Revisa a túa caixa de primeiros auxilios: «Non gardes os teus medicamentos nin na cociña nin no baño»
A CAIXA DE PRIMEIROS AUXILIOS
Os boticarios lembran a importancia de levar ao momento Sigre aqueles fármacos prescritos por un médico para unha enfermidade concreta
29 sep 2024 . Actualizado á 05:00 h.Quen máis e quen menos ten unha caixa de primeiros auxilios na casa reservada para aqueles momentos nos que aparece unha molestia inesperada que non require consulta médica. Un caixón, un andel ou unha bolsa con distintos fármacos e envases que a maioría acumula sen sentido. Os medicamentos receitados por un médico non deberían volver consumirse sen o seu control e recomendación, aínda que moitos non comulguen con esta idea.
Repartidas por toda España, hai máis de 22.000 farmacias que contan cun Punto Sigre, o lugar no que se deben depositar todos os fármacos, sen excepción, unha vez caducaron, desestabilizouse o seu método de conservación ou, unha vez o tempo prescrito por un profesional expirou, o usuario debe desfacerse dos restantes. «Ás veces, cando a xente revisa os seus medicamentos na casa, ou se faleceu un familiar, chégannos con bolsas. Acumúlase e acumula», comenta Paula Briones, membro do Colexio Oficial de Farmacéuticos da Coruña, que engade: «Existe a crenza errónea de que se remato un tratamento con antibiótico, por exemplo, podo gardalo para a próxima vez por se me fai falta». Unha práctica que, di, ven bastante desde o outro lado do mostrador.
Por se quedaban dúbidas, esta non é unha boa decisión. Acumular medicamentos na casa pode inducir a erros na súa toma, fomentar o autoconsumo ou, incluso, elevar o risco de intoxicación ao tomar un fármaco caducado ou mal conservado. «Por iso, aconsellamos revisar a nosa caixa de primeiros auxilios unha ou dúas veces ao ano e levar ao momento Sigre todo aquilo que non poidamos consumir», sinala Eduardo Ramírez, farmacéutico da área de divulgación científica do Consello Xeral de Colexios Farmacéuticos de España, que insiste na importancia deste depósito.
O Punto Sigre é unha entidade sen ánimo de lucro encargada de garantir a correcta xestión ambiental dos envases e restos de medicación que se xeran nos fogares españois, xa que, cando os fármacos entran en contacto con chans e augas contamínanos. De aí, que se debe evitar tiralos ao lixo doméstico, ou refugalos polo desaugadoiro ou váter. O control deste tipo de químicos non só beneficia aos propios usuarios, senón tamén á saúde do planeta.
Ambos os expertos consultados explican aqueles principios activos ou materiais susceptibles de reciclaxe nas farmacias. «Témonos que desfacer de todos os medicamentos que, unha vez usados, non se conservaron coas condicións óptimas de temperatura, luz e humidade. Tamén os caducados; os multidosis, é dicir, que temos que abrir e pechar tantas veces como precisemos unha dose e pasouse o seu período de validez; os antibióticos; así como aqueles de marxe estreita como os colirios —a maioría duran un mes unha vez abertos—, inxectables ou os que se almacenan na neveira», resume Briones.
Ramírez repara en que, o problema dun uso inadecuado prodúcese, en moitas ocasións, en relación aos antibióticos. «Se nos sobra un que nos prescribiron, non deberiamos de utilizalo nunha patoloxía posterior por moito que coincidan os síntomas», comenta. O farmacéutico refírese, sobre todo, ao emprego deste tipo de medicamentos con catarros ou gripes. «O 80% das enfermidades coas que barallamos esta opción son de orixe vírica. O sistema inmune pode con eles por si só e non hai necesidade de antibiótico», indica.
De feito, este uso e abuso é un tema de preocupación para os profesionais sanitarios. A Organización Mundial da Saúde xa alertou que a resistencia aos antibióticos é, na actualidade, «unha das maiores ameazas para a saúde mundial, a seguridade alimentaria e o desenvolvemento». E se ben é un fenómeno que se produce de xeito natural, o emprego indebido destes fármacos, tanto en humanos como en animais, está a acelerar o proceso. A perda de eficacia obsérvase, por exemplo, en patoloxías como a pneumonía, a salmonelosis ou a tuberculose. Por iso é polo que, a premisa principal para reducir e frear este problema sexa tomar antibióticos só cando o prescriba un profesional e que estes se limiten a dalo cando sexa estritamente necesario.
A pesar de que a iniciativa do Punto Sigre comezou a mediados de século, aínda hai moitas dúbidas respecto ao seu uso. Máis aló de medicamentos, «sempre no seu envase e prospecto», tamén se poden depositar as propias caixas dos medicamentos e os envases baleiros. Pola contra, non se poden tirar neste recipiente as agullas, os termómetros, as gasas, os produtos químicos, as radiografías, as pilas, as máscaras ou os tests de covid.
Que debe conter unha caixa de primeiros auxilios caseira
O feito de que se recomende non almacenar medicamentos suxeitos a prescrición dun médico non implica que non haxa outros que si se poidan gardar. Este é o exemplo dos fármacos leves, «como analxésicos, antitérmicos ou antiinflamatorios», comenta o vogal dos farmacéuticos, aos que se suman pomadas para as queimaduras ou produtos para as picaduras de insectos. De igual forma, a caixa de primeiros auxilios caseira debe contar con material de cura como algodón, gasas estériles, tiritas, vendas, esparadrapo, cinta de goma, antiséptico, desinfectante, termómetro ou suturas cirúrxicas.
Aínda que poucos erran en ter a man ningún dos anteriores, os farmacéuticos lembran que non se adoitan almacenar do xeito correcto. A localización da caixa de primeiros auxilios é esencial: debe estar nun sitio fresco e seco, «polo que se debe evitar o baño e a cociña, xa que son espazos con máis humidade e cambios de temperatura», comenta Ramírez, quen prefire optar por outros cuartos como o salón ou o dormitorio. Se non houbese outra opción máis aló das dúas primeiras, aconsella que, como mínimo, sepárense das fontes de calor e humidade. «Tamén se deben separar da luz, porque ningúns son fotosensibles e pode acelerarse a súa degradación», engade.
A data de caducidade xera dúbidas. «Cando só aparece mes e ano, significa que ese medicamento será válido ata o último día do mes indicado», explica Briones. Así, se nun envase aparece setembro do 2024, ese fármaco poderá utilizarse ata o 30 de setembro do 2024. «Con todo, recomendamos apuntar no envase o día de apertura», indica. Lerse o prospecto non é unha lenda. É necesario, precisamente, para coñecer canto tempo pode empregarse e como debe almacenarse.
Na maioría de ocasións, consumir un fármaco caducado non implica un risco inminente para a saúde. «Por unha banda, perdería eficacia; e por outro, se contén produtos de degradación, poden sentar mal á persoa e ser prexudiciais», detalla Ramírez. Por iso consultar o rango de uso debe converterse en costume para todos.
Unha consulta habitual na farmacia é, conta Briones, «se os medicamentos que se depositan no Punto Sigre pódense doar». Resposta negativa. A súa reutilización implica un risco.