Infeccións urinarias: cal podería ser a bacteria pola que ingresaron á raíña Sofía

A raíña Sofía ingresou onte á noite na  clínica Ruber de Madrid a causa dunha infección urinaria, patoloxía típica en mulleres da súa idade, debido aos cambios hormonais. Trátase dun tipo de infección que causa ardor na vexiga, febre, dor ou escozor ao ouriñar e unha sensación de que a vexiga non se baleirou por completo tras ir ao baño, entre outros síntomas. A Casa Real comunicou que a evolución da monarca de 86 anos «está a ser moi rápida e favorable». «A súa Maxestade a raíña dona Sofía permanece ingresada en observación», explicaron desde Zarzuela.

Este tipo de infeccións son unha das enfermidades máis habituais no ámbito hospitalario. «Quizais é a causa máis frecuente de consulta na muller de calquera idade, tanto nas mulleres máis mozos, como na muller menopáusica ou maiores», sinala Andrés Rodríguez Alonso, xefe de Uroloxía do Complexo Hospitalario Universitario de Ferrol (CHUF).

De feito, segundo o Centro de Información de Cistitis, «calcúlase que case a metade das mulleres padecen episodios ao longo da súa vida. Delas, un 20% repite». En casos como o da nai de Felipe VI, as bacterias presentes no tracto urinario adoitan ser as da propia flora da muller, que acaban por colonizar a zona. Pero non todas as infeccións urinarias son iguais. 

Cistitis

A infección das vías urinarias máis frecuente é a cistitis. Sucede máis nas mulleres por unha razón anatómica: «Teñen o tracto intestinal moito máis preto do periné, e unha uretra moito máis cortita. Iso fai que os microorganismos do tracto dixestivo pasen con máis facilidade e colonicen a vaxina. Se nesta zona non están as defensa que tocan de forma natural, é máis probable que os microorganismos ascendan pola uretra e colonicen a vexiga», detalla a doutora Rocío Jiménez, uróloga na Fundación Puigvert, que engade: «Por outra banda, os homes teñen o periné máis afastado, e unha uretra moito máis longa. Ademais, o fluído seminal funciona como un elemento protector. Algo que elas non teñen», explica a experta.

O cadro clínico característico da cistitis é quizais un dos máis coñecidos no saber popular: dor miccional, máis ganas de ir ao baño con escasa micción (polaquiuria), constante desexo miccional (tenesmo) e en ocasións, sangue ao ouriñar (hematuria). Tamén pode aparecer febre, especialmente se outro órgano está afectado.

A causa principal desta infección son os xermes procedentes das feces, coñecidos como enterobacterias. Deles, a protagonista indiscutible é a Escherichia Coli, presente en case todos os casos: «Produce entre un 75 e 85% das infeccións de ouriños», precisa a doutora Jiménez.

Hai etapas na vida dunha muller na que, debido ás fluctuaciones do perfil hormonal, as cistitis poden converterse en algo máis frecuente: «Os cambios hormonais poden ser un factor de risco na infección. Isto dáse, sobre todo, cando comeza a menstruación, coa ovulación, no post parto, e sobre todo, na menopausa, que é cando se ve un aumento das infeccións», precisa a experta. Os niveis de estrógeno e proxesterona descenden, e con iso chega a sequidade.

En pacientes en idade fértil, os principais factores de risco son os considerados de comportamento. Falamos de prácticas sexuais e hábitos hixiénicos correctos. «A humidade ou o frío poden ser algo máis discutibles. Pero en moitas ocasións, as relacións sexuais teñen unha grande influencia nas cistitis das mulleres mozos», detalla o doutor Jesús Sueiro, portavoz da Asociación Galega de Medicina Familiar e Comunitaria (Agamfec), que engade: «A práctica sexual é máis frecuente, e como o tubo dixestivo está tan preto da uretra, calquera caricia ou manipulación pode facer que os xermes do intestino colonicen a vexiga», detalla o experto en medicamento familiar.

