Donís Muñoz, dermatólogo: «Se te tatúas, deberías facer unha foto aos frascos de tinta e gardala»

As tatuaxes chegaron para quedarse. Segundo datos a Unión Nacional de Tatuadores e Anilladores Profesionais (Untap), en España hai 6.000 tatuadores profesionais e 4.500 estudos que se dedican a eles. Este auxe do sector non sorprende, se se ten en conta que máis dun terzo da poboación de entre 20 e 40 anos ten, polo menos, unha tatuaxe, como sinala un informe da Academia Española de Dermatoloxía e Venereología (AEDV). Trátase dunha práctica que, lonxe de ser unha moda pasaxeira, está a crecer e con ela aumentan tamén as regulacións.

Hoxe, España é un dos países máis estritos en canto aos controis polos que deben pasar as tintas para tatuaxes antes de poder utilizarse na pel dos clientes. Cada pigmento debe someterse a unha homologación específica, co fin de garantir a súa seguridade. Con todo, os riscos que supón realizarse unha tatuaxe non sempre se teñen en conta á hora de tomar a decisión. O doutor Donís Muñoz Borrás, experto en tatuaxes, director da Clínica de Dermatoloxía Médico-Estética Donís Muñoz e portavoz do Grupo Español de Dermatoloxía Estética e Terapéutica (Gedet) a AEDV, explica todo o que debemos saber acerca desta práctica.

—Que deberían ter en conta os consumidores que decidiron realizarse unha tatuaxe?

—Hai condicións da pel, como a dermatite ou a psoriase, que requirirían unha consulta antes de facerse unha tatuaxe. Pero polo demais, creo que o problema non vén dado por enfermidades previas, que poden ser contraindicacións relativas. Creo que o erro máis grande consiste en tatuarse dun modo precipitado, sen pensalo ou valorar que é para sempre. En moitos casos, despois hai un arrepentimento.

—Por motivos estéticos ou de saúde?

—O arrepentimento é frecuente, ben porque a tatuaxe non quedou tal como un pensaba e o resultado non se axusta ás expectativas iniciais, ou ben, simplemente, porque nalgunhas ocasións cámbiase de parecer. Pero en certas ocasións puntuais hai un rexeitamento á tinta e iso xera un gran número de problemas médicos.

—Que pasos previos son necesarios para evitar estes problemas antes de facerse unha tatuaxe?

—Existe unha serie de regras de ouro para unha tatuaxe responsable, feito a conciencia, sen precipitacións e coñecendo toda a información dispoñible. Primeiro, recomendaría pensar que é o que te vas a tatuar e onde. Pensemos que non é o mesmo unha tatuaxe nunha zona descuberta da pel que nunha máis doado de ocultar. Tamén hai que saber cales son as tintas que dan máis problemas, aínda que o número de rexeitamentos é pequeno, no 80% das veces ocorre con tintas vermellas. Entón, se eu me tivese que facer unha tatuaxe, pensaríamo ben antes de elixir un no que parte ou todo o deseño sexa en pigmentos vermellos.

Non te fagas unha tatuaxe ata quince días despois de recibir a vacina

Lois Balado

—Cando adoitan ocorrer as reaccións de rexeitamento a estas tintas?

—Pódense xerar un mes ou dez anos despois de realizarse a tatuaxe. Non sempre son inmediatas.

—Fala do arrepentimento con respecto a unha tatuaxe. Todos son igual de difíciles de eliminar?

—Non. É importante saber cales son as cores máis difíciles de quitar con láser e os máis doados, porque nada é inmutable e podemos cambiar de parecer. A tinta negra é sen dúbidas a máis doado de eliminar, mentres que a azul turquesa é das máis difíciles. A tinta branca, directamente, non quita. Nunha tatuaxe, como haxa un pouco de pigmento branco, á hora de quitalo, vai notar e imos ter un resultado negativo, ademais de que se van a necesitar moitas máis sesións para conseguir borralo. A tatuaxe é unha decisión estética persoal, pero hai que coñecer que nos podemos enfrontar a esas situacións para asumilo responsablemente.

—Que sinais nos poden indicar que unha tatuaxe está cicatrizando ben?

