra a necesidade de soster sistemas públicos de saúde co altísimo custo de terapias avanzadas como as CAR-T ou as terapias xénicas?

 —Garantir a sustentabilidade dos sistemas públicos de saúde é unha prioridade que todos compartimos, incluída a industria farmacéutica. Sen sustentabilidade, a innovación se estanca e os pacientes corren o risco de perder o acceso oportuno aos tratamentos que necesitan.

Cremos que é esencial traballar en colaboración para atopar solucións que apoien tanto a innovación como a sustentabilidade do sistema. É importante ver as terapias innovadoras non só como un custo, senón como un investimento fundamental. Ao manter ás persoas sas e permitirlles seguir sendo membros produtivos da sociedade, estes tratamentos contribúen ao crecemento económico e axudan a equilibrar o gasto sanitario a longo prazo.

O acordo aquí en Galicia é un grande exemplo de como os novos enfoques poden ofrecer mellores resultados para os pacientes á vez que se apoia a sustentabilidade a longo prazo do sistema.

 —A detección precoz é e será clave; Roche conta cunha división de diagnóstico. Cal sería, ao seu xuízo, o próximo gran fito en diagnóstico temperán que podería cambiar a supervivencia de miles de pacientes?

 —A detección temperá é crucial e, en Roche, a nosa división de diagnóstico desempeña un papel crave. No medicamento personalizado, un diagnóstico preciso é o primeiro paso para garantir que os pacientes reciban o tratamento adecuado no momento oportuno, o que mellora significativamente os resultados.

Centrámonos nas áreas coa maior carga de morbilidade a nivel mundial. As enfermidades transmisibles seguen tendo un grande impacto, mentres que as non transmisibles, como as cardiopatías, a diabetes, o cancro e os trastornos neurolóxicos, aumentan rapidamente. Estamos comprometidos a avanzar na investigación nestas áreas críticas para abordar as necesidades urxentes de saúde pública.

Aínda que é difícil predicir avances específicos, cremos que as ferramentas dixitais e a intelixencia artificial impulsarán os próximos grandes avances na detección temperá, axudándonos a identificar enfermidades de forma máis rápida e precisa. Ao centrarnos nos desafíos de saúde máis urxentes, podemos marcar unha verdadeira diferenza nos resultados e a supervivencia dos pacientes.

 —Nunha década, que enfermidades cre que deixarían de ser crónicas ou mortais grazas a terapias avanzadas?

 —Aínda que é difícil predicilo, confío en que os rápidos avances médicos, combinados coa intelixencia artificial e as tecnoloxías dixitais, impulsarán un progreso significativo. Xa vimos avances notables en áreas como a oncoloxía e as enfermidades xenéticas, e este impulso alimenta o optimismo sobre o que depara o futuro.

 —Vostede advertiu que Europa se está quedando atrás en innovación biomédica. Que risco real existe de que a próxima onda de descubrimentos non naza aquí, senón en EE.UU. ou Asia?

 —A posición de Europa como líder global en innovación biomédica está en risco. Na última década, a cota de Europa na investigación e desenvolvemento global diminuíu de case un 37% no 2010 a un 32% no 2020, e proxéctase que caerá aínda máis, ata o 25% no 2030 e o 21% no 2040. Isto non é só unha estatística; ten consecuencias reais para os pacientes e a economía.

Menos investigación e desenvolvemento significa menos ensaios clínicos e un acceso máis lento aos tratamentos máis recentes para os pacientes europeos. Actualmente, a Unión Europea é a rexión que máis tarda en aprobar novos medicamentos, o que amplía aínda máis esta fenda.

 Para seguir sendo competitivos e garantir que os pacientes se beneficien dos avances, Europa debe actuar con rapidez para crear unha contorna que apoie a innovación. As sociedades máis saudables impulsan o crecemento económico e un futuro sostible, e por iso esta cuestión é tan importante.

