Pierre de Coubertin reviviu a chama da Grecia Clásica ata convertela na celebración deportiva máis seguida de todo o planeta
06 abr 2016 . Actualizado á 21:25 h.Os Xogos Olímpicos modernos cumpren este 6 de abril 120 anos e seguen constituíndo, a día de hoxe, o evento deportivo máis popular e máis prestixioso de todo o planeta. Grandes cidades dos cinco continentes dispútanse cada catro anos converterse na sede dun evento que ten un impacto global e que ten as súas raíces máis antigas na Grecia Clásica, pero cuxa concepción moderna naceu a finais do século XIX da man dun parisiense entusiasta dos deportes .
Pierre de Coubertin, o pai dos Xogos Olímpicos modernos, veu ao mundo na capital francesa o 1 de xaneiro 1863. Era fillo do pintor Carlos Fredy. Os seus pais querían facer del un militar ou un político, pero desde os primeiros anos mostrou a súa preferencia polo mundo da educación. A partir de 1870 tivo que vivir, xa desde pequeno, os problemas da guerra da Comuna de París e a dificultosa Constitución da 3ª República francesa, que produciu unha gran división na vida social e tivo importantes consecuencias para a organización escolar.
Antes de cumprir os 20 anos realizara xa numerosas viaxes, visitando diversas escolas británicas e americanas, onde atopou as bases para unha reforma educativa. Máis tarde foi elixido membro do comité para a organización da educación na escola francesa. Neste período dedicou un grande esforzo á posta en marcha dun plan de formación física para todos os escolares.
Nun das súas viaxes a Grecia, o pai dos Xogos Olímpicos modernos atopou entre as ruínas a idea de que o rescaldo da chama olímpica aínda podía avivarse co fin de levar ao mundo a paz e o intercambio de culturas. Como froito das súas viaxes, escribiu moitos libros: A educación en Inglaterra, A educación inglesa en Francia, Universidades transatlánticas, Memorias de América e Grecia, entre outros.
Con motivo da exposición universal de París de 1889, Pierre Coubertin empeñou o seu traballo e incluso a súa fortuna en promover na escola unha reforma da educación física e animar aos políticos para que os Xogos Olímpicos xurdisen de novo como na antiga Grecia. Os seus esforzos, en principio, non tiveron moito éxito; pero no Segundo Congreso Internacional do Deporte celebrado nA Sorbona en xuño de 1894 aprobouse apoiar a celebración da nova Olimpíada. Coubertin escribiría máis tarde que dos 79 delegados, que representaban no Congreso a 49 nacións, só dúas estaban entusiasmados coa renovación dos Xogos: o presidente do comité grego Dimitrios Vikelas e un profesor do Colexio de New Jersey, a futura Universidade de Princeton. «Os demais dixeron que si, simplemente por compracerme», afirmou.
Despois de 1.500 anos de silencio e letargo, por fin, na primeira semana do mes de abril de 1896 celebráronse os Xogos Olímpicos en Atenas. En 1924, tras os brillantes Xogos Olímpicos de París, Pierre de Coubertin anunciou a súa retirada do Comité Internacional. Os seus últimos anos caracterizáronse pola soidade persoal, penuria e traxedias familiares nas que se viu inmerso. Morreu o 2 de setembro de 1937 en Xenebra e foi enterrado en Lausanne; pero, seguindo o seu desexo escrito, o seu corazón foi trasladado a Olimpia, e xace alí nun pequeno monumento xunto ás ruínas.
Regreso ao berce Olímpico
No 776 antes de Cristo, Koribos de Élide cruzou a meta en primeiro lugar tras 192,27 metros de esforzo sobre area batida e foi aclamado polos 50.000 homes que enchían o estadio de Olimpia. No verán do 2004 foron 15.000 os espectadores (4 mil millóns a través das televisións) os que ovacionaron no mesmo escenario aos dous lanzadores de peso (un home e unha muller) que, 21 séculos e pico máis tarde, emularon a Koribos, o primeiro campión dos Xogos Olímpicos da historia.
O comité organizador dos Xogos Olímpicos de Atenas 2004 fixo un par de chiscadelas ao pasado. O máis celebrado foi o regreso ao seu berce da competición deportiva máis importante do orbe, a volta ao estadio onde se celebraron os Xogos Olímpicos entre o 776 a. de C. e o 393 d. de C. O retorno, en fin, ao escenario no que Koribos gañou a carreira (dromos), única proba da que se compuña na súa orixe o programa olímpico. Cos séculos foi crecendo o número de modalidades, aínda que xamais chegou a celebrarse en Olimpia unha competición de lanzamento de peso.
Dobre debut
No 2004 foi a primeira ocasión na que as mulleres obtiveron permiso para competir en Olimpia, aínda que hai quen lembra que participaron indirectamente desde o 680 a. de C., pois foi cando se introduciron no programa as carreiras de cuadrigas, e moitas gregas eran donas de carros e cabalerías. Nos Xogos Olímpiicos da Grecia clásica non só non podían participar: ás mulleres nin sequera se lles permitía ser público. Nas primeiras épocas, a sacerdote de Deméter, deusa da fecundidade, era a única que tiña acceso ao recinto olímpico. Na época de esplendor máximo, a violación desta prohibición estaba penada cunha condena á morte.
Séculos máis tarde, seguramente na época de decadencia dos Xogos Olímpicos, permitiu a presenza das solteiras, «a fin de que a contemplación dos corpos espidos dos homes en plena competencia ou o seu vigor atlético inducísenas a contraer matrimonio», detalla no seu tomo décimo a Enciclopedia Salvat dos Deportes. «Analogamente, a prohibición imposta ás mulleres casadas nacería de que estas poderían establecer odiosas comparacións entre os atletas olímpicos e os seus propios maridos», pódese seguir lendo. Para evitar que os arqueólogos se exaltasen, a organización interveu o mínimo en Olimpia. Non houbo marcador electrónico e a proba disputouse de día, pois tampouco se colocou iluminación artificial. Acreditouse a un número reducido de xornalistas (uns 300) e os espectadores, 15.000, acomodáronse no céspede que rodea ao campo de lanzamentos. O outro chiscadela ao pasado foi a inclusión entre os escenarios do Panathinaiko Stadium. Este recinto é unha marabilla arquitectónica situada no centro de Atenas, nas proximidades da avenida Reina Sofía e un dos escasos atractivos turísticos da capital grega que se pode visitar sen pagar un céntimo.
No Panathinaiko Stadium celebráronse en 1896 os primeiros Xogos Olímpicos da era moderna. Alí chegou exhausto o grego Spyridon Louis, vencedor do maratón ante 50.000 exaltados paisanos, incluídos o rei e o príncipe. No 2004, nos segundos Xogos de Atenas, esta proba volveu finalizar no mesmo recinto, cun épico triunfo para o italiano Stefano Baldini.
A próxima cita olímpica da era moderna terá lugar este ano no Brasil. Os Xogos de Río 2016 comezarán o 5 de agosto e rematarán o día 21 de agosto. Serán os primeiros xogos olímpicos que se celebran en Amércia do Sur e está previsto que participen 10 500 atletas de 206 comités olímpicos nacionais. As competicións, 306 en 28 deportes, levarán a cabo en 33 recintos deportivos de catro barrios do Río de Janeiro.