O seu estado pode desvelar desequilibrios hormonais ou infeccións
09 sep 2025 . Actualizado á 10:59 h.O fluxo cambia ao longo do ciclo menstrual e da vida, e aprender a interpretalo pode axudarte a detectar desequilibrios hormonais, infeccións e incluso enfermidades máis graves. Aínda que pode resultar incómodo falar del, é unha das ferramentas máis valiosas para coñecer o estado de saúde íntima das persoas. Non só cumpre funcións esenciais, como protexer de infeccións ou facilitar as relacións sexuais, senón que tamén actúa como un sinal de alerta cando algo non marcha ben. A doutora Belén Viñas, xefa do Servizo de Xinecoloxía e Obstetricia do Complexo Hospitalario Universitario dá a Coruña (Chuac), axuda a descifrar o que nos di o corpo a través do fluxo vaxinal.
«Ten moitas funcións. Desde unha tan simple como a lubricación á hora de manter relacións sexuais, ata unha función protectora fronte a infeccións do tracto urinario e xenital», explica a especialista, quen detalla que esta protección débese, en gran parte, á microbiota vaxinal, composta por bacterias —principalmente lactobacilos— que xeran un ambiente ácido capaz de impedir que xermes patóxenos instálense na zona.
Un dos cambios máis notorios do fluxo é a súa variación ao longo do ciclo menstrual. Durante a ovulación, adoita ser máis abundante, transparente e cunha textura similar á clara de ovo: «Esa estrutura é como un facilitador para o ascenso dos espermatozoides cara á cavidade uterina», detalla Viñas. En cambio, fóra do período fértil, o fluxo vólvese esbrancuxado e máis espeso, formando unha especie de tapón que dificulta o paso tanto de espermatozoides como de microorganismos non desexados.
Cando preocuparse?
A xinecóloga advirte que non todos os cambios son motivo de alarma. O fluxo varía tamén coa idade. «Antes da primeira regra ou tras a menopausa, adoita haber menos cantidade de fluxo, máis amarelado e cun cheiro distinto, pero non por iso patolóxico», aclara.
Con todo, hai sinais que poden indicar infeccións. Por exemplo, un fluxo branco, denso e grumoso, «como iogur», adoita ser característico dunha candidiasis, provocada por un fungo que habita naturalmente en pequenas cantidades, pero que pode proliferar se se altera o equilibrio vaxinal. Segundo a Organización Mundial da Saúde (OMS), a candidiasis é unha infección micótica común, sendo a cándida o principal fermento responsable. Aínda que existen tratamentos eficaces con medicamentos antimicóticos, a aparición de cepas resistentes aos fármacos pode complicar a recuperación.
Outro caso frecuente é a vaginosis bacteriana, orixinada pola Gardnerella vaginalis: «Produce un fluxo amarelo verdoso, pestilente, con cheiro a peixe, ademais de irritación e proído», indica. Tamén existe a tricomoniasis, unha infección de transmisión sexual que xera un fluxo agrisado e cheiro forte, así como inflamación vaxinal e do pescozo uterino.
No caso das mulleres maiores, poden aparecer infeccións causadas por bacterias intestinais, como a Escherichia coli, debido á perda de estrógenos tras a menopausa, o que reduce a protección natural da vaxina.
De acordo a un manual publicado pola Sociedade Española de Médicos de Atención Primaria, as infeccións vaxinais son un motivo frecuente de consulta en xinecoloxía, constituíndo preto do 20% das visitas. A súa recorrencia convérteas nunha das principais razóns polas que as pacientes volven á consulta.
Estímase que máis da metade das infeccións vulvovaginales son de orixe infecciosa, e que o 75% das mulleres experimentará polo menos un episodio na súa vida. Estas afeccións adoitan ser causadas por un crecemento excesivo de microorganismos que forman parte da flora vaxinal, o que indica un desequilibrio no ambiente interno. As infeccións máis comúns nesta categoría son a vulvovaginitis por cándida, a vaginosis bacteriana e a vaginitis aeróbica.
Estrés, dieta e anticonceptivos: afectan?
A resposta é si. O estrés e a alimentación inciden na saúde vaxinal: «É moi típico que en pacientes diabéticas haxa infeccións de repetición, especialmente por fungos», explica a doutora Viñas. Tamén inflúe o uso de anticonceptivos hormonais, que tenden a diminuír a cantidade de fluxo, aínda que sen provocar infeccións por si mesmos.
En canto aos xeles específicos para a hixiene vaxinal, a xinecóloga é tallante: «Non se debe utilizar ningún. A vaxina ten a súa propia flora, e se nós introducimos calquera produto, aínda que sexa auga, altera ese medio», afirma. Só se xustifica o uso de certos desinfectantes en contextos de infección e sempre con indicación médica. Tampouco recomenda realizar máis dun lavado vulvar ao día.
A roupa interior tamén importa. Aínda que non afecta o fluxo directamente, os materiais sintéticos ou o uso prolongado de salvaslips poden causar irritacións pola calor corporal, sobre todo no verán.
Ver fluxo marrón ou restos de sangue fóra do período menstrual pode ser normal, dependendo do momento do ciclo ou da idade: «Pode manchar a metade de ciclo ou nos días previos á regra, e non é preocupante», comenta. En mulleres posmenopáusicas, en cambio, calquera sangrado, aínda que leve, debe ser revisado para descartar patoloxías como o cancro de endometrio, aínda que a causa máis común adoita ser a atrofia vaxinal.
Escoitar ao corpo
Moitas mulleres cren ter unha infección por cambios no cheiro do fluxo, cando en realidade trátase de variacións fisiolóxicas: «Cambios de cheiro durante o ciclo ou tras a menopausa adoitan ser normais e non indican patoloxía», apunta Viñas. O problema aparece cando se acompaña doutros síntomas como proído, dor ou cambios drásticos na cor e a consistencia.
O fluxo vaxinal é un espello da saúde xinecolóxica. Coñecer as súas características, entender os seus cambios e saber cando acudir ao médico é clave para previr complicacións e promover o benestar: «O corpo fala, e o fluxo é unha forma de linguaxe que hai que aprender a interpretar», conclúe a especialista do Chuac.