«A medida que avanza a idade, as infeccións urinarias teñen outra sintomatoloxía e son máis difíciles de solucionar nas mulleres maiores. Aí xa entran en xogo outros factores máis aló das relacións sexuais. Cobran peso os hormonais asociados á menopausa. O déficit dos estrógenos, que fan que sufran cambios nos xenitais externos, na zona da vulva, da entrada da vaxina, e incluso, na mucosa do final da uretra. Estes cambios que se chaman cambios tróficos, cambios na mucosa destes órganos, fai que exista unha maior predisposición a ter infeccións urinarias», detalla Andrés Rodríguez Alonso.

Do noso baño ao laboratorio: como e que mide unha análise de ouriños

Cinthya Martínez

Tratamento

Normalmente, os antibióticos son o primeiro tratamento para as infeccións das vías urinarias. O estado de saúde e o tipo de bacterias que se atopan nos ouriños determinan que medicamentos se poden administrar. Tamén poden utilizarse analxésicos antiinflamatorios para diminuír a dor.

Durante o curso da enfermidade, está desaconsellado o consumo de bebidas irritantes, como o café, o alcol e os refrescos que conteñan mollos cítricos ou cafeína. En cambio, pode ser útil beber abundante auga, xa que isto axuda a expulsar as bacterias presentes no tracto urinario.

Polo xeral, os síntomas desaparecen ao cabo duns poucos días despois do inicio do tratamento. Con todo, é posible que sexa necesario continuar cos antibióticos durante unha semana ou máis. Se a sequidade vaxinal causa infeccións de repetición, unha terapia de estrógeno vaxinal tópico pode ser adecuada para evitalas.

Complicacións

«Calquera infección que afecte á vexiga é potencialmente perigosa e pode afectar a un órgano nomee. Na muller poderá atacar aos riles, o que se chamará pielonefritis. Nos homes, á próstata (prostatitis), riles e testículos (orquitis)», precisa a doutora Jiménez. Entre estas complicacións, a máis frecuente é a infección do ril. Un cadro caracterizado por febre, calafríos, malestar xeral e dor lumbar.

«En mulleres é algo máis habitual porque primeiro se orixina unha cistitis que posteriormente pode empeorar. O tratamento é moi eficaz e non adoita ser necesario o ingreso. En cambio, se se produce nos homes, sempre habemos de ter a sospeita ou asociación dalgún problema obstrutivo ou renal, polo que o tratamento é máis complicado. Case sempre esixe ingreso hospitalario e tratamento intravenoso», precisa Sueiro.

Coidados para o tracto urinario

Rocío Jiménez, da fundación Puigvert, destaca como posibles factores de risco unha escasa inxesta hídrica, os antecedentes familiares de primeiro grao, calquera malformación como pode ser a dilatación da vía urinaria, e sobre todo, unha mala hixiene local. E ollo, porque isto non significa falta de limpeza: «Hai mulleres que pensan que unha boa hixiene implica lavar e fregar con miles de xabóns específicos. E a verdade é que podemos aforrarnos bastante diñeiro nese sentido. Eu falo dunha boa saúde vaxinal», explica a uróloga.

Isto implica realizar controis xinecolóxicos periódicos e hidratar a vaxina, sobre todo a partir da mediana idade. A microbiota é fundamental para preservar a saúde de diversos tecidos e neste caso, as protagonistas tamén son as bacterias naturalmente presentes na vaxina, «sobre todo, os bichitos que nos protexen son os lactobacillus». Para coidalos, «a hixiene debe ser sen xabóns, só con auga e coa billa da ducha. De diante cara atrás, sen o uso de bidé. O mesmo para a limpeza despois de facer pis», exemplifica a uróloga. Na dirección contraria, os patóxenos da zona anal transportaríanse cara á vaxinal.

Falando de flora vaxinal, moitos poderían pensar que consumir produtos como o kéfir ou iogures, de seu probióticos, axudaría. Nada máis lonxe da realidade: «Hai alimentos que conteñen lactobacillus, pero non son os mesmos que os presentes na flora vaxinal. Por iso, damos probióticos mediante óvulos, que é o que mellor funciona», conta Jiménez.

Para rematar, cabe destacar a importancia duns hábitos miccionales correctos. Noutras palabras: nada de quedarse coas ganas: «Hai que ouriñar cando o pida o corpo, ou cada tres ou catro horas», sinala Jiménez.

---

---

---