Marcos Paulino: «As enfermidades reumatolóxicas son a principal causa de incapacidade laboral e xubilación por enfermidade»

Este venres 4 de outubro comezou o XIII Simposio de Artrite Reumatoide, organizado pola Sociedade Española de Reumatoloxía (SER), e celebrado en Xixón. Trátase dunha patoloxía que afecta a unhas 300.000 persoas en España, segundo o estudo Episer. En diálogo con La Voz da Saúde, o doutor Marcos Paulino Huertas, xefe do Servizo de Reumatoloxía do Hospital Xeral Universitario de Ciudad Real e presidente da SER, explica que é fundamental detectala a tempo, porque o diagnóstico precoz logra unha maior eficacia no tratamento e permite aos pacientes manter unha boa calidade de vida, evitando ningúns dos cadros máis incapacitantes que reducen a mobilidade e producen brotes dolorosos.

—Cal é o impacto da artrite reumatoide na poboación española?

—É importante por moitos motivos, a artrite reumatoide é unha patoloxía que afecta en España a máis de 70.000 persoas e en todo o país hai uns 20.000 casos novos ao ano. Só en Asturias, hai uns 8.000. A importancia que ten esta enfermidade hai que entendela desde o punto de vista da discapacidade que orixina. Problemas de mobilidade, de dor, de inflamación ou de rixidez que non soamente afectan as articulacións. Tamén pode danar a outros órganos como o pulmón, os riles ou os vasos sanguíneos.

—Como funcionan os marcadores precoces da artrite reumatoide para o diagnóstico?

—Para facer o diagnóstico, moitas veces, o paciente chega a través da atención primaria con síntomas de dor e inflamación articular. Os marcadores de tipo biomolecular non soamente están a axudar a identificar os pacientes que teñen a enfermidade, senón como van responder aos tratamentos, para avanzar cara a terapias individualizadas.

Síntomas, tratamento e consellos para a artrite reumatoide: «O tabaco e o consumo excesivo de sal están entre os principais factores de risco modificables»

Lucía Cancela

—Que importancia ten o diagnóstico precoz?

—O diagnóstico precoz é determinante para o curso da patoloxía. Demostrouse que se se fai o diagnóstico de xeito rápido e ponse un tratamento adecuado, hai unha oportunidade moito maior de evitar as secuelas e lograr que a evolución sexa moito máis favorable.Porque se chegamos a tempo, imos evitar que aparezan erosións, que aparezan deformidades, que apareza rixidez, e en definitiva, imos facer que esa persoa teña mellor calidade de vida para o futuro. Por tanto, é clave para nós facer ese diagnóstico temperán.

—Que tratamentos se poden ofrecer nesta etapa temperá?

—Unha vez que se diagnostica, en función das características do paciente, dispomos dunha gran cantidade de medicamentos. Desde os convencionais e tradicionais, que seguen sendo moi bos e funcionan ben en moitos casos, ata outros fármacos para aqueles enfermos que inicialmente, aos poucos meses, non responderon. Neses casos, xa pasamos de chanzo e empezamos a utilizar terapias biolóxicas e terapias dirixidas, que son moi específicas e que van cara á orixe, ás moléculas que xeran a enfermidade. Bloqueámolas e con iso conseguimos, cun bo control periódico, analítico, que o paciente poida facer unha vida plena a nivel laboral e social, e teña un desenvolvemento absolutamente normal, como calquera persoa.

—Por que as enfermidades reumáticas son máis frecuentes en mulleres?

—En xeral, as mulleres teñen máis predisposición a ter enfermidades reumáticas e isto é algo no que inflúen factores xenéticos e ambientais. Vémolo en consulta, probablemente, o 70% das pacientes son mulleres. Outros factores que poden provocar a activación destas enfermidades son os hormonais.

—A patoloxía reumática está relacionada coas persoas maiores?

—En xeral, a patoloxía reumática tradicionalmente asociouse ao envellecemento e en España estamos a sufrir un envellecemento poboacional que repercute na prevalencia de enfermidades reumatolóxicas como, por exemplo, a artrose. Pero non todas aparecen nesa etapa. As enfermidades autoinmunes sistémicas aparecen en xente mozo, por exemplo. E é un gran problema, porque hai moito descoñecemento respecto diso. Pero si que existen, incluso, hai unha artrite xuvenil que aparece en nenos e bebés. O campo é moi amplo.

—Que recomendacións dá aos seus pacientes mozos para levar mellor a patoloxía reumática?

—No caso da xente mozo, eles asimilan enfermidade reumática a persoas maiores, e esta é unha sociedade onde se visibiliza a mocidade como unha etapa de beleza e perfección. Entón, moitas veces prodúcese un impacto negativo, que psicoloxicamente lles pode afectar. É importante que eles teñan fontes fiables de información da enfermidade, que falen cos seus médicos, para que lles expliquen ben a súa patoloxía, e déanlles guías. Recomendamos achegarse ás asociacións de pacientes, onde hai xente mozo tamén, para compartir recursos e acompañarse no día a día, ademais hai un apoio por parte de fisioterapeutas e de psicólogos.

—O estrés relaciónase con brotes de artrite reumatoide?

—Si, está demostrado que en situacións estresantes, sexa a nivel emocional, físico ou mental, pódese producir unha alteración no sistema inmunolóxico que desencadee unha reactivación da enfermidade, polo que é moi importante que o paciente saiba relaxarse con exercicios específicos e acuda a psicoterapia para manter a súa saúde mental.

—Cales son ningúns dos desafíos aos que se enfronta o campo da reumatoloxía hoxe?

—As enfermidades reumáticas son a principal causa de incapacidade laboral e xubilación por enfermidade. Isto xera uns custos directos e indirectos enormes. Pero ademais, enfrontámonos a un momento complicado no tratamento desta enfermidade no noso país, debido a que se produciu unha xubilación masiva de profesionais da xeración dos baby boomers e os residentes reumatólogos non remataron de cubrir esas prazas. Isto está a provocar que haxa desertos asistenciais e que haxa unha inequidad no acceso ao reumatólogo, producindo diferenzas segundo o código postal. Isto preocúpanos.

---

---