Montse Maceiras: «Non son a única que se divorciou tras a operación de cancro»
ENFERMIDADES
Esta coruñesa superou dous tumores, un de útero e outro de ril. A enfermidade fíxolle darse conta de que «quería ser feliz» | O 4 de febreiro é o Día Mundial contra o Cancro
05 feb 2022 . Actualizado á 11:25 h.Os que coñecen a Montserrat Maceiras descríbena como unha persoa cunha «coraxe moi particular», cunha capacidade comunicativa excelente que lle permite pronunciar cancro sen temor. Así, aos catro ventos. «Hai que chamar ás cousas polo seu nome, señores», di ela, «se é cancro, é cancro, e non unha enfermidade común como pon en moitos papeis burocráticos», engade. Falar sobre esta enfermidade, xa superada, «axúdame, e se podo axudar ao resto, mellor», comenta esta coruñesa.
A reivindicación que fai da súa historia contribúe a que non pase desapercibida, non porque sexa o que ela pretenda, senón porque é unha crúa realidade que se lembra cada 4 de febreiro no Día Mundial contra o Cancro. A dose de realidade sobre unha palabra de seis letras, que fai que calquera poña os pés sobre a terra. Dous tumores e ningún proceso de quimio ou radioterapia constrúen a súa versión.
Montserrat Maceiras tiña 45 anos cando foi diagnosticada de cancro de útero. Era decembro do 2017, coa ironía do Nadal ao virar a esquina. «Eu nunca tiven problemas coa miña regra. Ese mes empezoume a dor moitísima antes de que me baixase, e pensei: “Que sensación máis rara”», conta Montse (ou Montserrat, como se menciona a si mesma cando se pon seria). Doíalle a zona do ovario esquerdo.
A preocupación comezou a roldarlle a cabeza, e a mosca estaba xusto detrás da orella: «Comenteillo ás miñas amigas, e todas me dicían que a molestia era o normal». O normal para o resto, pero non era o seu caso. «Estaba no traballo, e como non aguantaba da dor, ao saír fun directa a urxencias. Alí dixéronme que non era nada, déronme uns calmantes e que volvese por calquera cousa».
Montse foise tal e como entrara. A sorpresa chegou pola noite. «Levanteime, e a miña cama estaba toda sangrada. Cambiei as sabas e volvinme a deitar. Pero despois fun ao baño, e de novo a mesma estampa», lembra, «deixei todo totalmente vermello. Así que volvín a urxencias porque pensei: “Isto non é normal”».
Teléfono Infocáncer: gratuíto e dispoñible os 365 días do ano
900100036
Xa no hospital, «tivéronme alí un intre, e viñeron como cinco, seis ou sete xinecólogos a verme. Todos me dicían o mesmo: “Tes que quedarche ingresada porque estás dilatada de catro centímetros e non sabemos a razón”», conta a muller. Calafríos, incerteza e medo para dar comezo a unha historia interminable de 17 días. «Quedei ingresada en planta. En cada proba que me facían, arrastraban máis e máis. Eles dicían que saía “máis podre”, pero non lograban chegar ao meu ovario esquerdo. É dicir, a cámara penetraba perfectamente no lado dereito, pero non no esquerdo. Só vían unha mancha escura. Non funcionaba nin o TAC, nin a resonancia nin a ecografía», explica Maceiras.
Probas e máis probas, pero sen un diagnóstico claro aínda. Foi a propia Montse quen se atreveu a reclamalo: «Veu un doutor para visitarme e díxenlle: “Levo aquí moito tempo e ninguén me di nada. Estou a empezarme a pór nerviosa porque nunca estivera no hospital tanto tempo”», lembra. Facía deporte, movíase, estaba delgada e cumpría cos seus recoñecementos, polo que esta situación era nova para ela.
Ante a súa pregunta, resignación: «Montserrat, que quere que lle diga? Se cada vez que sacamos algo, está peor. A súa doutora virá falar con vostede», lembra e verbaliza a protagonista. Algo máis de espera e chegou o temido momento: «A doutora díxome que tiña cancro. O seu medo era que tivese metástase. Aínda que iso non o poderían ver ata o momento da operación», conta Montse. Quedou en shock. «A palabra metástase mátate no momento».
