Teño artrose ou artrite? Dúas enfermidades moi distintas que atacan a mans e xeonllos
ENFERMIDADES
Ambas as son patoloxías reumatolóxicas, pero as causas e os síntomas dunha e outra son diferentes
06 sep 2025 . Actualizado á 11:29 h.Entre a artrose e a artrite hai un mundo, aínda que a súa etiqueta se pareza. A primeira é unha enfermidade dexenerativa que afecta a cartilaxe das articulacións, «é dicir, á esponxa que permite que os ósos se movan sen rozar entre si», precisa o doutor David Castro, portavoz da Sociedade Española de Reumatoloxía (SER) e reumatólogo do Hospital Xeral Universitario de Ciudad Real. Co tempo, o posible desgaste desta cartilaxe pode provocar dor, rixidez e dificultade para moverse. Considérase a enfermidade articular máis frecuente e a súa dor é de tipo mecánico: mellora co repouso e empeora cos movementos.
En cambio, a artrite é unha inflamación, é un síntoma «no contexto dunha enfermidade inflamatoria autoinmune», indica o especialista. O sistema inmunolóxico ataca por erro ás articulacións cunha manifestación clínica parecida á artrose: hinchazón, calor, dor e incluso dano estrutural, se non se trata a tempo.
A artrose non é hereditaria, aínda que se recoñeceu un compoñente de risco xenético. Ademais, existen factores de risco como a obesidade, a inestabilidade articular por falta de músculo ou as alteracións na postura, as cales teñen un impacto no desenvolvemento da enfermidade.
Pola súa banda, a artrite tamén ten unha base xenética, aínda que isto non é suficiente para explicar a súa aparición. Sospéitase que son necesarios outros factores ambientais para o seu desenvolvemento como o consumo de tabaco, a obesidade, as dietas ricas en ultraprocesados, a inactividade física e as infeccións periodontales.
A artrose está máis asociada á idade que a artrite. Estímase que a metade da poboación adulta de máis de 50 anos mostra signos radiolóxicos diso no xeonllo. Con todo, é posible que unha persoa mozo tamén a padeza. «Algúns mozos poden desenvolver artroses se tiveron lesións deportivas importantes, malformacións articulases ou enfermidades que afecten a cartilaxe», explica o doutor, que engade: «Tamén certas profesións que implican movementos repetitivos ou sobrecarga articular poden favorecer a súa aparición antes de tempo». É o caso dos traballos manuais ou aqueles que impliquen cargas e esforzos. Ao contrario do que se adoita pensar, a poboación mozo si padece artrite, incluso a idades infantís.
Das mans aos xeonllos
Existen dúas zonas do corpo nas que é habitual desenvolver tanto unha enfermidade como a outra; as mans e os xeonllos. Nestas últimas, a artrose adoita estar relacionada co desgaste pola idade, «sobrepeso, lesións previas ou unha carga repetida con pequenos microtraumatismos na articulación, por exemplo, en certos traballos ou deportes», explica o experto. A súa orixe exacta descoñécese, aínda que median factores xenéticos e ambientais, como determinadas ocupacións laborais e o excesivo exercicio físico.
Na man, ademais da idade e de factores xenéticos, o reumatólogo apunta que a artrose tamén ten un compoñente hereditario, «sobre todo en mulleres, e que pode estar en relación, de xeito similar á que ocorre no xeonllo, con traballos moi manuais e que impliquen moita repetición», engade. Neste caso, conta a Sociedade Española de Reumatoloxía, «o paciente adoita lembrar que a súa nai ou a súa avoa tiñan as mans iguais».
Que a artrite afecta a articulacións como os xeonllos ou ás mans débese a que todas as enfermidades que cursan con artrites —artrite reumatoide, artrite psoriásica, lupus, enfermidade de Sjögren ou de Behçet— explícanse porque «o sistema inmune ataca o tecido sinovial que recubre as articulacións e provoca inflamación», sinala o especialista.
Así, na man, a artrose pode formar nódulos nos cotelos, «rixidez matutina de poucos minutos de duración e dor que aumenta co movemento», recoñece o reumatólogo. Coa artrite hai inflamación visible, rixidez, calor, perda de forza, e dor que empeora co repouso e mellora coa actividade. Nos xeonllos, a artrose provoca dor ao camiñar ou cargar peso, rixidez que mellora ao andar e sensación de bloqueo ou inestabilidade. Coa artrite, volve aparecer esa inflamación, e a rixidez prolóngase pola mañá, «que pode chegar a durar incluso máis dunha hora», detalla.
Explicar por que adóitanse ver afectadas é cuestión de sentido común. As persoas fan moito uso de ambas as articulacións ao longo do día. «Os xeonllos soportan gran parte do peso do noso corpo, polo que están expostas a un gran desgaste. As mans, pola súa banda, están constantemente en movemento e son fundamentais en todas as nosas actividades da vida diaria», sinala o experto.
Previr cun estilo de vida saudable
Pódense previr? Ata certo punto. O doutor Castro insiste na idea de que, en lugar de evitar, pódese atrasar. «Para os xeonllos habería que manter un peso saudable, facer exercicio regular sen impacto excesivo e evitar sobrecargas, mentres que no caso da man, manter a mobilidade e a forza con exercicios sinxelos tamén é moi beneficioso», expón.
Iso si, unha vez aparece a artrose, esta non desaparece. A boa noticia é que existen moitas opcións para aliviar a dor, mellorar a función da articulación e frear o avance. «Usamos analxésicos e antiinflamatorios como tratamento sintomático, exercicios específicos, perda de peso no caso do xeonllo e, en casos seleccionados, infiltracións que poden estar guiadas pola ecografía, ou incluso cirurxía en casos moi evolucionados», describe o portavoz da SER. Ademais, tamén se están utilizando fármacos condroprotectores en pacientes seleccionados, que intentan atrasar o avance da patoloxía. Para rematar, os afectados tamén poden recorrer ao uso de férulas, en terapia ocupacional e á fisioterapia.
Agora ben, a diferenza da artrose, na artrite cóntase cun amplo abano de tratamentos sistémicos que modifican o curso da enfermidade. «Utilízanse fármacos inmunomoduladores (como o metotrexato), biolóxicos (como os das familias anti-TNF e anti-IL6, entre outros) e outros fármacos dirixidos a pequenas diana (como os inhibidores da JAKinasas) que cambiaron radicalmente o prognóstico destas enfermidades», celebra o médico do hospital de Ciudad Real. Ademais, pódese incluír terapia para a dor, coidados locais, fisioterapia e, incluso, infiltracións locais con corticoides e anestésicos. Isto último, de novo, en casos seleccionados.
Frío ou calor?
Para a artrose, frío ou calor? A sociedade de reumatólogos a nivel nacional explica que a calor, en xeral, é máis beneficioso para a artrose. Propón aplicalo de forma caseira, cunha esterilla eléctrica ou cunha bolsa de auga quente sobre a articulación dolorosa, porque alivian a dor e relaxa a musculatura. Só en caso de brote inflamatorio é útil aplicar frío local, mediante bolsas de xeo ou baños fríos.