Estados Unidos aprobou un fármaco que contrae a pupila durante ata dez horas para que o ollo enfoque mellor a distancias curtas
24 ago 2025 . Actualizado á 17:27 h.O paso do tempo afecta a todos os tecidos do corpo. Algunhas condicións son parte inevitable da vida a medida que imos cumprindo anos. Este é o caso da presbicia, unha perda gradual da capacidade do ollo para enfocar obxectos próximos. É un proceso natural que adoita comezar a partir dos 40 anos, debido á perda de flexibilidade do cristalino ocular. A Organización Mundial da Saúde estima que afecta a máis do 80% da poboación española maior a 45 anos. Entre os individuos de máis de 65, a proporción ascende ao 98%.
Ata o de agora, buscouse corrixir esta situación mediante o uso de lentes, xa sexa por fóra do ollo, con lentes ou lentes de contacto, ou de xeito intraocular, colocadas mediante un procedemento cirúrxico. Isto podería cambiar coa chegada de Vizz, unha nova medicación en gotas que acaba de aprobar os Estados Unidos para o tratamento da presbicia. O seu principio activo, a aceclidina, non é novo, a novidade está en aplicalo con este fin.
Tras o visto e prace do país norteamericano, a farmacéutica Lenz Therapeutics, que desenvolveu Vizz, está en proceso de obter a autorización do fármaco noutros mercados, como Canadá ou China. Para ser comercializado en Europa, necesitará a aprobación da Axencia Europea do Medicamento (EMA). Nos Estados Unidos, a medicación poderase adquirir con prescrición médica e terá un custo de 79 dólares (preto de 68 euros) ao mes, segundo o sitio web de Vizz, onde tamén se ofrece un paquete con desconto por 198 dólares (case 170 euros), con doses para tres meses.
Como funciona a aceclidina
Utilizado desde os anos setenta en oftalmoloxía, outras concentracións da aceclidina adoitaban ter aplicacións no tratamento da hipertensión ocular e o glaucoma, «aínda que este uso abandonouse cando saíron medicamentos máis eficaces», explica o doutor José María Martínez da Casa, médico oftalmólogo e director da revista Arquivos da Sociedade Española de Oftalmoloxía.
O que conseguen estas gotas é contraer a pupila. «Isto ten como efecto aumentar a profundidade do foco, de tal xeito que o ollo obtén algo máis de capacidade para enfocar obxectos próximos. En pacientes con presbicia e con vista cansa, resulta útil», detalla o experto. Isto ten como efecto aumentar a profundidade do foco, de tal xeito que o ollo obtén algo máis de capacidade para enfocar obxectos próximos.
A nivel celular, o fármaco «actúa sobre os receptores muscarínicos do corpo ciliar, unha estrutura en forma de anel que rodea o cristalino e contén fibras musculares, chamadas músculos ciliares. A gota inhibe a contracción do músculo ciliar para que o cristalino poida enfocar de preto», detalla a doutora Rosario Touriño, oftalmóloga Complexo Hospitalario Universitario de Santiago de Compostela (CHUS) e profesora de oftalmoloxía na Universidade de Santiago de Compostela (USC)
A vantaxe que ofrece este fármaco é que, a diferenza doutros que se utilizaban habitualmente para a presbicia, como a pilocarpina, non empeora a visión de lonxe. Ademais, «ten unha acción máis prolongada que a pilocarpina, unha gota dura unhas dez horas», explica Touriño. Isto débese a que a aceclidina consegue contraer a pupila a menos de 2 milímetros sen afectar significativamente os músculos de enfoque do ollo.
Aínda que non é un tratamento curativo, podería beneficiar a aquelas persoas que aínda non desenvolveron ao máximo a presbicia, que aos sesenta anos adoita chegar ás tres dioptrías. «O que fai é diminuír relativamente a necesidade de lentes, mellorando a visión próxima. Pero, se un paciente necesita tres dioptrías para ler de preto, con isto, diminúe nunha dioptría. Non se elimina o problema por completo», aclara o doutor Martínez. É, en definitiva, unha ferramenta que ten a súa máxima utilidade en pacientes que empezan a notar os primeiros signos do envellecemento ocular.
