Un foro en Ames avala as vantaxes das renovables para o autoconsumo
23 novs 2023 . Actualizado ás 05:00 h.O prezo da enerxía e a contaminación que xera producila para abastecer unha demanda que non deixa de crecer, e cuxo custo se duplicou desde o ano 2004, converteuse nun dos problemas máis transversais, xa que afecta a particulares, a todo tipo de empresas e tamén ás Administracións, que deben afrontar o gasto enerxético para alumar e quentar as súas instalacións e para a prestación de servizos que non se perciben a primeira ollada, como potabilizar auga, depurala e bombeala. E todo iso coa esixencia da Unión Europea para reducir a cero as emisións no limiar do 2050.
A fórmula para saír desta espiral de gasto e contaminación é o uso de enerxías renovables. Utilizalas co menor impacto ambiental posible, e conseguir que as súas vantaxes se estendan a toda a poboación para que aposte por elas, foi o obxectivo abordado onte en Ames , cuxo Concello organizou un foro no que presentou a fórmula das comunidades enerxéticas como «un paso máis cara ao autoconsumo».
O encontro, que contou coa colaboración de La Voz de Galicia, que emitiu a xornada na súa páxina web e na súa conta de Facebook, permitiu analizar o potencial destas comunidades enerxéticas, entendidas como agrupacións para a produción de enerxía para uso propio, individual ou colectivo, e coñecer iniciativas neste campo promovidas nos municipios da Illa de Arousa, Bergondo e Moaña.
Un dos aspectos destacados na xornada foi o papel que xogan as Oficinas de Transformación Comunitaria (OCT), que permiten asesorar a particulares e colectivos para constituír comunidades e tramitar axudas para o autoconsumo sostible de enerxía. O Concello de Ames, precisamente, logrou financiamento estatal para pór en marcha unha OCT propia, en cuxo desenvolvemento colaborará a Deputación da Coruña.
O rexedor de Ames, Blas García, sinalou durante o foro que coa apertura desta oficina «o concello vaise converter nun referente en asesoría de comunidades enerxéticas». Á súa vez, o presidente da Deputación da Coruña, Valentín González Formoso, incidiu no interese por crear unha oficina de dimensión provincial, sinalando que iniciativas como a amiense poden contribuír a fomentar a recuperación demográfica da contorna rural.
O delegado do Goberno en Galicia, Pedro Blanco Lobeiras, clausurou a xornada celebrada no Milladoiro apelando á colaboración entre a cidadanía e as administracións para actuar contra o cambio climático. Previamente, María Barral, vicepresidenta executiva da Fegamp, destacou a implicación da súa federación nun proxecto para impulsar comunidades enerxéticas en municipios rurais.
A Illa de Arousa, Begonte e Moaña, con plans en marcha, piden claridade e menos burocracia
O foro de Ames puxo de manifesto que as comunidades enerxéticas poden revolucionar a economía de concellos, particulares e empresas. Pero tamén é unha carreira de obstáculos e trampas, como durante as mesas de debate recoñeceron os impulsores de iniciativas deste tipo Luís Arousa García, rexedor da Illa de Arousa; José Ulla Rocha, alcalde de Begonte; Gabriele Von Hunderlshausen, membro de Arousa en Transición; e Víctor Pastoriza, de Moaña Solar.
O proxecto Begonte Xera xa está en marcha e na súa xénese é o máis ambicioso, xa que expuña o uso de enerxía fotovoltaica, un parque con minimolinos eólicos e unha planta de biogás, á que finalmente renunciaron porque non podían asumir todo o proceso burocrático en prazo. O Concello conseguiu 2,5 millóns do IDAE para un proxecto de máis de cinco, pero unha parte da subvención, xa investida, aínda está sen cobrar. Por iso é polo que o seu alcalde sinale que, aínda que as axudas son fundamentais para implantar comunidades enerxéticas, do mesmo xeito que a presenza dos concellos nestes proxectos para evitar oligopolios de empresas, o atraso na recepción das subvencións «liquida a nosa tesourería», obrigando mesmo a recorrer a pólizas de crédito.
Luís Arousa, cunha primeira fase do proxecto Arousa en Transición en marcha con subministración a 12 vivendas, resaltou que o uso de paneis fotovoltaicos reduciu ostensiblemente a factura enerxética de varios edificios públicos na Illa, pero lamenta que as limitacións lexislativas sobre o ámbito máximo ao que pode chegar esta enerxía, que agora é de dous quilómetros desde as instalacións renovables, impedisen, por exemplo, que ao plan se puidese sumar unha comunidade de montes. Tamén cuestionou as dificultades para instalar paneis en tellados e que en superficie só poidan colocarse en chan industrial e non en rústico. Pola súa banda, Von Hunderlshausen, membro de Arousa en Transición, destacou das comunidades enerxéticas a súa capacidade para aproveitar a venda de excedentes para estender a rede de renovables, pondo coto así á posible implantación de grandes empresas cuxos ingresos por comercializar a enerxía sobrante non repercutirían na comunidade.
Víctor Pastoriza, representante no foro de Moaña Solar, recoñeceu que o seu proxecto era o menos desenvolvido dos expostos e incidiu na falta de información e bo asesoramento que se atoparon para crear a súa comunidade. Tamén alertou das dificultades técnicas e xurídicas para que os concellos cedan o uso de espazos para que as comunidades enerxéticas instalen sistemas renovables.
A Deputación da Coruña, pioneira ao abrir unha oficina de información de fondos europeos
«Cando ás oito da noite ves os escaparates das tendas apagados e ás once da mañá nos bares non hai ningunha luz acendida porque a factura asusta, dáste de conta de que temos que actuar». Así visualizou Valentín González Formoso, presidente da Deputación da Coruña, como o custo enerxético converteuse nun dos principais problemas de familias, empresas e Administracións públicas. A estas últimas, González Formoso emprazou a participar de forma activa nos plans de implantación de enerxías renovables que se desenvolvan en Galicia para eliminar as dúbidas que xeran estas iniciativas de cambio, «e para que a poboación non as vexa como un espolio».
Neste sentido, destacou o traballo da oficina aberta pola Deputación na Capela, financiada integramente con fondos propios, e primeira destas características en toda España, un modelo que agora se vai estender ao resto de provincias para contribuír ao desenvolvemento de proxectos financiados pola Unión Europea, especialmente centrados na descarbonización e o uso de renovables.
«Temos que liderar ou cambio»
O foro organizado polo Concello de Ames tamén contou coa participación da Xunta, neste caso con intervencións de Pablo Fernández Vila, director xeral de e Planificación Enerxética, Juan Ignacio Rodríguez Fernánez-Arroyo, responsable da área de Enerxía do INEGA.
Fernández Vila sinalou que as Administracións públicas deben «liderar ou cambio», asumindo así a responsabilidade de pór a disposición da cidadanía e dos colectivos sociais todas as ferramentas que necesiten para que sexan partícipes da transición enerxética, ofrecendo para iso garantías legais e técnicas que axuden a que aumente a súa implantación. Tamén recoñeceu que o sector público debe «predicar co exemplo», aplicando políticas de aforro enerxético que, ademais de contribuír ao cumprimento da taxa de cero emisións, permiten aforrar custos que poden empregarse noutros proxectos.
Pola súa banda, Juan Ignacio Rodríguez destacou que a maior parte dos gases de efecto invernadoiro que se emiten proceden da necesidade de transformar enerxía, polo que é fundamental incrementar o uso de renovables, unha posibilidade na que Galicia parte con vantaxe e que interesa aos concellos.