Unha emprendedora andaluza pon en marcha o proxecto Valkirias do Mar, para crear con urnas biodegradables santuarios de arrecifes artificiais
28 mares 2024 . Actualizado ás 04:48 h.O aparentemente inofensivo acto de lanzar cinzas dun defunto ao mar pode traer unha serie de problemas, tanto desde o punto de vista da contaminación ambiental como do das sancións económicas. Isto débese a que, aínda que no proceso de incineración dunha persoa elimínanse practicamente todos os restos orgánicos e metais pesados, o que ocorre con frecuencia é que neses lanzamentos, esas cinzas adoitan ir acompañadas doutros elementos, como recipientes de metal, plástico ou outro material non biodegradable. É máis, hanse llagado a lanzar ao mar ata teléfonos móbiles para que, segundo algúns, os mortos posúan unha vía de comunicación con terra firme.
Este problema ambiental confirmouse en 1992, o ano dos Xogos Olímpicos de Barcelona, cando dous buques da Armada dragaron aquela zona do mediterráneo porque se agardaba moito tráfico marítimo e temíase que puidesen quedar minas abandonadas da guerra que puidesen provocar algún desgusto. Sorprendentemente, do resultado da dragaxe extraéronse, no canto de minas, catro toneladas de urnas de metal que se atopaban aloxadas no fondo do mar.
Pódense tirar as cinzas dun defunto á auga? Cada país establece a súa propia lexislación respecto diso e, no caso de España, o costume de lanzar cinzas ao mar está prohibida de xeito xeral desde aquela época do terrible achado. Unicamente exceptúanse aqueles casos nos que a vertedura leve a cabo a través dunha empresa funeraria que conte cos permisos necesarios, previa autorización específica por parte da Dirección Xeral da Marina Mercante (DGMM), nunhas coordenadas determinadas de latitude e lonxitude.
A prohibición apóiase en dous regulamentos, sen prexuízo das facultades das comunidades autónomas de poder establecer normas adicionais. Por unha banda, polos artigos 31 e seguintes da Lei 41/2010 de Protección do Medio Marino , que prohibe as verteduras que afecten á composición do mar, a fauna, e a flora. Doutra banda, o real decreto 668/2022, polo que se modifica o regulamento xeral de Costas, aprobado por real decreto 876/2014. En concreto, o artigo 116 acouta e limita as verteduras no mar, definindo cales son as autorizacións necesarias para poder levalos a cabo.
Arrecifes e santuarios mariños
A finais do 2015, María Dolores Velasco, da empresa andaluza Cinzas no Mar, foi a primeira persoa en obter as coordenadas e a autorización da DGMM para poder levar a cabo un depósito de cinzas no mar, e en concreto a unhas sete millas da praia da Caleta, en Cádiz. Na actualidade levan a cabo máis de cen depósitos ao ano. Pero Velasco non se conforma con isto. Cando todo o mundo lle dicía que era imposible lanzar cinzas de xeito legal, ela empurrada o espírito do seu pai, conseguiuno. E agora acaba de ter unha idea innovadora, que patentou de inmediato. Trátase dunha iniciativa única en España, para a instalación de santuarios de arrecifes baixo o mar.
Aínda que a maioría dos arrecifes artificiais están destinados a fins basicamente pesqueiros, existen outras posibilidades como a defensa da costa, o fomento de actividades deportivas ou a recuperación e mellora da biodiversidade de ecosistemas degradados. E dentro desta última finalidade, radica a iniciativa de Velasco. A súa idea consiste en que cada urna biodegradable que conteña as cinzas colóquese nun depósito de pedra, e este colóquese no fondo do mar, creando un santuario de arrecifes artificiais, con impacto ambiental nulo.
Este proxecto, denominado Valkyrias do Mar, contribuirá directamente á creación de arrecifes submarinos, e á conservación da vida mariña. Coas cinzas dos defuntos crearanse monumentos de arrecifes artificiais que devolverán a vida aos océanos. En moi pouco tempo os arrecifes terán aloxado e refuxiado a infinidade de especies ás que terán axudado a facerse adultas e procrear.
Situación en Galicia
Cara ao mar, é unha empresa que tamén ofrece agora este servizo de guindar cinzas en Galicia. Para levar a cabo o servizo dispoñen de diferentes embarcacións que se adaptan a calquera cerimonia en función do número de persoas que asistan. Posúen coordenadas para poder lanzar as cinzas en augas da Coruña, Ferrol, Vigo, Baiona e Sanxenxo.
Raúl Villa é doutor enxeñeiro naval, oficial da Armada e capitán da Marina Mercante.