A doutora díxome que tiña cancro. O seu medo era que tivese metástase. Aínda que iso non o poderían ver ata o momento da operación
Minutos de perplexidade suficientes para aceptalo e recobrar forzas: «Fun ao baño para cambiarme de roupa para entrar a consulta, e nada máis me vin no espello, díxenme: “Será cancro, Montse, pero polos teus collóns, que non os tes, que desta saímos”», conta. Non choraches? «Claro que chorei», responde Montse, «pero decidín que non ía haber máis bágoas, era algo que non se podía arranxar con iso», recoñece chea de forza.
Maceiras estaba decidida: tiña 45 anos e toda unha vida por diante. O tumor estaba detrás do seu ovario esquerdo, escondido, «polo que ante os ollos dos médicos pasaba desapercibido nos recoñecementos. Simplemente, parecía que era máis grande do normal, pero como pode suceder co tamaño das mamas», sinala.
Precisamente a tristeza foi o que non necesitaba o seu lado. «A miña mellor amiga chegou pola porta e viña chorando. Eu díxenlle: “Quérote moito, pero ao fondo do corredor hai unha sala. Vas, reláxaste e cando remates, vés”», conta Montse. Tanto agora, como naquel momento, era consciente de que a súa contorna a quería, e quérea, «pero nese momento non necesitas a xente chorando, senón que traten de darche o seu apoio», explica.
Un dos peores grolos foi pensar en como dicirllo á súa nai. «Como llo contas á túa nai, de 81 anos?, como lle dis que se cadra tes cancro, que pode haber metástase e que quizais non saias da operación», insiste. É máis, non o fixo no momento. Encargouse irmá pequena e sen entrar na gravidade do asunto. «Co paso do tempo si que llo contei, e obviamente enfadouse», recoñece, «non quería que se preocupase. Podía ser, pero non foi», engade.
Oito horas de quirófano
Ante o diagnóstico, Montserrat tíñao claro. «Asinei todos os papeis, porque quería que me operasen. Baleiráronme. Pola contra, dixéronme que con toda probabilidade ao ano e medio seguinte terían que volver intervirme. Se me desen quimio, o ovario dereito sacaríase», lembra a ex paciente. Os 17 días de ingreso pasaron rápido. De feito, a operación non tardou en chegar. «Deixáronme irme a casa a fin de semana previa para relaxarme. E o martes foi o día». Oito horas no quirófano.
Como non, ante esta situación tamén mostrou parte de actitude: «Pensei: “Vou perder un día na operación, pero a partir do seguinte, vou vivir ao máximo». E así intentou facelo, aínda coas secuelas que lle puido deixar. Mudouse a casa da súa nai durante uns meses, ela non podía facer nada por si mesma. «O proceso de operación e diagnóstico pasou moi rápido, pero a enfermidade non acaba cando saes do hospital, a pesar de que cando te espertas da anestesia dinche: “Saíu moi ben”», sinala Montse.
«Un diagnóstico de cancro sempre supón un impacto emocional moi forte», indica Rosa Trillo, psicooncóloga da Asociación Española Contra o Cancro, e terapeuta de Montse. «Cando os pacientes chegan a min, hai unha alta carga de incerteza, ese non sei como vai saír ou como irá o tratamento. A persoa tamén sente que hai unha falta de control sobre a súa vida», precisa a experta. Hai formas de tratar ese descoñecemento acerca do futuro? «Poden funcionar técnicas máis cognitivas, como axustar as expectativas ao tratamento, aprender a levar unha vida do día a día, pensando no presente e non tanto no que vai pasar. Ás veces o mindfulness axuda moito nese sentido», asegura Trillo.
Sen dúbida o empoderamento de Montse foi fundamental no seu caso. «Por norma xeral, a información, ser consciente e partícipe do proceso, do autocuidado, da toma decisións e coñecer o que vai pasar, axuda a levar a enfermidade moito mellor», precisa a experta. Falar sobre o seu cancro axudou á paciente: «Montse é unha persoa que ten unha coraxe moi particular. A coraxe e o optimismo que ela presentou, ten e tivo durante o proceso, fixo que o levase mellor», recoñece a terapeuta.
