Con todo, anula o artigo que permitía que os sistemas de augas residuais puidesen ocupar o dominio público marítimo-terrestre
23 abr 2024 . Actualizado ás 22:25 h.O Tribunal Constitucional (TC) avalou por unanimidade a Lei do Litoral de Galicia aprobada o ano pasado e que o Goberno central recorrera ao entender que invadía competencias estatais e incluía outras que requirían modificar o Estatuto de Autonomía de Galicia, infrinxindo ademais a Lei de Costas do Estado.
O pleno do TC emitiu unha sentenza na que desestima 70 das 72 impugnacións que Moncloa incluíu no recurso de inconstitucionalidade presentado no mes de outubro.
O fallo, do que é relator o maxistrado César Tolosa Tribiño, descarta que Galicia teña que modificar o seu Estatuto de Autonomía para outorgar autorizacións de utilización e ocupación do dominio público marítimo-terrestre. Entende que esa función executiva está incluída na competencia exclusiva sobre ordenación do territorio e do litoral que marca o artigo 27.3 do estatuto.
Tamén rexeita que os preceptos impugnados polo Goberno central, polo menos en abstracto, sexan contrarios a as normas estatais. Entende, de feito, que a Lei do Litoral galega «salvagarda o cumprimento das esixencias establecidas na lexislación estatal de costas». E considera que a norma autonómica segue permitindo ao Estado actuar no caso de que unha autorización ou un plan concreto que se aprobe posteriormente chegue a incumprir a Lei de Costas.
A sentenza do Constitucional tamén interpreta que os establecementos da cadea mar-industria alimentaria poden ocupar terreos de dominio público marítimo-terrestre cando requiran captar ou devolver auga ao mar para os seus procesos, «sempre que pola súa natureza non poidan ter outra localización». No caso de que se sitúen na zona de servidume de protección, poderán facelo cando presten servizos necesarios ou convenientes para o uso dese dominio.
Os únicos puntos que o TC declara inconstitucionais son o artigo 52.9, ao entender que dá un trato privilexiado ás embarcacións galegas fronte ao resto, e o 60.3, que daba a posibilidade de que os sistemas de recollida, almacenamento, tratamento e vertedura de augas residuais poidan ocupar o dominio público marítimo-terrestre
Aínda que a norma galega foi agora avalada por unanimidade, unha das maxistradas, María Luisa Balaguer, engadiu un voto concorrente no que sinala, entre outras cuestións, o risco de que algúns dos argumentos da sentenza poidan levar a longo prazo a unha rebaixa dos estándares de protección ambiental.
Tras coñecer a sentenza do TC, o presidente da Xunta, Alfonso Rueda celebrou que Galicia «poderá exercer o seu dereito a ordenar a súa costa, a súa riqueza», e considerou que o fallo deixa «en evidencia» a «falta de diálogo e o trato discriminatorio do Goberno Central». «Isto era perfectamente evitable», remachou.
A conselleira de Medio Ambiente, Ángeles Vázquez, encargada da defensa desa lei no Parlamento, tamén se felicitou pola decisión do Constitucional: «Referenda o traballo levado a cabo por parte do Goberno galego». «Neste proceso —engadiu— participaron os mellores, desde o Observatorio do Litoral pasando por científicos, académicos, xuristas, a cadea mar-industria, mentres que enfronte [polo Goberno central] só nos atopamos pedras no camiño». A Xunta lembrou que desde Madrid se rexeitaron «todas as opcións de diálogo coa Xunta» antes de chegar ao Constitucional.
O BNG, que se abstivo na votación da lei, asegurou que desde esta formación «sempre entendemos que o Estatuto recoñece a competencia de Galiza de ordenar e xestionar o seu litoral», aínda que mostrou reparos polo que podía implicar cara ao desenvolvemento da eólica mariña.
Apoios desde a cadea mar-industria
Desde Anfaco, a patronal a conserva, mostráronse «satisfeitos de que este paso poida dunha vez por todas poida levar a un marco xurídico legal estable que elimine todas as dúbidas sobre o complexo mar-industria e o seu respecto polo medio ambiente». «Queremos seguridade xurídica para que o investimento, o emprego e a actividade do complexo mar-industria siga na comunidade galega moito tempo máis como sempre fixo con respecto ao medio ambiente e xerando valor engadido», apuntaba Roberto Alonso, secretario xeral de Anfaco.
«É unha decisión totalmente xusta que recoñece as peculiaridades de Galicia fronte a outras comunidades. Desde o ano 2018 vimos reclamando unha posición determinante do conxunto do sector fronte ás limitacións que impón o Ministerio de Transición Ecolóxica, unhas limitacións que veñen recoñecer o absoluto descoñecemento á realidade socioeconómica de litoral de Galicia», engadía Roberto Fariña, presidente da Asociación Galega de Depuradores.
Tamén Apatrigal, a Asociación para a Protección do Patrimonio de Galicia, mostrouse satisfeita polo que cre que é «unha gran vitoria para o litoral galego e os seus bens» sobre Moncloa.
Inseguridade xurídica
A Lei do Litoral de Galicia foi aprobada en xullo polo Parlamento galego, cos votos a favor do PP e a abstención de BNG e PSdeG. O Goberno central recorreuna ante o Constitucional o pasado outubro, e o alto tribunal admitiu o recurso en novembro, deixando suspendidos os artigos impugnados. A resolución do caso demorouse en dúas ocasións por a súa «complexidade xurídica e técnica».
A norma galega aspiraba a dotar de seguridade xurídica ás empresas do sector marítimo-pesqueiro que executaron investimentos en chan de dominio público marítimo-terrestre. Nos meses previos, certas lecturas máis restritivas do habitual da Lei de Costas por parte do Goberno central tiveron en albas a negocios como cetarias, depuradoras, cocederos ou plantas acuícolas.
O momentáneo alivio que para parte do sector supuxo a aprobación da lei autonómica transformouse de novo en preocupación cando Moncloa a levou ante o Constitucional. Representantes da industria do mar chegaron a ler un manifesto pedindo ao Executivo de Sánchez dar marcha atrás para «non poñer en risco preto de 4.000 edificacións e centros de empresas que operan na costa e prexudicando directamente a millón e medio de galegas e galegos que viven na nosa costa».
O Executivo central alegou que recorría a Lei do litoral para defender a Constitución, e chegou a comparala coa Lei de desconexión de Cataluña, en palabras do delegado do Goberno, Pedro Blanco .
A situación tensouse aínda máis cando uns días despois se soubo que entre os acordos acadados entre Pedro Sánchez e o PNV para garantir a investidura do primeiro figuraba a transferencia ao País Vasco da xestión do litoral, algo que a Xunta e parte da industria galega consideraron un agravio. A resolución do conflito hase demorado case medio ano. O aval do constitucional á norma galega permitirá volver aplicar os preceptos ata agora suspendidos.