Javier Urra, doutor en psicoloxía: «Ás veces parece que os mozos están anoxados co mundo, pero no fondo están deprimidos»
A TRIBO
É unha das voces expertas máis recoñecidas en psicoloxía e crianza, Urra explica que as novas xeracións creceron sen exposición a situacións frustrantes, o que implica riscos a longo prazo
27 ene 2025 . Actualizado á 12:26 h.Javier Urra é doutor en Psicoloxía especializado en Clínica e pedagogo terapeuta. Dentro do seu extenso currículo destácanse os seus logros a nivel nacional: entre 1996 e 2001 foi o primeiro defensor do Menor na Comunidad de Madrid e foi tamén presidente da Rede Europea de Defensores do Menor; é colexiado de Honra en Psicoloxía e concedéronlle a Cruz de San Raimundo de Peñafort polo Ministerio de Xustiza.
Urra é, ademais, autor de numerosos libros sobre crianza e psicoloxía. O máis recente deles, Hijos: Prevención de riscos (Desclée De Brouwer, 2024) é unha guía completa para criar aos adultos do mañá cunha premisa central: a sobreprotección é o maior dos riscos aos que os nenos españois están expostos.
—Cales son algúns riscos que aparecen a medida que crecen os fillos?
—Un importante é non darse conta de que un fillo adolescente padece depresión. Isto pode ocorrer porque a depresión en adolescentes emana dun xeito sorprendente e ás veces parece que son mozos adolescentes negativos e anoxados co mundo, pero no fondo están deprimidos. Son mozos que teñen pouca ilusión por vivir e isto é un problema. Porque a partir de aí, aparece a depresión e córrese o risco de que sintan desesperanza e aparecer ideas autolíticas ou de suicidio. O segundo risco é que o mozo non teña amigos. Isto vaille a facer sentir tan mal que posiblemente se refuxie nas pantallas, creando un personaxe que non coincide con el mesmo. Métense nun mundo que non é real.
—Cales son os principais problemas que ve en consulta relacionados co uso da internet?
—Dentro da rede, un problema que temos é que as mozas, primordialmente, atopan páxinas proanorexia, que lles dan consellos de que facer para manter un corpo moi delgado. Este é un tema realmente serio e grave. Outro problema que atopamos na rede é a ludopatía, que creceu moito co covid. Mozos que se meten no mundo do xogo e cando lles vai mal, a única forma de saír que teñen é seguir xogando. E tamén hai un problema, numericamente non tan grande, pero si grave, que é a posibilidade de que os mozos entren en bandas violentas, agresivas, extremistas, que entren en seitas ou en grupos con ideas fanáticas. Estes son todos riscos significativos que hai que saber que existen.
—É difícil detectalos a tempo?
—Se os pais se decatan de que isto existe, eu creo que poden estar atentos e se son próximos aos seus fillos, danse conta. En relación coas redes sociais, a xente cre que os pais non deberían entrar a controlalas, porque atenta contra a intimidade do fillo, pero iso non é así. Hai unha sentenza do Tribunal Supremo que explica que os pais teñen o deber de saber con quen contactan os seus fillos a través da rede. Outra cousa é que se a túa filla de 17 anos ten unha parella queiras rexoubar o que fai con esa parella; iso si que non é apropiado. Pero se ti cres que está nunha situación de risco ou que pode estar en contacto con adultos que lle piden imaxes ou diñeiro, hai que intervir. Isto é realmente importante.
—Esa liña entre intervir e non facelo non sempre é tan clara...
—Hai que estar presentes, pero non debemos de caer na sobreprotección, porque incapacita aos mozos. A vida ten momentos preciosos, pero tamén ten momentos duros, de perdas, de deslealdade. Hai que ensinar aos nenos para sobreporse a eles.
—Moitos riscos veñen da contorna no que os mozos se desenvolven, máis aló da familia. Canta influencia poden ter os pais fronte a esoutros círculos cos que un mozo empézase a relacionar a medida que vai crecendo?
—Eu creo que moita. Un 100%. Porque a influencia os pais téñena desde o inicio e ao longo da vida. Podes elixir os amigos dos teus fillos? A xente di que non, pero a miña resposta é que si. Porque eu podo deixar aos meus fillos saír o venres á noite, pero xa saben que ás oito da mañá o sábado vou espertar para ir á piscina ou ao campamento. Se metes á túa filla nunha orquestra, estará cun grupo de xente sa á que lle gusta a arte e a música. Esa é unha forma de evitar que estea noutros ámbitos. Non se trata de dicirlle que non se drogue, senón de darlle outras posibilidades que sexan máis bonitas, máis atractivas incluso, de darlle esas ferramentas para que se proxecte no futuro e constrúa a súa vocación.
—Cales son as claves para xestionar conflitos cos fillos na adolescencia?
—O primeiro é saber que o conflito é parte da vida. Pero hai que pór normas e límites. Non por ser adolescente vas permitir que pegue unha portada ou que te insulte. Para poder xestionar o conflito, os pais teñen que ter criterios máis ou menos coherentes na crianza: saber que papel van dar aos avós, se van levar ao fillo a un colexio dun corte relixioso ou non, todas esas cousas teñen que estar decididas. E durante unha discusión cos fillos, como coa parella, non hai que berrar nin levantar a man nin insultar. Hai que autorregularse e educar. O importante é trasladar aos fillos que ti tamén es sereno, que tes equilibrio. Isto axuda a manter o respecto.
—Como podemos establecer eses límites para que se respecten?
—Para iso, o que é esencial é que os maiores sexamos adultos, sexamos responsables, asumamos cal é o noso papel. Isto trabállase desde os dous anos, non podes porlle límites a un mozo con 16 anos por primeira vez se non llos puxeches nunca.
—Que cambios observou en como se relacionan pais e fillos ao longo dos seus anos de experiencia?
—Antes había un gran respecto cara aos pais, ás veces medo, aínda que isto tamén era un problema. Había un gran respecto aos profesores, tamén. E hoxe, é ao revés. Quizais hoxe haxa máis violencia filioparental, é dicir fillos que agriden aos seus pais. As tecnoloxías tamén cambiaron moito as relacións. Primeiro inventámolas e agora estámonos dando conta dos riscos que teñen e as limitacións que temos que pór.
—Cales son os principais erros que cometemos na crianza?
—Como dicía antes, a sobreprotección é un erro moi frecuente. Hai que deixarlles que arrisquen, que corran, que coñezan, sen medo, sen paranoia, sen medicalizar, sen psicologizar. Nótase moito que os mozos non maduran porque os sobreprotexen e cóidanos demasiado. Isto frea o desenvolvemento da súa autonomía. Hai que lembrar que nós tamén fomos fillos e facíanos falta esa independencia. Logo, empézase a querer que os nenos sexan sempre felices. Está ben como idea, pero non sempre. Tamén teñen que saber tolerar a frustración, namorarse da persoa que non lles fai caso, intentar algo e que saia mal. Todo iso é importante na vida.