O «dream team» da arquitectura local cítase na rúa Ferrol
29 mares 2015 . Actualizado ás 05:00 h.Antes, cando os pisos tiñan 300 ou 400 metros cadrados e un xa nin se acordaba de onde puxera ao neno a merendar, as casas tiñan unha segunda salita e mesmo unha segunda cociña que non se usaban nunca (o fardón era que estivesen sen estrear, novas do trinque) e que só estaban aí para chufarse diante das visitas.
A beirarrúa dos pares da rúa Ferrol, entre Juan Flórez e Rosalía de Castro, ten algo desa segunda salita sen desvirgar dos pisos señoriales doutro tempo. Un plántase en fronte, na praza de Galicia, e mira cara a esa fachada orientada ao sur e de deseño intachable e case nin se atreve a respirar, non vaia a ser que todo sexa unha miraxe e veña abaixo dun soplido.
Entre a esquina de Rosalía de Castro e a de Juan Flórez, nese fragmento da rúa Ferrol que vai do portal 8 ao chalé do número 18, está a que probablemente sexa a beirarrúa perfecta da Coruña. O da Casa Escudero , o único chalé que sobreviviu na zona, xa é cando A Coruña vai sobrada, gústase a si mesma e recréase na súa arquitectura. É o que queda de cando Juan Flórez era o Camiño Novo e estaba flanqueado por casiñas unifamiliares, cos seus xardíns e as súas cancelas. O palacete, que debuxou sobre os planos Eduardo Rodríguez-Losada, é un milagre vivente.
A rúa Ferrol, a pé de beirarrúa, fascínanos porque nos conta como podería ter sido A Coruña se non a demoleron a conciencia os plans xerais e os concelleiros de Urbanismo, que son eses señores que poñen colmeas e torres apelotonadas onde había galerías modernistas, porque o edil pensa en vertical, acumula as ideas por plantas, e o arquitecto modernista pensaba (que inxenuo) a moitos séculos vista.
Fronte ao saqueo dos bárbaros do urbanismo salvaxe dos sesenta e setenta na Coruña quedou este milagroso oasis, onde coincidiron na mesma aceira as arquitecturas de Julio Galán, Eduardo Rodríguez-Losada, Antonio Tenreiro e Peregrín Estellés (que debuxaron o Banco Pastor), Pedro Mariño (o arquitecto do palacio de María Pita) e Santiago Rey Pedreira. Para o dream team, só faltarían Juan de Ciórraga, Rafael González Villar, Faustino Domínguez e Gabriel Vitini, pero na beirarrúa xa non cabían máis portais. Nin máis talento.
Na beirarrúa perfecta, aínda que pechou Pórtico Básico, que sempre anticipaba o Nadal xa en outubro, aínda resta certa vidilla comercial, porque está Concheiro, interiorismo e agasallo desde 1862, co seu toque kitsch de lista de vodas (pero de vodas de ouro ou de prata) e Siboney, café e boutique.
En Siboney non pasa iso tan coruñés de escoitar a alguén pedir un descafeinado de máquina con leite desnatada e sacarina para logo oír como algún camareiro traduce robóticamente a comanda a berros ao tipo da barra:
-¡Un con leite!
Aínda que aquí é moito mellor non pedir un deses cafés aos que, de tanto quitarlles cousas, xa non lles queda nada semellante ao que algún día foi un café. En Siboney hai que afinar o tiro e o sibarita pídese un Geisha de Panamá ou un Xamaica, que para iso está a carta.
A Coruña aínda leva nas entrañas o trauma de ter bebido moita cascarilla durante a guerra, cando ferver as mondas do cacao era o máis parecido que había a tomarse un cortado, aínda que agora ata se puxo de moda e algunha tenda vende a cascarilla como artigo de gourmet.
Eu non sabía que demos era a cascarilla ata que un día, hai demasiados anos, vendo pola Xunqueira un partido entre o Fabril e o Cee naquel campo sen bancadas (nin céspede, nin campo) escoitei aos aldeáns insultar ao deportivismo:
-¡Cascarilleiros!
E o insulto caeume de rebote no morro, como un balonazo.
O trauma da cartilla de racionamento e a achicoria, que levamos nos xenes polo avó, curámolo parando en Siboney, que por algo leva xa cincuenta anos pondo cafés exactos aos coruñeses e ata daba nome ao tranvía a Sada, que lucía nos costados o seu anuncio cafetero. Xa non hai tranvía (nin a Sada nin a ningunha parte), pero quédanos o café de Costa Rica.
Antes de degustar un toste do día, hai que paladear con calma estes metros da cidade perfecta. O mellor, antes de descender pola rúa Ferrol desde Juan Flórez, é quedar con alguén na esquina de Cortefiel, que é unha das esquinas onde quedaba a xente antes de cambiar o mundo real polas pantallitas. O dramaturgo Manuel Lorenzo contábame que un día se atopou na esquina de Cortefiel (onde se non) a Rafael Dieste por unha banda e á súa señora por outro, que andaban buscándose o un ao outro, sen atoparse. Son esa clase de cousas, ese buscar sen atopar, as que explican que Dieste non dese coa súa santa na esquina de Cortefiel, pero si dese coas historias e invencións de Félix Muriel.
Unha vez na esquina de Cortefiel o seu é deixar que o semáforo (que é moi tardón) póñase en verde dous ou tres veces antes de cruzar, para poder escrutar con calma as guirnaldas, os pináculos e o torreón da Casa Escudero . Logo, hai que descender nun lento e minucioso travelling cinematográfico pola rúa Ferrol, camiñando moi amodo, percorrendo coa mirada as galerías, os portais e os balcóns, coma se o tempo désenos igual. E o certo é que o tempo nos dá absolutamente igual porque estamos a mirar á historia aos ollos.