A Academia Galega de Medicina rendeu homenaxe recente a Manuel Sánchez Salorio, do que gusto reivindicar a súa análise holístico na función social do médico (Reflexións sobre unha peripecia). Unha análise no que, partindo de que «a ciencia moderna é a que outorga poder e eficacia ao médico», describe «unha illa deserta que se enche de aparellos e tamén de fármacos xa eficaces, pero iso non leva a que o médico, que ve e cura enfermidades, transfórmese nun científico. A peculiaridade do encontro co paciente impídeo». Un cambio de papeis que Salorio encadra no paso do «medicamento liberal» ao «medicamento xestionado». E este cambio de papeis marcará a actualidade e o futuro da asistencia sanitaria.
Un futuro que chega da man da tecnoloxía, a ciencia e a formación especializada, médicos forman médicos, e expón os grandes dilemas do medicamento xestionado. Un medicamento xestionado que nin no imaxinario nin na realidade logrou superar «o paradigma do hospital». Por máis que esforzos sobresalientes de médicos, como aqueles de Alfonso Castro Beiras e o seu equipo de cardioloxía, en apoio a unhas unidades de xestión clínica como resposta ao reto de xestionar unha «empresa de servizos» —a gran descoñecida na ciencia das organizacións—, non lograron resolver. Nin quen acudiron á fórmula das fundacións ou empresas públicas. Tampouco os xestores sanitarios —rotatorios na súa maioría— creados para desenvolvela e aplicala na atención primaria, o gran reto sanitario.
Alí onde os médicos de familia son a clave de bóveda do sistema, e onde a súa escaseza e motivación (cunha actividade xerente-dependente) converten en ineficiente a sanidade. Lembrar ademais que o sistema mir iníciase en medicamento de familia en 1995, vinte anos máis tarde que aquela de as especialidades hospitalarias, e sen unha reflexión crítica sobre a rotación formativa e as tutorías singulares que esta especialidade non hospitalaria necesita. Apuntamento para explorar.
Queda para rematar o ser ou non ser do Ministerio de Sanidade. Mesa de oito nos Premios Fernández Latorre. Conversacións entrecortadas e cordiais entre a política e as vidas. Sobra o Ministerio de Sanidade? O argumento son as competencias xa transferidas. Porque no imaxinario social a sanidade é actividade asistencial; con todo, para que ela poida darse necesítanse a tecnoloxía, a industria farmacéutica, a saúde pública e a formación sanitaria. Todas elas de importancia económica e complexa xestión, incluída a UE, o que asenta a necesidade dun Ministerio de Sanidade. Por máis que desde o propio ministerio non se expliquen tarefas e obrigacións. Obsérvese, por exemplo, o sucedido coa decisión da Axencia Europea do Medicamento (EMA) suspendendo a comercialización de centos de fármacos xenéricos. Unha suspensión que nace da alerta lanzada pola Axencia Española do Medicamento (Aemps), que detectou incongruencias nos datos dos ensaios de bioequivalencia, que os validan para saír ao mercado. Bioequivalencia que analizara o profesor e oftalmólogo Pedro Corsino Fernández Vila no seu libro sobre medicamentos xenéricos, fai xa dez anos. Decisión comunitaria que, de acordo ás acreditadas análises de Enrique Castelló, expón un grave dilema: a excesiva dependencia da UE dos fármacos asiáticos, ao que se engade a resolución negativa da EMA sobre unha gran parte deles, o que obrigará a elixir entre maior seguridade ou suficiente abastecemento. Algo que corresponderá ao Ministerio de Sanidade. Á espera de que a Conferencia Interterritorial se autosubsane nas súas deficiencias. Xeradas na irreflexiva transferencia da asistencia sanitaria ás comunidades autónomas, completada a final do ano 2001, e empeoradas polo uso partidista da sanidade desde a pandemia.