Roberto Leiras, neurocientífico: «Descubrimos unhas células no cerebro que deteñen ata a respiración»
TUI
O tudense é coautor dunha investigación crave para a abordaxe do párkinson da Universidade de Copenhague
29 ago 2023 . Actualizado ás 02:03 h.Unha investigación do departamento de Neurociencia da Universidade de Copenhague descubriu como unhas células nerviosas do cerebro poden deter todos os movementos do corpo, incluso a respiración. O estudo, con gran impacto na comunidade científica internacional, ten ADN galego. Roberto Leiras González, natural de Tui , é un dos catro neurocientíficos que están detrás deste achado que abre a porta a unha mellor abordaxe da enfermidade de párkinson.
Biólogo e doutor en Fisiología pola Universidade de Santiago, o profesor Leiras, de Pazos de Reis, forma parte do departamento de Neurociencia que dirixe o prestixioso científico Ole Kiehn. É un equipo de elite en neurociencia a nivel mundial ao que Leiras incorporouse no 2014, cando estaba no Instituto Karolinska de Estocolmo e co que se trasladou a Dinamarca no 2017. O seu estudo en ratos demostra que o tratamento dos problemas da marcha no párkinson con estimulación cerebral profunda (ECP) podería optimizarse dirixíndose a neuronas específicas do tronco cerebral, beneficiando a millóns de pacientes.
«Atopamos un grupo de células nerviosas no mesencéfalo que, cando se estimulan, deteñen todo movemento. Non só camiñar, senón todas as formas de actividade motora. Mesmo fan que os ratos deixen de respirar ou o han máis lentamente e o ritmo cardíaco retárdase», explica o profesor.
Indica que «os animais quedan conxelados, como cando un can detecta o cheiro dunha perdiz. Este descubrimento ofrece nova información sobre os mecanismos fundamentais que controlan o movemento».
Cando os investigadores deixaron de activar as células nerviosas, os ratos iniciaron o movemento exactamente onde se detivo. «O que é tan especial é que, unha vez activadas, estas células nerviosas fan que o movemento se deteña ou se conxele. É como pór unha película en pausa.», di. Ese patrón de pausa e reprodución, apunta «é único, non se parece a nada que teñamos visto antes nin a outras formas de detención do movemento que nós ou outros investigadores teñamos estudado».
As neuronas manipuladas polos investigadores atópanse no mesencéfalo, no núcleo pedunculopontino (PPN), e diferéncianse doutras presentes nesta estrutura «porque expresan un marcador molecular específico chamado Chx10». «O PPN está presente en todos os vertebrados, incluídos os humanos, polo que, a pesar de que o estudo se realizou en ratos, pensamos que este fenómeno tamén podería darse en humanos». Estas neuronas non se activan polo medo aínda que moito se oíu falar do fenómeno de bloqueo por medo extremo.
«Estamos seguros que esta detención do movemento non é unha resposta defensiva por medo se non que é parte do proceso de concentrar a atención nun estímulo relevante», afirma.
O estudo pode axudar a entender síntomas do párkinson. «O bloqueo motor ou o enlentecimiento dos movementos son síntomas característicos da enfermidade. Nós especulamos que estas neuronas do PPN poderían estar sobreactivadas nestes pacientes, o que provocaría os bloqueos motores, polo que o estudo, que inicialmente se centrou en entender os mecanismos fundamentais que controlan o movemento no sistema nervioso, podería axudarnos a entender a causa dalgúns dos síntomas do párkinson e outras patoloxías que afectan o control motor», conclúe . Ademais, o achado, engade, «fará máis efectiva a aplicación de estimulación eléctrica en pacientes que presentan bloqueo de paso».
O neurocientífico lembra que a finais dos 90 iniciáronse estudos en enfermos aos que se aplicou estimulación cerebral profunda, unha técnica cirúrxica que implanta electrodos para estimular con electricidade áreas específicas do cerebro no no PPN, un núcleo implicado no inicio da locomoción e que é onde se atopan as neuronas Chx10 estudadas neste traballo. «Aplicando aquela técnica reducíronse os síntomas nalgúns pacientes, pero noutros aumentaron os bloqueos motores. Os novos achados poden axudar a entender esta discrepancia xa que as neuronas Chx10 atópanse na parte anterior do núcleo PPN mentres que as implicadas en iniciar a marcha localízanse na parte posterior, polo que especulamos que a estimulación no PPN para mitigar os bloqueos do paso será máis efectiva se se limita á parte posterior do núcleo», considera. Desta forma, conclúe, «evítase a activación das neuronas da parte anterior, o que provoca un bloqueo motor».