—A percepción que ten a poboación da industria farmacéutica non é positiva nunha porcentaxe considerable. Moitos cidadáns opinan que o seu principal obxectivo é maximizar beneficios máis que axudar aos pacientes. Como responde Roche a esta crecente desconfianza? 

 —Creo que todos estamos de acordo en que a confianza é fundamental e que as percepcións se forman por factores complexos. En Roche, o noso obxectivo é e sempre foi ofrecer resultados significativos para os pacientes e a sociedade. Fomentamos a confianza a través da transparencia: compartindo datos clínicos e participando en debates honestos sobre o valor das nosas innovacións. Tamén mantemos os máis altos estándares éticos, garantindo un acceso equitativo aos tratamentos, especialmente en rexións desatendidas.

En última instancia, a nosa meta é mellorar vidas a través da innovación e as alianzas que crean un valor duradeiro para a sociedade. Cremos que a confianza gaña a través da integridade e as accións con propósito en todo o que facemos.

 —Os pacientes reclaman rapidez no acceso a tratamentos, a administración fala de sustentabilidade e a industria de retorno ao investimento. Que mecanismos concretos cre que poden aliñar esas tres visións para que os fármacos cheguen antes a quen os necesita?

 —Esta é unha pregunta crucial que se atopa no centro dos sistemas de saúde actuais. Creo que o acceso dos pacientes, a sustentabilidade do sistema e a innovación están interconectados e non son prioridades contrapostas. Lograr os tres require unha verdadeira colaboración en todo o ecosistema da saúde.

Para os pacientes, o acceso ao tratamento é urxente e profundamente persoal. Cada atraso é importante. Aínda que a industria ten un papel claro, un progreso significativo depende de que todas as partes interesadas traballen xuntas para atopar solucións locais que fagan chegar os medicamentos a quen os necesita.

Por iso, a colaboración entre os sistemas de saúde, as institucións de investigación e a industria é esencial. Cando nos aliñamos ao redor dun propósito compartido, podemos facer que a innovación chegue aos pacientes máis rápido, sen comprometer a sustentabilidade a longo prazo dos nosos sistemas de saúde.

 —A intelixencia artificial está a cambiar o xeito en que se investigan, desenvolven e aplican os tratamentos médicos. Desde a perspectiva de Roche, cales son as áreas onde a IA terá un impacto máis transformador no medicamento nos próximos anos e como planea a compaña aproveitalo?

 —A intelixencia artificial non é o futuro, é xa o presente. Ao meu xuízo, o impacto máis transformador verémolo na aceleración do descubrimento de fármacos, levando a investigación clínica a nova dimensión pola enorme capacidade de análise de datos que teñen estas ferramentas; e no desenvolvemento exponencial do medicamento de precisión.

En todo caso, en Roche xa estamos a integrar a IA en todas as etapas do que chamamos o patient journey, é dicir, todo o percorrido do paciente desde o momento do diagnóstico ata o seguimento unha vez superada unha enfermidade.

 —Que leccións persoais aprendeu tras case 30 anos na industria?

 —Nas últimas tres décadas, unha das leccións máis importantes que aprendín é que os avances máis significativos na atención médica e os verdadeiros beneficios para os pacientes só son posibles mediante a colaboración. Os gobernos, o mundo académico e a industria desempeñan funcións distintas, pero é cando traballamos xuntos, aproveitando a nosa experiencia e visión colectivas, cando podemos crear unha innovación real e duradeira.

 —Se tivese que lanzar unha mensaxe aos pacientes españois que agardan un tratamento innovador, que diríalles?

 —A todos os pacientes que agardan tratamentos innovadores, quero recoñecer os desafíos aos que se enfrontan e a esperanza que manteñen. Estamos comprometidos a avanzar na ciencia e a levar novas terapias a quen as necesita canto antes.

A ciencia médica avanza a un ritmo sen precedentes, e moitos tratamentos que antes eran impensables son agora unha realidade. Xunto cos profesionais sanitarios e as autoridades, Roche comprométese a facer que estes avances sexan accesibles para todos os pacientes, e acordos como o de SERGAS son un paso adiante nesta dirección.

---

---