Rafael Rodríguez, trasplantado de ril desde hai tres décadas: «Chamáronme ás nove da noite e me trasplantaron ás catro da mañá»
ENFERMIDADES
O Parlamento de Galicia impulsa unha declaración institucional co obxectivo de previr, detectar e tratar de forma integral a Enfermidade Renal Crónica, que afecta a un de cada sete galegos
04 jul 2025 . Actualizado á 14:38 h.Rafael Rodríguez ten 63 anos, actualmente é o presidente da Federación de Asociacións para a Loita Contra as Enfermidades Renais de Galicia (Alcer Galicia), e desde hai máis de tres décadas vive cun ril trasplantado. A súa historia é unha mostra do impacto vital que pode ter a doazón de órganos. «Enfermei do ril con 20 anos, estiven en tratamento renal substitutivo dos 29 aos 31, realizando hemodiálisis, ata que me trasplantaron», explica. A Enfermidade Renal Crónica (ERC) converteuse nun problema de saúde pública de primeira orde en Galicia, cunha incidencia que vai en aumento e que xa afecta aproximadamente a un de cada sete cidadáns. Hoxe, máis de 4.000 persoas na comunidade galega necesitan tratamento renal substitutivo, xa sexa mediante diálise ou transplante, unha cifra superior á media nacional.
Ante esta realidade, e dado o carácter silencioso e progresivo da enfermidade, o Parlamento de Galicia emitiu unha declaración institucional baixo o lema «Coñece os teus riles, coida a túa vida», impulsada por Otsuka Pharmaceutical, xunto coa Sociedade Galega de Nefroloxía (SGAN), Alcer Galicia e a Asociación de Lupus en Galicia (AGAL), que reforza o seu compromiso coa prevención, a detección precoz e o tratamento integral desta doenza.
O transplante de Rafael chegou no ano 1993, cunha chamada que o cambiou todo: «Cando chaman para o transplante é unha ilusión moi grande porque a vida cambia moito e a mellor. Isto foi un 15 de febreiro de hai máis de 32 anos». A pesar de a magnitude do momento, Rafael asegura que non tivo medo, «porque o cambio é tan grande que gozas a vida, porque te sentes ben de saúde, acadas unha estabilidade emocional, e tes moitas ilusións».
Rodríguez lembra aquel día con todo detalle: «Saín de diálise e chamáronme ás nove e media da noite. Me trasplantaron ás catro da mañá. Espertei con moitísima ilusión na UCI porque me dixeron que o ril xa empezara a funcionar no propio quirófano e que xa expulsara ouriños», conta.
Desde entón, asegura que todo foron alegrías. «Estou a ter unha vida óptima, porque puiden desenvolver un proxecto vital case non condicionado á enfermidade, algo que moitos dos meus compañeiros e compañeiras, por desgraza, non puideron facer», lamenta.
Aínda que a súa experiencia foi favorable, Rafael é consciente de que non todos os pacientes comparten a mesma sorte. Sabe de persoas próximas que levan máis dunha década en tratamento de diálise, agardando un transplante que non chega. E é que, como ben sinala, a calidade de vida durante o tratamento renal substitutivo dista moito da que se pode acadar tras recibir un órgano compatible.
As diferenzas entre ambas as situacións son profundas, e Rafael detállaas con precisión. «Imaxínate que non podes beber ningún tipo de líquido durante 48 horas, que con 29 anos ao chegar ao segundo piso tiña que parar porque non era capaz de seguir subindo, que perdiches o teu posto de traballo porque non podes realizar as tarefas. Que a nivel sexual tes dificultades. Cando vén un transplante e funciona ben, é coma se entrases nun estado de euforia», conta o presidente de Alcer Galicia.
Saír adiante
Durante o seu proceso de recuperación, diversos factores xogaron un papel crave no seu benestar emocional. A proximidade dos seus seres queridos, tanto familia como amizades, ofreceulle o respaldo necesario para afrontar o cambio sen medo. A isto sumouse a súa estabilidade económica, que nese momento proviña do seu traballo, unha fonte de autonomía que, aínda que perdeu temporalmente, logrou recuperar. «Esa saúde que che vén por un órgano, máis esa independencia económica, máis ese apoio familiar e de amizades, son os piares sobre os que se constrúe unha vida», explica.
Rafael tamén destaca o acompañamento recibido do sistema sanitario. «Fun crecendo, facéndome adulto acompañado do equipo sanitario de nefroloxía do antigo Hospital Xeral de Santiago», afirma.
Hoxe, Rafael preside Alcer Galicia e acumula máis de trinta anos de traxectoria no ámbito asociativo. A súa vinculación coa entidade comezou como socio e, apenas un ano despois, foi invitado a integrarse na xunta directiva, onde permanece desde 1991. Ao longo deste tempo, converteu o seu labor na asociación nun dos proxectos da súa vida.
Ademais de defender a doazón, Alcer Galicia ofrece apoio integral ás persoas con enfermidade renal: «Temos profesionais da psicoloxía, da nutrición, do traballo social, da terapia ocupacional, da sexología, da pedagoxía. Porque unha persoa cando enferma non soamente ten que ter saúde física, senón que tamén ten que pagar as facturas», explica.
A postura de Rafael ante a doazón é firme, xa que o considera «un compromiso, e para min é un ben social. Ser doante de órganos despois da morte é o maior acto de prestixio social, porque ti non o vas a saber, porque xa te morriches».
Co paso do tempo, Rafael foi testemuña dunha evolución positiva na percepción social sobre a doazón de órganos. Considera que hoxe en día existe un maior coñecemento e normalización do tema, impulsados en parte pola súa inclusión desde hai anos nos contidos educativos. Ao seu xuízo, o transplante xa forma parte do imaxinario colectivo e está instalado na sociedade.
Aínda así, lembra que aínda hai crenzas erróneas: «En moitas ocasións dinnos ‘eu non me fago doante de órganos porque se cadra me deixan morrer no hospital'. Pero, por favor, como che van a deixar morrer no hospital? Para un doante de órganos falecido, a defunción e a doazón teñen que estar certificadas por catro médicos ou médicas».
Rafael transmite a súa mensaxe coa convicción de quen viviu en carne propia o valor da doazón. Consciente do seu poder transformador, insiste na importancia deste acto: «Un doante de órganos pode salvar ata a oito persoas. A mensaxe é moi doado. Doar órganos é salvar vidas. Oito vidas, en concreto».