—Os problemas de cicatrización son algo moi excepcional. O que si ocorre é que despois de realizarse unha tatuaxe, habitualmente, vai haber unha reacción inflamatoria aguda. Este é un proceso fisiolóxico totalmente normal e esperable. A maioría das veces, é unha reacción que non resulta rechamante a nivel médico e que cede en cuestión dun par de semanas. Se me preguntas cantas infeccións vin durante os últimos vinte anos a causa da cicatrización dunha tatuaxe, tería que dicir que son moi poucas. A pel adoita ser agradecida e salvo que a descoidemos, cunha adecuada hidratación e tomando as precaucións necesarias, adoita cicatrizar ben.

—Cales son as medidas máis importantes para coidar a pel despois de facerse unha tatuaxe?

—Ao día seguinte non podes irte á praia e expor a pel á auga do mar ou dunha piscina, nin ao sol. O inimigos número un das tatuaxes son a deshidratación e as radiacións ultravioletas. Estas últimas teñen un efecto decolorante. Vémolo nos pigmentos das pinturas. Se están expostas ao sol, vanse aclarando. E en segundo lugar, a radiación fai que se xeren produtos de degradación, é dicir, converte esa tinta que se introduciu inicialmente na pel noutras substancias. E cando se descompón nesoutros produtos é cando ten a capacidade de xerar unha reacción alérxica ou de rexeitamento á tatuaxe. É por iso que, nun paciente cunha reacción inflamatoria que se tatuou hai cinco anos, ou incluso seis meses, probablemente, se se fai unha proba de alerxia coa tinta que se inxectou, sairá negativa. Porque ese paciente non será alérxico á tinta orixinal, senón a eses produtos da súa degradación que foron acumulándose ao longo do tempo.

—Como de frecuentes son este tipo de problemas?

—Ocorre de cando en vez e por iso hai que pensarllo antes de facerse a tatuaxe, sobre todo, como mencionaba antes, se leva pigmentos vermellos. Por exemplo, se fose futbolista non se me ocorrería facerme unha tatuaxe extensa, porque se é pequeniño, o problema está controlado. Pero se nunha tatuaxe extensa en toda a perna que aparece unha reacción inflamatoria, pode amolarte a túa vida profesional se es deportista. Non é que sexa o máis habitual, pero pode ocorrer e é algo que vemos no noso día a día, por máis bo que sexa o tatuador ou por boa que sexa a tinta. Non hai ningunha que teña un nivel absoluto de seguridade. Non significa que eu estea en contra das tatuaxes, senón que son decisións que se deben tomar de xeito consciente.

A epidemióloga que atopou unha relación entre tatuaxes e linfomas: «Enfádame pensar que tanta xente estea tatuada e non saibamos nada respecto diso»

Lucía Cancela

—Nalgúns estudos viuse unha posible relación entre tintas de tatuaxes e a aparición de linfomas. Como valora este risco?

—Dicir que se te fas unha tatuaxe, probablemente, poderás ter un linfoma, non sería exacto, porque eses traballos non son concluíntes en absoluto. Con todo, estas investigacións fálannos de que pode haber riscos que non coñezamos. Considerando isto, un pode tomar a decisión de tatuarse ou non.

—Que recomendacións daría para que a tatuaxe sexa o máis seguro posible, entendendo estes riscos?

—Deben realizarse sempre nun estudo de tatuaxes homologado polas autoridades sanitarias. Debemos evitar facelo en locais clandestinos. Logo, sería aconsellable informarse acerca do profesional que o vaia a realizar e pedir referencias. Teñamos en conta que un gran número de persoas tatuadas confesan non estar satisfeitas co resultado artístico obtido. Tamén debemos esixir tintas homologadas. Deberíase tomar unha foto co móbil aos frascos de tintas coas que se vaia a realizar a tatuaxe e gardalas durante un tempo indefinido. Nela, debe figurar a marca do fabricante, o número de rexistro sanitario, o índice de cor e o número de lote. O índice da cor, ou CI, é especialmente importante porque nos permite saber a composición do pigmento que contén a tinta. O CI corresponde a unha clasificación internacional de pigmentos e colorantes que non é exclusivo para tintas de tatuar. Ter esta foto vai ser de grande axuda en caso dunha futura reacción adversa fronte á tinta. E en caso de presentar enfermidades da pel como psoriase, vitíligo, alerxias ou dermatites atópica, é mellor non realizarse tatuaxes ou consultar co dermatólogo antes de facelo.

---

---