A televisión xeneralista en aberto en España é tal bodrio que o máis valioso para darlle un respiro a Netflix son os programas que se limitan a pasar cintas de fai trinta ou corenta anos. Son irreverentes, plurais, respectuosos, desbordan talento desde as cortinillas e os printers… Son o reflexo da España de entón ou temos o país como o temos porque lle regalamos o lecer familiar a dúas empresas italianas, Mediaset e Atresmedia, e a un empresario indepe, Jaume Roures? É imposible saber se o ovo foi anterior á galiña.
A semana pasada, coincidindo cos Óscar, pasaron por televisión o filme que obtivo a primeira figura lograda polo cine español: Volver empezar, de José Luis Garci. Unha película maldita que fracasou nos cines e recibiu malas críticas. Dun director maldito que sempre foi tachado do facha que non é. Ou si, el saberá e a ninguén máis lle importa. Talvez porque sempre fuxiu do dogmatismo dominante en España desde a noite dos tempos. Salvando as infinitas distancias, a Garci pasoulle na transición dos oitenta o mesmo que a Mecano, o grupo máis exitoso do mundo en castelán. Os irmáns Cano e Ana Torroja, que asinaron himnos sobre o amor homosexual ou a loita contra a sida, foron etiquetaxes de ricos e fachillas. Pelexados contra a chamada movida madrileña ortodoxa, a Ana Torroja atribúeselle unha frase memorable para referirse a Alaska e os Pegamoides, a quen chamaba os Alaskitos: «Nacho Canut é fillo do dentista do rei, a Alaska é filla do embaixador de non se onde, o Carlos Berlanga é fillo de Berlanga... Ou sexa, que a min non me conten historias raras».
A Garci, diciamos, ocorreulle algo parecido. Volver empezar conta a historia dun trío de amigos íntimos. Os dous mozos futbolistas profesionais. Ela galerista. A Guerra Civil sepáraos. Un deles, Antonio Miguel Albajara, tamén escritor, foxe en barco a Francia . Despois, campos de concentración, México, EE.UU. Unha cátedra en Berkeley, varias novelas, o Nobel de literatura… A película conta o reencontro cos seus dous amigos nunha última visita fugaz a España. Garci dedícalla á xeración interrompida.
Non ten ningún mérito hoxe día que che chamen facha, rico ou podemita. E menos aos que escribimos e publicamos libros, guións, cancións, columnas… Ocórrenos a diario. Estes días, ao final da campaña electoral máis infame da democracia, sóubose que Pablo Iglesias xa pactou con Roures presentar un programa de televisión á volta do verán. Non fai falta haber ir a estudar a Berkeley para prognosticar, como fixemos desde este afastado oeste fai un par de semanas, que xa está noutra pantalla. Na de Roures ou na do mellor ofertante. Que a súa actual carreira política está esgotada. Pero regresará. Porque nunca se irá. Porque desde antes de pedir o hipotecón de Galapagar, xa sabía que poderá vivir da empresa Pablo Iglesias o resto dos seus días.
A pantalla que vén agora é a de Ayuso, a quen Nacho Cano adora porque ten os teatros abertos. Ao seu pesar, Isabel non poderá ocupar o 100 % das polgadas, senón compartir plano con Mosteiro e o seu séquito. Esta campaña distópica, na que pasamos dos insultos ás balas e as hostias, lembrounos que seguimos vivindo no mellor país do mundo. Pero que teremos que andar con máscara máis do que nos gustaría, porque o fedor é insoportable.
Benditos sexan Torroja, Garci e Albajara. E malditos os que pretenden facernos crer historias raras. Aqueles que se propuxeron destruír todo o que construíron os nosos avós e os nosos pais.