Abel González, hepatólogo: «Non se debe consumir alcol, pero de facelo, é mellor con comida»
ENFERMIDADES
O xefe de sección de Dixestivo do Hospital Universitario Lucus Augusti analiza as dúas formas de inxesta na poboación
22 sep 2025 . Actualizado á 14:36 h.O doutor Abel González, xefe de sección de Dixestivo do Hospital Universitario Lucus Augusti, é o hepatólogo máis veterano da Unidade de Hepatología do centro lucense. Preocupado polo tipo de inxesta que fan os mozos desde idades moi temperás, recoñece que a cantidade de alcol que moita xente fai a diario é suficiente para supor un perigo real de enfermidade hepática.
—Preocúpalle o normalizado que está o consumo do alcol na sociedade?
—Si, preocúpame a normalización en xeral, e a que fan as persoas mozas. Porque o consumo de alcol empeza a idades moi, moi temperás. Ademais, trátase dun consumo moi particular, porque é de fin de semana, inxeren grandes cantidades de alcol moi concentrado e en días concretos. É o modelo de consumo que hai agora.
—Hai algún mito que se resista a desaparecer?
—O de que existe a posibilidade de que un pouco de alcol sexa saudable. Isto é moi interesante. A nivel científico, nos últimos anos expuxérase a posibilidade de que un consumo moderado de alcol puidese ser beneficioso para a saúde, concretamente a nivel cardiovascular. Isto facía referencia ao viño tinto, do que se dicía que podía conter propiedades beneficiosas para as arterias e para o sistema circulatorio. Esa actitude permisiva deixouse de lado na actualidade, e a recomendación é que non hai ningún consumo saudable.
—Case todo o mundo coñece a alguén que se toma dous ou tres cervexas ao día. Como de prexudicial resulta?
—Si, existen dous grandes modelos de consumo de alcol. Por unha banda está o diario, algunhas veces relacionado coas comidas, sobre o que existe o concepto de que pode ser menos prexudicial. Nisto pode haber parte de razón. É dicir, beber unha dose moderada de alcol de baixa gradación coas comidas parece ser menos prexudicial que beber ou fóra delas. Doutra banda, está o consumo de fin de semana, onde a xente bebe unha gran cantidade aínda cando a diario non o toma. Son modelos distintos con consecuencias diferentes para a saúde.
—Como cales?
—O consumo diario non é beneficioso e pode ter, a longo prazo, consecuencias máis crónicas sobre algúns órganos. Os máis danados son o fígado, o páncreas, o corazón e, a nivel cerebral, o sistema nervioso central. Este consumo diario pode provocar pancreatitis crónica, fígado graxo e hepatopatía relacionada co alcol que remate en cirrosis. Tamén problemas de insuficiencia cardíaca por unha miocardiopatía relacionada co alcol. Con todo, o consumo intenso en días concretos pode ter efectos máis agudos. É dicir, unha inxesta moi intensa de sábado pola noite pode conducir a unha pancreatitis aguda ou a unha hepatite aguda alcohólica. Son consecuencias graves pero agudas nese momento.
—A cirrosis é a etapa final, pero antes, o dano hepático é silencioso.
—Claro, o paciente pode non notar ningunha clínica porque o fígado non doe. O primeiro que aparecería polo consumo de alcol continuado e excesivo é o fígado graxo. Isto é así porque o alcol se transforma en triglicéridos no fígado, deposítanse nel e fai que teña un tamaño aumentado con graxa. Iso a longo prazo produce fibrose que, á súa vez, convértese en cirrosis e xa é irreversible. Polo camiño poida que a persoa non notase ningunha sintomatoloxía. Só facéndolle unha analítica, unha ecografía ou unha elastografía, que son as técnicas que usamos para ver como está o fígado, podemos prever como van as cousas e que o consumo que está a ter de alcol está a danalo.
—Cambiar o estilo de vida é suficiente para reverter o dano hepático en fases iniciais?
—Por suposto que si. O dano inicial, mentres non hai unha fibrose importante, pode reverterse. O fígado é un órgano agradecido. Ademais, hai que saber que, á parte do dano hepático polo alcol, que é unha das causas principais a nivel mundial de cirrosis, hoxe en día estamos a vivir unha epidemia de fígado graxo relacionado co sobrepeso, coa obesidade e coa síndrome metabólica. Moitas veces as dúas situacións combínanse, é dicir, o consumo de alcol xunto cunha dieta inadecuada que leva a ter sobrepeso e obesidade. Os dous factores xuntos fan que o problema de fígado graxo e de desenvolvemento de cirrosis sexa máis rápido.