A aprobación por parte da Administración de Alimentos e Medicamentos dos Estados Unidos (FDA, polas súas siglas en inglés) chega despois de tres instancias de ensaios clínicos en fase 3. Nos dous primeiros estudos avaliouse a seguridade e a eficacia do fármaco en 466 participantes, a quen se administrou unha dose diaria durante 42 días. A terceira investigación seguiu a 217 participantes ao longo de seis meses. Nestes estudos, Vizz demostrou mellorar a visión de preto en 30 minutos nun 91% dos pacientes. Segundo detalla o laboratorio, «aínda que o fármaco se estudou para a visión de preto, un 41% dos participantes melloraron tamén a súa visión a distancia».
Durante os ensaios, rexistráronse nalgúns casos efectos secundarios como a irritación no lugar de instilación, visión tenue ou dor de cabeza. Desde Lenz Therapeutics especifican que «a maioría das reaccións adversas foron leves, transitorias e resolvéronse por si soas». Doutra banda, é unha medicación que pode afectar á capacidade de conducir de noite. «Ao diminuír a cantidade de luz que entra no ollo, pola noite, cando a pupila ten que dilatarse para mellorar a visión debido á escuridade, pode ser difícil ver ben», sinala Martínez.
Os efectos non son iguais para todos os pacientes. «Depende de como funcione o seu músculo e, sobre todo, de se temos un astigmatismo en contra, que nos axuda a aumentar a profundidade de campo para ver mellor de preto. Naqueles pacientes que o teñen, quizais este fármaco sexa máis útil», estima Touriño. Para a experta, podería ser a porta a unha nova xeración de tratamentos para a presbicia baseados en medicamentos.
O astigmatismo, un fenómeno fisiolóxico causado pola curvatura da córnea que produce unha visión borrosa e lixeiramente distorsionada, curiosamente, pode resultar útil neste caso. «Nalgúns pacientes, as pálpebras non fan presión, son máis fláccidos e entón a córnea se deforma. Estes pacientes, que teñen a curvatura en contra da regra e cun astigmatismo superior a 0,75 ou 0,1, benefícianse máis das gotas», apunta Touriño.
Que é a presbicia
A presbicia é un defecto da visión causado polo envellecemento fisiolóxico do mecanismo de acomodación dos ollos. «O mecanismo da acomodación é o que nos permite enfocar cando temos un obxecto próximo. Esa capacidade, a partir dos 40 anos, empézase a perder e é progresivo. Comezas tendo que afastar un pouquiño máis os obxectos e chega un momento no que iso xa non é suficiente e hai que corrixilo con lentes ou lentes de contacto», explica Martínez.
Trátase dun proceso irreversible e inevitable, que se estabiliza ao redor dos 60 anos. «Co paso do tempo, o músculo xa non é tan eficaz como cando somos mozos, igual que ocorre co resto da musculatura do corpo. Os músculos van perdendo capacidade de contraerse e relaxarse, o que conduce á presbicia», sinala Touriño.
O envellecemento do ollo é completamente individual e depende tamén, en parte, de como se formou este tecido durante a etapa de crecemento na infancia. Aquelas persoas que na súa mocidade desenvolvesen miopía terán menos dioptrías ao ter presbicia, sobre todo en idades máis temperás, dado que a miopía contribúe a compensar o efecto da rixidez do cristalino. «Os miopes teñen unha gradación negativa e para a presbicia úsanse lentes cunha gradación positiva. Por iso hai persoas miopes que son capaces de ver ben de preto con cincuenta anos», explica a oftalmóloga.
O fin das lentes para ler
Máis aló das novas gotas, os tratamentos tradicionais para a presbicia inclúen o uso de lentes para suplir a dificultade do ollo envellecido á hora de enfocar obxectos próximos. «Podemos corrixila, por exemplo, cunha cirurxía intraocular, pondo unhas lentes dentro do ollo que sexan multifocales, para adaptarse todas as distancias», explica Touriño.
Para quen non desexan pasar polo bisturí, as lentes e as lentes de contacto seguen sendo as opcións máis elixidas e as menos invasivas. Pero a experta ten as esperanzas postas no desenvolvemento de fármacos que axuden a postergar a dexeneración ocular. «Co avance da xenética, poderemos actuar sobre o envellecemento destas estruturas e así, atrasar o inicio da presbicia desde o punto de vista fisiolóxico», explica.
