Unha de cada seis infeccións bacterianas confirmadas no 2023 era resistente a antibióticos, segundo a OMS
A CAIXA DE PRIMEIROS AUXILIOS
Ponse o foco, sobre todo, nas infeccións simples que «antes se podían tratar con comprimidos», xa que «agora requiren tempo de hospitalización e, nalgúns casos, non teñen ningún tratamento eficaz»
13 oct 2025 . Actualizado á 19:07 h.Un informe publicado pola Organización Mundial da Saúde (OMS) confirma que, no 2023, unha de cada seis infeccións bacterianas confirmadas no laboratorio foron resistentes aos antimicrobianos. De feito, entre o 2018 e o 2023, esta resistencia aumentou en máis do 40% nos antibióticos monitorados. O informe alerta de que «se están limitando as opcións terapéuticas empíricas e impulsando un cambio dos tratamentos orais aos intravenosos, o que inclúe unha maior dependencia dos antibióticos de segunda elección e de último recurso».
O estudo do Sistema Mundial de Vixilancia da Resistencia aos Antimicrobianos e o seu Uso (GLASS) é elaborado pola OMS a partir de datos sobre infeccións resistentes aos medicamentos procedentes de máis de cen países. «Nel móstrase que a resistencia aos medicamentos segue aumentando en todo o mundo, pero especialmente en zonas con servizos sanitarios limitados. Nalgunhas partes do mundo, unha de cada tres infeccións é resistente aos antibióticos comúns, incluídos os tratamentos de segundo e terceira liña», describe Trent Yarwood, médico especialista en enfermidades infecciosas e membro da Sociedade Australiana de Enfermidades Infecciosas (ASIDE) en declaracións a Science Media Centre.
Ponse o foco, sobre todo, nas infeccións simples que «antes se podían tratar con comprimidos», xa que «agora requiren tempo de hospitalización e, nalgúns casos, non teñen ningún tratamento eficaz», alerta o especialista en enfermidades infecciosas. Pon como exemplo aqueles xermes que causan infeccións de tipo urinario ou sanguíneo: «Poden ser resistentes aos antibióticos en máis da metade dos casos a nivel mundial, e en máis de dous terzos nalgunhas partes de África».
Pola súa banda, Verlaine Timms, investigadora sénior na Universidade de Newcastle de Australia, asegura a Science Media Center que existe un punto cego no estudo: «A resistencia aos antibióticos non se limita aos hospitais e non só se propaga a través de bacterias daniñas. Tamén pode ser transmitida por microbios inofensivos que se atopan nos animais, a auga, o chan e incluso dentro dos nosos propios corpos. Estes microbios actúan como portadores silenciosos, transmitindo xenes de resistencia a bacterias máis perigosas. Iso significa que desempeñan un papel fundamental na propagación da resistencia, aínda que eles mesmos non causen enfermidades». Desta forma, Timms considera que «o feito de fixarse só nos microbios que enferman ás persoas, estamos a ignorar a rede máis ampla que contribúe á propagación da resistencia».
As resistencias aos antibióticos, un problema evitable?
José Luis Martínez, microbiólogo no Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), explicaba nunha entrevista a La Voz da Saúde que o problema da resistencia aos antibióticos «dá medo», pero tampouco hai que ser «catastrofista». Segundo as súas palabras, a día de hoxe todas as infeccións trátanse e ese é un dos puntos craves: «Máis aló de que, efectivamente, existen bacterias ante as que xa non dispomos de antibióticos para combatelas, quizais o maior problema é o tempo do que dispomos para comprobar se unha bacteria é resistente ou non a un antibiótico. Cando alguén se infecta, inmediatamente trátaselle. Trátaselle antes de saber que bacteria ten e se é resistente ou é sensible. E se cadra estás a dar o antibiótico que para ese tipo de infección é máis adecuado, pero que ante esa bacteria en particular vénlle mal. Necesitariamos un par de días para atopar cal é realmente o antibiótico adecuado».
O investigador do CSIC tamén diferenza entre a saúde «única» e a «global» á hora de falar da resistencia aos antibióticos. A primeira refírese á resistencia ante os antibióticos que pode aparecer e inseminarse en calquera ecosistema. «Por exemplo, unha resistencia que aparece en animais pode chegar a humanos; unha resistencia que aparece en humanos chega ás augas residuais; das augas residuais, se non as tratas ben, pódeschas beber e transmítese. Iso é saúde única», indica. En cambio, cando falamos da global, «referímonos a que algo que hoxe ocorre na India, ao mes seguinte está en Inglaterra». Así, Martínez comenta que se pode regular e lexislar a saúde única, «pero para tratar o problema a nivel global, como co cambio climático, teste que basear en convencer a xente e en establecer compromisos».
Esta resistencia aos antibióticos ten que ver cun mal uso deles? Martínez di que si, pero con matices: «É certo que tomalos de forma errónea favorece que aparezan estas resistencias, xa que cantos máis uses en situacións nas que non son necesarios, estás a pór ás bacterias en situacións nas que se van a desenvolver a resistencia. Pero aínda que fósemos moi precisos e só os usásemos ante as infeccións que necesitamos e nos momentos nos que se precisan, a resistencia tamén aparecería. É un proceso evolutivo ineludible».