A conselleira delegada do Grupo Lence, Carmen Lence, modera na Casa de Galicia en Madrid o segundo Foro Activistas por un Futuro Rural, onde participaron Quiara Pardiñas, Luz Divina López, Elsa López e Carmen Taboada
20 mares 2024 . Actualizado ás 12:07 h.«As mulleres de contornas rurais, ademais de enfrontarse á discriminación polo seu sexo, afrontan a desvantaxe xerada pola súa contorna de residencia, que se traduce en limitadas oportunidades laborais, de formación, acceso a servizos e conectividad física e dixital». Así esbozou a conselleira delegada do Grupo Lence, Carmen Lence, o escenario no que viven as gandeiras ás que deu voz o segundo Foro Activistas por un futuro rural _o primeiro que se celebra en fóra da rexión, tras Silleda_, que tivo lugar na Casa de Galicia en Madrid. No mesmo, ademais de expor sen panxoliñas as dificultades coas que lidan a diario estas heroínas rurais, tamén puxeron rostro e voz a «o moito de bo» que ten.
Quiara Pardiñas, Luz Divina López, Elsa López e Carmen Taboada, gandeiras de Río de Galicia e participantes na campaña Actitude Río: pura coraxe, relataron en primeira persoa como é o día a día a cargo de as súas respectivas explotacións lácteas e trataron de desmontar a imaxe estereotipada que aínda persiste sobre a súa actividade. Porque, non, xa non van ao cortello a ordeñar unha vaca, cubo en man.
Nunha mesa redonda na que Lence actuou como moderadora, todas coincidiron en que nin se sentían discriminadas por ser mulleres nin tampouco estaban «atrasadas» por vivir no campo. Para acabar cos tópicos sinalaron unha soa receita: educar. «Educar é o primeiro, para cambiar o futuro e a visión que a xente ten da gandería. Os medios de comunicación sácannos cun cubo ao lado dunha vaca. E non. Eu teño a granxa completamente robotizada. Podo controlar desde o móbil como vai o ordeño», explicou Carmen, asegurando que ela -vestida con pantalóns negros e xersei amarelo- non ía ataviada dun modo moi diferente cando traballa na súa explotación.
A súa é unha gandería familia, na Estrada (Pontevedra), que xa vai pola terceira xeración. «Cambiou moitísimo, lóxico. Pero o que máis me gusta da miña actividade é que temos moitísima liberdade. No confinamento viviamos como deus -relatou, espontánea-. Traballabamos, pero non nos cambiou a vida. Non boto en falta vivir nunha cidade grande como Madrid».
A de Quiara coa produción láctea é unha historia de amor, literalmente, xa que se incorporou á súa gandería, en Láncara (Lugo), cando casou co que hoxe é o seu marido. «Tiven a sorte de namorarme do meu marido, que era gandeiro cos seus pais, e agora estamos a botar raíces», relatou, sinalando ao seu fillo, Antón, sentado en primeira fila, para o que desexou que tamén atope o seu sitio no campo, onde «sabemos o que comemos e nunca estivemos encerrados entre catro paredes».
A súa historia atopa un espello na de Elsa, que se incorporou á gandería, situada en San Xoán do Campo, preto de Lugo capital, nove anos atrás, cando casou. Ten dúas fillas. «Non é nada como antes. Hai novas tecnoloxías. Non cambio a miña vida por nada», asegurou.
Tampouco Luz Divina renuncia ao seu modo de vivir: unha explotación en Palas de Rei da que se fixo cargo fai xa trinta anos, por substitución xeracional. «O campo necesita persoas como Carmen Lence, que saiban ver o conxunto. E ela necesítanos a nós, porque isto unha estrada de dobre sentido», resumiu, facendo referencia á simbiose -non sempre exenta de problemas- entre os gandeiros e a empresas lácteas.
Ante un auditorio que reuniu a varios deputados galegos -entre eles, a exconselleira de Pesca, Rosa Quintana, ou o viveirense Jaime de Olano-, Lence e as gandeiras estableceron un diálogo no que diseccionaron os principais problemas aos que se enfronta o campo e, en especial, as mulleres que o escolleron como forma de vida. Porque queren que tamén o sexa no futuro para as xeracións que as sigan.
Garantir a soberanía alimentaria
O empeño non é menor, xa que a executiva láctea lembrou que dúas de cada tres presentas que abandonan o rural son mulleres en idade fértil e iso ten consecuencias «terribles» para toda a sociedade: «Sen nenos, o rural non ten futuro, e sen rural, perdemos a nosa soberanía alimentaria. Polo tanto, as mulleres rurais son unha peza imprescindible para que sigamos tendo alimentos frescos e de proximidade que levar á boca».
De feito, a pesar de que o seu papel é clave, continúa sendo invisible. Ou case. Un exemplo do que botaron man foi a tractorada que a véspera tomara Madrid reclamando solucións para o campo. «Onde estaban as mulleres? Porque calquera que vise a concentración crería que só hai homes no rural», sinalaron. A resposta está na repartición de tarefas que aínda pesa: eles, co tractor; elas, ocupándose da casa e a familia, sen que iso signifique non facelo tamén do gando ou as sementas.
E é que -relataron-, a pesar de ser moitas delas directoras delas explotacións gandeiras, normalmente dedican máis do seu tempo a tarefas do fogar e a familia, delegando a súa representación en foros sectoriais aos homes. Así o reflicte o Observatorio Socioeconómico do Cooperativismo Agroalimentario Español, que sinala que, aínda que o 45 % de socios de cooperativas agroalimentarias son mulleres, os órganos de administración destas contan só cun 22 % de participación feminina. «Sen voz nin voto é complicado que as mulleres teñamos capacidade de influír para cambiar as cousas», apuntaron.
O último censo agrario do Instituto Nacional de Estatística (INE), correspondente ao 2020, recolle que das case un millón de explotacións agrarias e gandeiras que hai en España, só o 28,9 % ten a mulleres como titulares, e iso a pesar de que hai máis dunha década que entrou en vigor a lei de titularidade compartida das explotacións agrarias. Con todo, das máis de 30.000 explotacións que hai en en España, só algo máis de 1.200 están neste réxime.
Por iso, concluíron reclamando maior visibilidade pública, libre de estereotipos caducos que só se explican polo descoñecemento, así como máis formación sobre o rural, tanto entre funcionarios como entre os consumidores, que contribúa a valorar o tesouro da soberanía alimentaria. Sen esquecerse, por suposto, do fortalecemento dos servizos básicos, desde conectividad á rede ata o transporte ou o lecer. Para que o campo siga sendo no futuro un lugar no que vivir e do que vivir.
O foro tamén contou coa participación do xornalista Manuel Campo Vidal, que tras a benvida do director da Casa de Galicia, Javier Vázquez, enmarcou o debate posterior co relatorio titulado A gandería, firme no territorio rural.