Catro ou 24 meses? O incerto camiño cara ao BIC da casa Cornide da Coruña
A Coruña
Unha sentenza do TSXG que obrigaba aos Franco a deixar pasar aos técnicos a Meirás permitiu á Xunta de Touriño resolver a declaración en catro meses. Aquí o proceso pode dilatarse
26 may 2021 . Actualizado ás 09:56 h.O tempo dirá se a declaración BIC que protexerá e abrirá aos ollos da cidade a mansión do ilustrado José Cornide chegará ao Consello da Xunta en catro meses -como as Torres de Meirás- ou nos 24 que consente o procedemento. Aínda que este luns o conselleiro de Cultura, Román Rodríguez, quitou importancia ao calendario que manexa a Dirección Xeral de Patrimonio para resolver o expediente, apoiándose na protección automática do edificio unha vez iniciada a tramitación, os escollos que deberá enfrontar a partir de agora non son menores.
O primeiro e máis confuso ten que ver coa posible negativa da familia Franco, propietaria legal do caserón, a permitir a entrada dos técnicos que deberán inspeccionar o interior para definir o alcance da protección. Foi así como ocorreu no proceso de Meirás, que naceu -como aquí- a instancias do concello [de Sada]. Os descendentes do ditador pecharon o paso aos expertos en Patrimonio e tivo que ser a Sala do Contencioso-Administrativo do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia (TSXG) a que ordenou que facilitasen a inspección en marzo do 2008. A familia mantiña que vulneraba o seu dereito á intimidade e a inviolabilidade do domicilio. E o goberno galego, despois de meses de negociacións e intentos estériles de acceder ás Torres construídas por Pardo Bazán, decidiu acudir á xustiza e abrir un expediente sancionador contra os Franco. Só coa sentenza na man e a visita xa realizada, o executivo de Emilio Pérez Touriño iniciou o procedemento. Catro meses despois, o 30 de decembro, Meirás era definitivamente BIC.
Na casa Cornide o camiño pode dilatarse máis. A tramitación bota a andar sen que o persoal de Cultura teña podido atravesar aínda o limiar rococó de Damas 25. Tampouco as tentativas dos especialistas aos que o Concello encargou os informes remataron con éxito. Pero agora os Franco teñen que mover ficha. Abrindo (ou non) a mansión adquirida en 1962 por Carmen Polo a Pedro Barrié da Maza nunha enrevesada operación de compravenda, e facendo uso do seu dereito a presentar alegacións nos 30 días seguintes á incoación do expediente.
Alegacións
Meirás recibiu 105 alegacións en contra da súa catalogación como BIC. Só unha foi formulada pola familia. Medio centenar esgrimían que as Torres non reunían valores suficientes para merecer a distinción e outras 45 consideraban que o conxunto non necesitaba unha nova figura de protección, pois a que tiña, como ben inventariado, era suficiente.
Casa palacio da familia Cornide, mandada construír polo pai do historiador en 1766 en fronte da colexiata de Santa María, constitúe un caso excepcional no contexto urbano galego do século XVIII polo seu estilo rococó de formas afrancesadas, a súa arquitectura cosmopolita embridada polo barroco galego e a súa valiosa significación histórica como residencia señorial do poder ilustrado na Coruña.
Dous séculos despois, tras facerse coa mansión, que formaba parte do patrimonio público, Carmen Polo ordena en 1962 unha reforma. Constrúe unha bufarda orientada á rúa Porta de Aires, onde hoxe se aprecia unha cuberta con material translúcido que presupón un patio interior, e abre unha terraza na parte frontal do antigo 7 de Veeduría, que se incorpora ao palacio tras derrubar a casa preexistente e cóbrese cunha fachada engadida con materiais procedentes do antigo hospital da Caridade. Na portada de cálea Damas substitúense as carpinterías, trasládase a placa conmemorativa do nacemento de Cornide a un lateral e restitúese o escudo, que estaba colocado no recibidor da casa.