A contorna da enseada de San Simón reúne unha gran riqueza histórica e natural
23 mares 2024 . Actualizado ás 05:00 h.O río Verdugo desemboca actualmente na enseada de San Simón, pero non sempre foi así. Fai varios miles de anos, prolongaba a súa canle ata detrás da Cíes, cando estas aínda non eran illas. Tras o final da última glaciación, a subida do nivel do mar converteu aquel val fluvial na actual ría. Nesa enseada de San Simón, agora convertida na parte máis interior da ría, concéntrase unha enorme riqueza patrimonial e natural que pode ser apreciada dunha forma cómoda ou tamén a través de camiñadas por carreiros ben sinalizados.
O elemento histórico máis notable sitúase na propia enseada, escenario da batalla de Rande de 1702, que enfrontou a unha flota anglo-holandesa e outra hispano-francesa. O único elemento material que se conserva daquela acción, enmarcada na Guerra de Sucesión, está no municipio de Redondela . Son os restos do castelo que defendía a beira sur do estreito de Rande. Antes de que existise a ponte xa estaba moi deteriorado, pero durante a súa construción aínda se destruíu máis debido a que lle espetaron varios alicerces no seu interior. A visita a este elemento pódese completar accedendo ao centro de interpretación da batalla, coñecido como Meirande. Alí pódese obter unha visión histórica daquel acontecemento que, moitos anos despois, deu pé á lenda do tesouro de Rande e ao seu universalización a través da obra de Julio Verne. Xusto ao lado sobrevive o cargadero de mineral coñecido como Coto Wagner. Desde alí saíu parte do wolframio que os nazis empregaron para blindar os seus tanques na Segunda Guerra Mundial.
No medio da enseada sitúanse as illas de San Simón e San Antón, cunha longa historia documentada por arqueólogos e historiadores. Centro monástico, lazareto e campo de concentración de prisioneiros republicanos durante a guerra civil son algunhas das referencias históricas deste lugar. Hai uns anos foron rehabilitados os edificios que conteñen as illas polo arquitecto César Portela. O lugar pódese visitar en certas épocas do ano, como agora, en Semana Santa. Hai que consultar os horarios das navieras de transporte de ría.
Desde o punto de vista ambiental toda a enseada está incluída dentro da Rede Natura 2000, a rede europea de áreas de conservación da biodiversidade. É un espazo especial debido a que na enseada conflúen as augas salgadas do océano e as doces do Verdugo. É unha zona cunha alta concentración de aves, moitas delas de paso nos seus movementos estacionais.
Xa no municipio de Soutomaior sitúase a ponte medieval de Pontesampaio. Debido á súa posición estratéxica, foi un punto vital no sistema defensivo do exército español durante a Guerra da Independencia. Alí, en xuño de 1809 freouse o contraataque francés que seguiu ao levantamento de Vigo e Tui. Moi preto da ponte áchase a illa Medal ou tamén coñecida como Insuíña, un espazo de gran beleza que pode ser visitado xa que está unida a terra firme por unha ponte. Pertenceu a Antonio Medal, aínda que agora é de titularidade estatal.
Na contorna de Arcade dan comezo unha serie de carreiros non demasiados longos que axudan a observar dunha forma máis ampla a desembocadura do Verdugo. Un deles é o que ascende ao miradoiro do monte Caritaina, onde hai un banco desde o que se pode observar a enseada con certa perspectiva.
Cara ao outro lado da enseada, xa no municipio de Vilaboa , é de obrigada visita o complexo salinero do río Ulló. Funcionou como produtor de sal mariño entre os século XVI e XVIII, case ao mesmo tempo que as salinas da Xunqueira do Lagares. Antes de percorrelas, é recomendable acceder ao sitio web salinasdoullo.gal para obter ampla información sobre este espazo de gran interese etnográfico e ambiental. Hai un muíño de marea, un elemento moi singular por esta zona, que está vinculado á propia salina.
Na parte máis alta do concello sitúase o lago Castiñeiras, nos límites co municipio de Marín . É unha extensa zona de lecer con miradoiros extraordinarios á ría, entre os que destaca o de Cotorredondo, situado a máis de 500 metros sobre a enseada que percorremos nesta ruta. Nesa mesma zona, atópase un conxunto de enterramentos megalíticos, entre os que destaca a Mámoa do Rei. É un dolmen reconstruído que ten o valor de mostrar como era o corredor de acceso ás cámaras funerarias. Ten unha antigüidade aproximada de cinco mil anos.
De retorno ao bordo litoral da enseada de San Simón atópase un dos hórreos máis grandes que existen en Galicia. É o canastro de pedra da reitoral de San Martiño, Está sostido por 36 pés de granito, dispostos en tríos.
Seguindo a liña de costa cara ao oeste, poucos metros antes do chegar á ponte de Rande, atópase outra singular peza do patrimonio industrial. Trátase dun forno para obter cal. Está en Santradán, xunto á punta de Travesada e foi creado no século XIX. Esta construción de pedra, que foi restaurada hai dous anos, era empregada para queimar pedra calcaria e obter cal ou yeso, un produto que tiña moi diversas finalidades.