Facilidade que lle axuda a ela mesma, e ao resto: «A reivindicación que fai para falalo, para que escoite a súa voz foi fundamental para ela. E á vez, permite que moitísimas persoas que pasan por unha situación similar teñan un espello no que mirarse», destaca Trillo.
«Unha mancha no ril»
Un ano despois do seu primeiro diagnóstico, o pesadelo de Montse volveu: «Os doutores dixéronme que se lles escapou unha célula de cancro, e que vían unha mancha no meu ril esquerdo que non era normal». E de novo, outra intervención para extirpar o tumor, con todo o peso físico e mental que isto lle ocasionou. «Foi unha volta para empezar. A miña cabeza segue dicindo a día de hoxe: “Será só iso ou volverame a pasar?”», pregúntase, e engade: «Vou tremendo a cada revisión. É máis, hai unha semana recibín de novo unha chamada para facerme máis probas, porque ven unha sombra, aínda que aínda non saben onde exactamente». Outra vez, a mesma palabra: «Unha sombra».
Agora móstrase resignada: «O que teña que ser, será. Pero sempre me fago a mesma pregunta: “Cando acabará isto?”. Opéranme, e sigo, e un médico e outro», conta cansa mental e fisicamente. «Estou a ir a rehabilitación para o linfedema que teño na perna dereita. Precisamente, despois da operación veñen todos os problemas, e eses non cóntachos ninguén», explica. Tamén encomia aos seus médicos. «Tanto a miña xinecóloga Begoña, como o meu médico de cabeceira son marabillosos. Tiven moita sorte con eles», di. A relación entre o paciente e o seu doutor é fundamental.
«Baixei á operación sendo unha persoa e cando saín era outra»
Montse Maceiras non é a mesma Montse que entrou a quirófano en xaneiro do 2018. «A túa cabeza xa non pensa como antes. Baixei á operación sendo unha persoa, e cando saín era outra. Vin diferente á xente, empeceime a fixar máis nos detalles», conta. Precisamente, en pleno proceso de compresión chegou á delegación coruñesa da Asociación Española Contra o Cancro. «O meu médico suxeriume que necesitaba entrar en contacto con xente que compartise o meu problema. Díxome: « “Eu véxote ben, pero a túa cabeza xa non é a mesma”». E así o fixo. As súas palabras foron a misa.
«Cheguei e falei coa psicóloga. Empecei a ir a charlas, a clases de ioga. E non son só as actividades, senón os ratitos de despois nos que te quedas falando con todas. Son ela quen me axuda a comprender moitas cousas», di Montse, e atrévese a engadir: «A miña cabeza seguía no antes cando podía facer moitas cousas. Agora xa non, e precisamente, axudáronme a entendelo», recoñece orgullosa de todo o seu grupo. Lembra ás de aquí (A Coruña), ás de Ourense, ás de todas as delegacións. Ás compañeiras que seguen, e ás que xa non están. «Perdemos a varias amigas. Son cousas da vida que poden pasar, pero sempre doe», un pequeno silencio.
«Hai persoas que experimentan na súa vida un antes e un despois da operación», indica Rosa Trillo da AECC. «Aparece moi relacionado cos valores e prioridades de cada un, e por suposto, nada é correcto ou incorrecto», engade. Neste sentido, a autoestima cobra importancia: «Ao final, despois dun proceso como este, o paciente ou sobrevivente empeza a priorizarse a si mesmo e ao coidado persoal, a terse máis en conta, e a estar coa xente que máis lle importa». En definitiva, buscar o equilibrio.
Iso si, a Rosa Trillo non quere falar de loitadoras: «Non me gusta usar ese tipo de termos belicistas. Creo que non axudan ás persoas cando pasan por isto, porque ninguén decide ter un cancro, nin loitar contra iso», destaca. Aínda que, o empoderamento do paciente, tanto como sexa posible, pode resultar fundamental «para levalo moito mellor», sinala a profesional.
O cancro, ou o «bichito» como ela o chama, tamén lle deixou aprendizaxes. «Desde o momento no que che din que tes cancro, a túa cabeza fai un clic e dis: “Tes que pensar máis en ti e coidarte”». Así que ao ano da súa primeira operación, decidiu separarse. «Tanto as miñas amigas, como as miñas irmás me dicían: “O teu estás tola, non es a mesma, non sabes nin o que fas”». Nada máis lonxe da realidade. «Eu dicíalles que si, que estarei tola. Era a miña vida, e íaa a elixir eu. Ía vivir eu, e pensábao, e penso, facer ao meu xeito. Quería ser feliz».
