Aqueles anos nos que na Coruña o habitual era ir á praia en barca desde As Xubias
A CORUÑA CIUDAD
A Compañía de Tranvías chegou a instaurar un servizo combinado por terra e mar para trasladarse a Santa Cristina. Nos noventa aínda era posible cruzar a ría en lanchas compartidas
13 abr 2024 . Actualizado á 05:00 h.A finais dos anos vinte do século pasado, os coruñeses podían gozar dun día de praia en Santa Cristina polo que hoxe equivalería a 0,003 euros. Así, en xullo de 1928, a Compañía de Tranvías, a mesma que hoxe se ocupa do servizo de autobuses urbanos, puxo en marcha «un novo e ben entendido servizo económico, moi práctico para estes meses de verán».
«Por cincuenta céntimos [de pesetas] conduce nos seus coches [na liña de tranvías que ía a Sada, inaugurada en 1922] a unha persoa ás Jubias, facilítalle o acceso á praia de Santa Cristina, por medio dunha barca contratada ao efecto, e tráeo de volta á Coruña», contaba entón La Voz de Galicia, que aproveitaba para darlle un tirón de orellas ás autoridades municipais daqueles tempos e instáballes a que acondicionasen o areal de Riazor, «que é e será por moito tempo, cada vez máis se lla embelece, a praia máis urbana e agradable que podemos ofrecer ao forasteiro».
As viaxes ao areal de Santa Cristina desde o embarcadoiro dAs Xubias, o mesmo punto no que fai un par de anos a Xunta expuxo construír unha pasarela peonil e ciclista e que os Concellos da Coruña e Oleiros rexeitaron, foron unha constante durante case todo o século pasado. Da man da Compañía de Tranvías, pero tamén de barqueiros privados. Como «o humilde mariñeiro» Ramón Pita, que a mediados dos sesenta, nos meses de verán, utilizaba a súa pequena embarcación, a María del Pilar, para levar á xente á praia. Nesa época, lembraba La Voz, miles de coruñeses e turistas achegábanse a diario ata o areal. «Un domingo de bo sol, a cifra corrente é de 18.000 persoas, moitas das cales permanecen todo o día na praia ou sepáranse dela para subir ao monte e comer ou merendar alí», contaba unha crónica de 1958.
«Para facer a travesía por mar hai diariamente ao dispor dos bañistas oito motoras que salguen cada cuarto de hora», engadía a crónica, poñendo de manifesto que a rapidez das máquinas se había imposto ás barcas de remos, aínda que estas aínda facían o traxecto. O percorrido nas motoras custaba entón dúas pesetas (0,012 euros) e nos setenta os barqueiros xa cobraban tres (0,018 euros). «Nunca houbo accidentes. É máis, recollemos a moitos bañistas aos que por imprudencia levábaos a corrente», lembraba en 1973, cando o barrio estaba «abandonado da man do home», o Louro, un dos mariñeiros dAs Xubias que aproveitaban os meses de verán para «ir sacando algo máis».
No verán de 1990, xa non eran miles de persoas as que cruzaban a ría en barca, pero o servizo aínda existía grazas a veciños como «o señor Luis, propietario da María». O home, que entón xa cumprira os 80, levaba desde os 10 pasando a xente a Santa Cristina desde As Xubias. El cobraba 40 pesetas (24 céntimos de euro) polo traxecto. «Non dá para luxos, pero si para ir tirando», dicía.
Talvez foi el o que trasladou na súa lancha a Manuel Fraga cando era un neno. O expresidente da Xunta rememoraba no 2006, cando se converteu en socio de honra da Orden de Caballeros de María Pita, a súa infancia e adolescencia na leira familiar de Vos Castros. E lembraba a lancha que lle levaba desde As Xubias á praia de Santa Cristina. «Alí estiven a piques de afogarme unha vez», revelou.
A importancia do embarcadoiro dAs Xubias, hoxe practicamente abandonado, remóntase máis aló do século XV. Entón, contaba hai uns anos o historiador Xosé Alfeirán, a zona denominábase A Pasaxe dá Foz. «Era o estreito paso que se formaba na entrada da ría do Burgo pola existencia dunha gran barra de area que hoxe chamamos praia de Santa Cristina», explicaba. O paso usábase, «desde tempo inmemorial», para cruzar en barca dun lado a outro. Pero en 1491, os rexedores coruñeses Pedro Montoro e Juan Morelos, xunto co corrixidor Diego Sarmiento e o procurador Alfonso González Candame, foron visitar a zona «e observaron que a pesar da súa utilidade non había unha barca permanente, o que causaba moitos prexuízos». Por iso, expón Alfeirán, en outubro dese ano o concello coruñés «acordou crear un servizo continuo na Pasaxe dás Xubias, arrendándoo ao mellor ofertante».
«Todo cambiou coa apertura, en 1901, da ponte de ferro da Pasaxe e da estrada que desde Vos Castros ía, pola devandito ponte, ata Sada». Ata ese momento, continuaba, a única forma de atravesar a ría por terra esta na ponte do Burgo, así que os que non querían dar toda esa volta optaban por ir ata As Xubias e desde o seu embarcadoiro, cruzar a remos ata Santa Cristina. Aínda que o viaduto facilitou os traxectos ata Oleiros, durante o século XX aínda eran moitos os coruñeses que optaban polas barcas para salvar a ría e gozar dun día de praia. Talvez o servizo podería recuperarse hoxe, xa entrado o XXI, tendo en conta o moito que se satura a ponte, sobre todo durante os meses de verán.