Unha aldea de Xinzo volve cocer no forno comunitario de 1904: «Facemos ata pizzas para os rapaces»
XINZO DE LIMIA
Os habitantes de Pidre recuperaron o espazo grazas a que unha das veciñas aínda lembra como o utilizaba cando era nena
21 abr 2024 . Actualizado ás 05:00 h.A Alicia Gómez de 16 anos xamais se imaxinou que no forno da súa aldea fósense a cocer pizzas. Agora ten 83 e está encantada de que os seus veciños teñan recuperado o espazo do que dependían para comer todas as familias de Pidre. Nesta vila de Xinzo de Limia volve funcionar o forno comunitario grazas á implicación dos seus habitantes e a sabedoría de Alicia, unha das poucas que aínda pode ensinar como se usa. Desde os maiores aos máis pequenos reúnense para facer pan, empanadas e ata pizzas.
O forno de Pidre atópase no alto do pobo, sobre unhas grandes pedras que brindan unha fantástica vista da Limia. A construción aparece por primeira vez no catastro en 1904 . Desde entón, utilizouse ata os anos 60. Coa diminución de poboación e as novas cociñas, o forno quedou pechado ata 1996. Nese ano foi reformado e só se coceu unha vez. Ata o ano pasado. A asociación de veciños da aldea apostou por facerse cargo do espazo e arranxalo para recuperar a tradición e poder facer unha vida en común.
O Concello fíxose cargo do tellado e os veciños asumiron as reparacións do interior, da porta do forno así como a compra do material necesario, que estaba deteriorado. Unha vez tiveron a infraestrutura, tocoulles pórse a estudar como utilizalo. Veciños como Ramiro empezaron a recuperar información ata conseguir a «fórmula basee» para cocer pan do xeito tradicional. Dentro das súas investigacións, este limiano lembrou o que o seu pai lle contou do forno e ao que, ata agora, non lle deu importancia: «Contaba que aínda que se fixo en 1904, despois contrataran uns canteiros de Pontevedra que se dedicaban a facer fornos, reestructurárono todo, modificaron a bóveda e seica o pan saía moi ben». Outros veciños concordan en que as anteriores xeracións lle trasladaron a boa fama de Pidre: «Dicían que se facía o mellor pan da comarca!».
Máis aló de documentos e recordos, en Pidre teñen a sorte de contar cun libro andante: Alicia. Esta veciña utilizou o forno na época orixinal. Lembra que empezou a axudar aos seus pais con 16 anos. Ían os tres a amasar, «levedar» e cocer unha vez ao mes o pan para dous ou tres semanas. «Estabamos día e noite porque o faciamos con masa nai e levaba moito máis tempo que agora», lembra. O forno utilizábase por quendas entre os veciños porque a familia que ía de primeira sempre era a que gastaba máis leña. Maiormente cocían pan e moi de vez en canto, algún lacón. O que non faltaba, como Alicia lles contou aos nenos de Pidre, era facer bonecos con con as raspas sobrantes da masa de pan. A limiana estivo igual de nerviosa que de contenta por cocer de novo.
Aquela vida diaria que había no forno estivo desaparecida durante 50 anos, pero no 2023, reviviu. «Hai xente que aínda sabía poñelo a funcionar por eso quixemos recuperalo agora e así podemos xuntarnos», explica Cristina, a presidenta da asociación de veciños. Os habitantes de Pidre acenderon por primeira vez o forno nas festas do pobo e volvérono a facer no verán, nos magostos e algunha fin de semana. Case todas as veces foi un éxito, tan só se lles queimou a fornada nunha ocasión: «Antes facíase tantas veces que xa non fallaban, pero o punto da temperatura é bastante crítico, vai de proba e erro». Alicia contoulles un truco de que os graos son os adecuados cando unha pedra que está no interior do forno ponse branca. Para non desaproveitar os novos inventos, puxéronlle un termostato na porta, aínda que non chega a medir a temperatura no medio do forno. Cocen uns 25 quilos de fariña para 30 pans, empanadas e agora pizzas, xa que os máis pequenos tamén se unen á celebración.
O verdadeiro triunfo é unir a todas as xeracións para colaborar en algo xuntos: «É un punto de encontro, pasámolo ben e vén moita xente». Porque o traballo non é pouco. Van pola leña, teñen que quentar o forno o día anterior, o mesmo día da fornada, amasar e agardar varias horas a que se faga. O grupo de de WhatsApp Pidre soborda de fotografías de todos os veciños cocendo e, como non, da propia comida. O pobo que chegou a ter centos de habitantes resiste agora cuns 25, pero con ganas de ser máis unha comunidade «como antes».