Na asociación tamén atopou o seu porqué. «Non son a única que se divorciou tras a operación». Montse fartouse e dixo «ata aquí»: «Quizais non estabamos ben antes, pero en lugar de achegarse máis, afastáronse. Ao principio apóiache, pero vas notando máis e máis lonxe», conta Maceiras. Vaia, a vida e verdade en si mesma.
«Sempre hai un envorco á vida dos pacientes en menor ou maior medida. Pasar por un cancro é un acontecemento vital que é estresante de seu. É algo que vén de golpe, irrompe na vida da persoa e pona patas para arriba», conta Rosas Trillo. Unha enfermidade que cambia o xeito de vivir: «Durante o proceso, e ás veces despois, porque se enfrontan a secuelas e a limitacións no seu día a día», recoñece a experta. Descobre cales serán os tipos de cancro máis diagnosticados en España este 2022.
Tras o diagnóstico tivo que deixar o seu emprego. Outra fochanca, e esta vez económico. «Estiven catro anos sen poder traballar. O paro que tiña acumulado non o gastara polo que puiden cobralo. Pero cando se esgotou quedei coa parte que paga a seguridade social, que é moito menor». Angustia e estrés que se suman ao día a día dunha recuperación.
Precisamente, foi na contorna laboral onde Montse atopou durante anos un maior rexeitamento: «Fun a moitas entrevistas de traballo, e ao dicirlle que estaba operada de cancro dicíanme que xa me chamarían. Non me soou o teléfono xamais», conta e engade: «Xamais. Eu dicíalles que tería que ir ao médico, e que por tanto tería que faltar. Sempre defendín a miña saúde», insiste.
Fun a moitas entrevistas de traballo, e ao dicirlle que estaba operada de cancro dicíanme que xa me chamarían. Non me soou o teléfono xamais
A oportunidade chegoulle finalmente a través dunha amiga. «O seu xefe quería abrir unha tenda de lenzaría, e ela faloulle de min. Chamoume e tivemos unha entrevista. Eu díxenlle o que tiña e que tería que ir a revisións, pero non lle importou. Díxome: “Eu quérote a ti para abrir a miña tenda. Confío en ti para iso”», lembra orgullosa. Un xute de adrenalina. «Vinme arriba non, o seguinte», di, e continua: «Tantas entrevistas e que ninguén se atrevese a chamarme para dicirme que non».
A familia e o apoio ao paciente de cancro
O papel da familia é fundamental, pero non sempre logran entender a situación. «Sentíame querida, estiveron ao meu lado sempre, pero ao mesmo tempo estaban como eu. Non entendían por que a min», recoñece con empatía. Os victimismos non eran para ela. «Houbo momentos nos que me sentín angustiada porque todo o mundo dicíame: “pobrecita”. E non. O cancro xa se me quitou, eu quería seguir vivindo e sentirme libre», comenta Montserrat, á vez que lle quita importancia á intervención: «Operáranme e xa. Coma se dunha hernia tratásese. Nese momento só quería recuperarme», engade.
Para Rosa Trillo, psicooncóloga, os familiares son os grandes esquecidos. «Eles non son os pacientes, pero sofren de igual xeito. Por iso, é importante entender que tamén poden necesitar axuda», lembra. Para a profesional, o mellor que poderá facer a contorna do paciente será acompañar: «Ás veces non é necesario dicir nada. Basta con estar e preocuparse das súas necesidades», explica. Os seres queridos tamén se enfronta ao impacto emocional, que pode resultar difícil de xestionar. «Aí entramos os profesionais da saúde mental para acompañar ao paciente e á súa contorna en todo momento. Desde antes incluso do diagnóstico ata que remata o tratamento», sinala a experta.
Para Montse, un paciente oncolóxico aínda está sometido a un estigma. «A xente non sabe reaccionar. Dis cancro, e é como dicir morte. Cando en realidade o que buscas é un “podemos xuntas”, “desta imos saír” ou “tiramos de ti”». Como sociedade aínda custa entendelo, aínda que o relato de Montse axude a pasos de xigante.
