Unha psicooncóloga analiza as palabras de Borja Sémper tras contar que padece cancro: «O apoio social protexe do malestar mental durante o tratamento»
ENFERMIDADES
A experta Silvia Castellanos explica que a reacción de cada paciente é única e as súas emocións deben ser validadas
16 jul 2025 . Actualizado á 13:51 h.O portavoz do Partido Popular, Borja Sémper, anunciou este luns que padece cancro. Deuno a coñecer nunha rolda de prensa, que tivo lugar despois da reunión do Comité de Dirección do PP. Aínda que non profundou no tipo de tumor que padece, explicou como este diagnóstico alterou a súa vida no persoal. Sémper, que recoñece que sempre sentiu «certo pudor» para falar «destas cousas en público», entende que facelo agora é unha peaxe da política, e prefire contalo así «antes de que se contan doutro xeito e mal».
O político vasco escolleu un comezo co que moitos pacientes pódense sentir identificados. «Levo días intentando atopar as palabras para contarvos o que vos teño que contar; non está a ser doado», dicía ao abrir a rolda de prensa.
A comunicación da enfermidade non é tarefa sinxela. É un quefacer que vén despois do diagnóstico, e non todos os pacientes afróntano do mesmo xeito. «É un shock inicial porque, ás veces, a persoa está soa e non o agarda, xa que nun principio acode ao médico para recibir os resultados dunha proba rutineira», recoñece Silvia Castellanos Cano, profesora do Máster Universitario en Psicooncología da Universidade Internacional dA Rioxa (UNIR).
A detección supón un antes e un despois para a vida de todos os afectados. «Primeiro, adoita vir un bloqueo ou unha sensación de irrealidade, e logo, chega o medo e a inquedanza. O paciente non coñece o que ten», apunta a experta, que engade: «A primeira pregunta adoita ser: “Vou morrer”?».
Para Castellanos, o xeito de contalo de Sémper destila unha gran «fortaleza» e destaca unha dobre lectura: «Por unha banda, é unha forma de dicirse a si mesmo que recoñece o que lle está pasando e permite nomealo; e, por outro, que non necesita finxir invulnerabilidade, que pode estar enfermo e seguir sendo un profesional», apunta a experta.
Un tratamento esixente que fará que o meu físico cambie
O político vasco compartiu tamén que a detección ocorreu a raíz dunha revisión rutineira: «Detectáronme un tumor canceríxeno que me levará a someterme a un tratamento esixente que fará que o meu físico cambie e que a miña presenza pública véxase alterada», precisaba.
A pesar de a súa efectividade, a quimioterapia provoca efectos secundarios, que non son iguais entre os pacientes. Este fármaco actúa sobre as células canceríxenas, que derivan das células sas e teñen mecanismos funcionais en común. Isto fai que, en maior ou menor medida, tamén lles afecte e aparezan os efectos tóxicos ou secundarios sobre o resto do organismo. «As células máis afectadas son aquelas que comparten características coas células tumorais, especialmente a multiplicación celular a gran velocidade, como son as dos folículos pilosos, da medula ósea, o tubo dixestivo e o sistema reprodutor», explica a Sociedade Española de Oncoloxía Médica, nun documento, onde insiste na idea de que, incluso nunha porcentaxe importante de pacientes, estes síntomas son leves ou incluso inexistentes.
Os máis comúns son os que, á súa vez, aparecen de xeito inmediato ou precoz como as náuseas e vómitos, a caída do cabelo, o cansazo, a anemia, a aparición de moraduras, as chagas na boca, a sequidade de pel ou o cansazo.
A maioría desaparece despois do tratamento, aínda que en ocasións pode producir danos permanentes.
A SEOM tamén repara nos fármacos antidiana ou terapias dirixidas, capaces de recoñecer as células tumorais, e actuar sobre proteínas ou mecanismos implicados no crecemento destas. O obxectivo é atrasar ou deter o crecemento do cancro. En comparación á quimioterapia, este tratamento produce menos efectos secundarios, aínda que tamén pode provocar algúns como toxicidade cutánea, hipertensión arterial, insuficiencia cardíaca ou problemas gastrointestinais como a diarrea, entre outros.
Un tumor nunha fase primigenia
Sémper tamén precisou que o tumor está nunha fase «primigenia» e que «as perspectivas médicas van ser razoables». O estudo da extensión da enfermidade chámase estadificación e as fases evolutivas na que se atopa o cancro ou que pode atoparse, estadio. Cada estadio relaciónase cun prognóstico e, xeralmente, a un tratamento concreto en función do tipo de tumor. Canto maior é o estadio peor é o prognóstico. Así, un estadio I corresponde a un tumor pequeno e localizado; mentres que un estadio IV, a un cancro avanzado que acadado outras partes do corpo, como órganos distantes e fálase de metástases.
En xeral, cando a neoplasia limítase a unha soa zona, adóitase recorrer a un tratamento local como a radioterapia ou cirurxía, e esas poden resultar suficientes; con todo, cando se diseminou, non adoitan selo.
«Imos intentar que no profesional afecte o menos posible»
Na rolda de prensa, o portavoz do PP falou das perspectivas que ten en canto á súa actividade laboral: «Isto alterou a miña vida, sobre todo no persoal, pero imos intentar que o profesional sexa o menos posible, aínda que será difícil».
Con estas declaracións, Sémper falou do compromiso que mantén co partido. Castellanos explica que, en persoas con postos de alta responsabilidade, é habitual que queiran seguir traballando. «Significa que non quere despegarse da súa normalidade, é unha ancoraxe e unha forma de preservar a identidade previa ao diagnóstico», indica a experta. Unha identidade que, en maior ou menor medida, tende a cambiar.
Iso si, seguir ou non traballando non é nin unha mellor nin unha peor decisión. A psicooncóloga apunta que cada paciente ten os seus ritmos, a súa forma de expresalo e un xeito diferente de prestar atención ao corpo.
O apoio da contorna
Tamén tivo palabras de agradecemento para o presidente do partido, Alberto Núñez Feijoo, e o resto de dirixentes da formación, porque estes días mostráronlle a súa «talla humana». Ademais, destacou o apoio da súa familia e amigos. Algo que, para Castellanos, resulta esencial: «O apoio social é un dos factores principais que protexen do malestar psicolóxico durante o tratamento oncolóxico», precisa. Que o paciente se sinta acompañado e comprendido «reduce os posibles trastornos que poidan ocasionarse posteriormente», engade.
«A alternativa non me gusta nada»
«Agardo que dentro de non demasiado tempo poidamos celebrar unha recuperación e poidamos celebrar a miña curación, entre outras cousas porque a alternativa non me gusta nada», chanceaba, seguro de que as preguntas que a continuación lle farían «nunca serán tan complicadas como o reto» que afronta.
O portavoz do PP elixía un ton sarcástico e con certo nivel de humor entre liñas para, segundo a experta, rebaixar a tensión do momento. «Utiliza o humor como defensa saudable e é unha forma moi interesante e madura de afrontalo», precisa a profesora da UNIR, que detalla que esta perspectiva favorece a conexión cos demais e diminúe o risco de illamento social.
Aínda que o político vasco fíxoo público, non se trata dunha decisión que se poida esixir a todos os pacientes. «Non existe un único xeito de reaccionar ante un diagnóstico desas características tan importantes», aclara a especialista. Para Castellanos, é fundamental acompañar validando todas as emocións que a persoa experimente, «sen impor discursos como os que ás veces manifestamos: “Tes que ser forte ou tes que loitar”», di. Todo o contrario, débese comprender tanto que a persoa se sinta mal como ben.