A aldea chantadina de Quintá conserva un xacemento arqueolóxico pouco coñecido e de excepcional interese
20 dic 2015 . Actualizado ás 05:00 h.O pasado día 11 foi entregado o premio de investigación Condado de Pallares a un estudo realizado polos profesores lucenses Javier Gómez e Mar Neira sobre os xacementos da época castrexa e romana situados nos cinco municipios que formaban parte deste antigo territorio. O traballo, titulado A cultura castrexa e galaico-romana non Condado de Pallares, dedica especial atención a un xacemento moi pouco coñecido e só parcialmente investigado, pero de gran importancia arqueolóxica. Trátase dun asentamento romano que estivo situado no lugar que hoxe ocupa a aldea de Quintá, na parroquia chantadina de San Vicente dá Grade. Os autores consideran que este é un dos xacementos máis interesantes para realizar unha investigación profunda de entre todos os que mencionan no seu estudo.
O asentamento foi descuberto de xeito fortuíto en 1993 cando se construíron unhas novas canalizacións de auga na localidade. Os traballadores desenterraron unha importante cantidade de moedas antigas que resultaron ser da época romana. Pouco despois se se realizou no lugar unha escavación de urxencia na que se atoparon numerosas pezas arqueolóxicas -que se depositaron no museo provincial- e algúns restos de construcións.
Os arqueólogos chegaron á conclusión de que estes restos pertencen seguramente a unha das pousadas que balizaban as calzadas romanas. A aldea atópase exactamente no cruzamento de dúas importantes vías: a que comunicaba Lugo con Braga pasando polo campamento de Aquis Querquennis -no municipio ourensán de Bande- e a que enlaza esta zona coa localidade quiroguesa de Montefurado a través dos Cóbados de Belesar. Esta última vía é a que coincide a grandes liñas co Camiño de Inverno.
Xacementos próximos
O valor arqueolóxico da zona non se reduce a este xacemento localizado en Quintá. Algo máis ao sur -e tamén pegado ao camiño- atópase outro asentamento romano, o de Rairos, no que apareceron diversos restos arqueolóxicos. Nas inmediacións áchase ademais o castro de Esmoriz, onde apareceron igualmente diversos vestixios de especial interese.
Unha inscrición dedicada ás lareiras viarias, os deuses protectores das calzadas
Unha das pezas arqueolóxicas que fan supor aos investigadores que o xacemento arqueolóxico de Quintá pertence a unha hospedaxe é unha ara ou ronsel de pedra na que están gravadas as letras LVP. As dúas primeiras abreviaturas corresponden sin duda ás chamadas lareiras viarias, os deuses protectores dos camiños que eran venerados na época romana. Unha inscrición deste tipo concorda moito cun lugar no que se rexistrase un continui tránsito de viaxeiros.
Nas escavacións realizadas no xacemento no 2003 recuperáronse ademais 3.431 moedas de bronce, moitas das cales estaban reunidas nun puchero de barro. De entre elas puidéronse analizar vinte e cinco pezas mellor conservadas que as demais. Os arqueólogos atoparon nestas moedas inscricións que fan referencia aos emperadores romanos Constantino I, Constancio II, Constante, Valentiniano I, Valente, Teodosio e Arcadio. De acordo con estas referencias, a colección de moedas debe datarse no século IV. O exemplar máis antigo data do ano 324 e o máis tardío, do 402.
Outros materiais
No xacemento chantadino apareceron ademais numerosas pezas de cerámica e vidro, cravos, cinceles e escorias de fundición e mineral de ferro. As escavacións tamén revelaron a existencia de diversas estucturas construtivas, entre elas unha lareira de considerables dimensións fabricada con pedra e ladrillos. Antonio Rodríguez, veciño da localidade, sinala que nos campos da zona é habitual atopar pedazos de cerámica.
Unha estación viaria que estaba enlazada co castro Dactonio, segundo o Itinerario de Astorga
Os arqueólogos supoñen que o xacemento de Quintá contén probablemente os vestixios do que se coñece como unha mansio ou mansión, un dos numerosos establecemento oficiais de hospedaxe que se construíron ao longo das vías romanas. O termo deriva do verbo manere, que significa parar ou deterse. Estas pousadas eran mantidas polos gobernos imperiais, inicialmente para albergar a oficiais e comerciantes. Máis adiante aloxaron a todo tipo de viaxeiros. As mansións viarias constituían unha parte importante das redes de comunicacións da época romana e eran dirixidas por oficiais que recibían o nome de mansionarius.
Os investigadores supoñen que este asentamento é a estación viaria mencionada co nome de Aqua Quintina en en o chamado Itinerario de Astorga, unhas tablillas de barro datadas no século III que conteñen cinco guías de camiños do noroeste peninsular. Segundo este testemuño epigráfico, Aqua Quintina estaba enlazada co castro Dactonio, que segundo moitas opinións estaba situado en Monforte. Este antigo asentamento galaicorromano podería ser a cidadela que foi descuberta no monte de San Vicente hai algúns anos, aínda que isto non se demostrou aínda.
Javier Gómez e Mar Neira sinalan ademais que ao redor desta hospedaxe oficial de Quintá probablemente existiu unha pequena poboación dedicada á agricultura e á gandería.