—Evolucionou o perfil de paciente na unidade?
—Non vin moito cambio no perfil de pacientes. A verdade é que a nivel maioritario son homes, aínda que tamén haxa mulleres, claro. O problema adóitase detectar a idades medias. Isto non significa que antes non existise, senón que as consecuencias no fígado se ven aos 50, 55 ou 60 anos. Aquí, un paciente que estaba asintomático pode debutar cunha descompensación da súa cirrosis. Aparecer con ascitis ou cos ollos amarelos, o que nos indica que o fígado falla. A forma de beber que teñen os mozos, máis de fin de semana e en cantidades máis grandes, tamén evoluciona con problemas de fígado a longo prazo, pero non é o perfil maioritario da consulta, senón que é o da persoa que toma viño todos os días.
—Canto se considera un consumo excesivo?
—Primeiro temos que definir que é unha unidade de alcol. A día de hoxe considéranse os 10 gramos de alcol. E que bebida e que cantidade de bebida leva esta cantidade? Unha cervexa de 33 mililitros, ou unha copa dun viño duns 100 mililitros. A sensibilidade ao alcol para as mulleres é diferente que para os homes. Para eles, consideramos xa unha inxesta relevante tres unidades ao día, é dicir, tres cervexas; e 20 para a muller, é dicir, dúas. Ollo, iso xa é un consumo importante. Este é o límite máximo e xa implica un risco a longo prazo. E, sen dúbida, o que xa se sabe de xeito moi, moi clara, é que 50 gramos de alcol en mulleres e 60 en homes a diario supón un risco elevado de acabar cunha enfermidade hepática, cardíaca ou pancreática. Pero ollo, porque insisto, tomarse dous ou tres cervexas ao día xa é un risco para a saúde.
—É peor tomar alcol co estómago baleiro?
—Imos ver. A recomendación é que non se consuma nada de alcol, agora ben, se alguén toma un pouco, a forma menos daniña de facelo é acompañándoo da comida. Por exemplo, algo de viño coa comida. Na nosa dieta atlántica, cando se definiu hai uns anos, estaba posta a posibilidade de consumir cantidades pequenas de viño coa comida, na definición de dieta atlántica que se dixo no seu día. É o xeito menos daniño.
—Absórbese menos co alcol?
—O primeiro metabolismo que sofre o alcol sucede no estómago. Hai unha encima que é a alcol deshidrogenasa, que é a que primeiro empeza a consumir o alcol, incluso antes de que este pase ao sangue. Ao haber comida no estómago mesturada co alcol, o alcol absórbese menos. Se ti bebes unha copa de viño sen comer, pasa moi doado ao sangue. É dicir, actúa sobre a alcol deshidrogenasa e logo pasa ao sangue. Se tes comida, o viño absórbese menos. É unha forma de que non provoque tanto dano.
—Pódese dicir que hai bebidas alcohólicas peores que outras?
—Si. Primeiro pola gradación alcohólica. Un destilado ten 40 graos, mentres que un alcol fermentado vai desde os cinco da cervexa aos 13 graos do viño. Co mesmo volume de líquido, se bebes vodka ou whisky consomes unha maior cantidade de alcol. Logo, pódese falar do produto. Nos fermentados, en concreto, na fermentación da uva, crese que poden ir algúns ácidos graxos que son antiinflamatorios. En calquera caso, a diferenza de peso é a gradación.
—Que recomendacións pode dar á hora de reducir o consumo de alcol e evitar o dano hepático?
—Cando xa hai un dano hepático, pancreático ou cardíaco, a recomendación é a inxesta cero de alcol. No paciente, está clarísimo. A persoa con cirrosis non pode tocar o alcol e ten que ter unha dieta saudable que non xere graxa no fígado. Esta pauta é moi difícil, porque o alcol provoca unha dependencia física, como outras drogas. E logo tamén está a dependencia social. Está o bebedor social. Aquela persoa que bebe como parte da súa actividade social. Os viños pola mañá, os viños pola tarde, e aínda que lle digas que debe deixar de bebelo, sabes que non o vai a facer, porque forma parte da súa vida. Isto é un problema. Doutra banda, o paciente san ou os máis mozos teñen que moderar o consumo intenso de fin de semana, porque supón un risco de pancreatitis aguda, de dano sobre o fígado ou de dano sobre o sistema vascular e o cerebro. E logo, aqueles que pacientes de maior idade, que beben a diario coa comida, aínda que se poida dicir que é a forma de inxesta menos daniña que se coñece do alcol, deben reducilo na medida do posible.