Unha década despois, en Muxía seguen agardando por un novo retablo e pola recuperación do anaco de Pedra de Abalar que se desgajó días despois do incendio
24 dic 2023 . Actualizado ás 05:00 h.Uns anos antes de que o incendio de Notre Dame acaparase as portadas de medio mundo, Muxía xa sentaba un triste precedente coa destrución do seu maior símbolo, o seu emblema e buque insignia: o santuario de . A BarcaFoi a mañá de Nadal de 2013, cando un devastador lume causado por un raio acabou coa cuberta do templo e causou estragos no interior, reducindo a cinzas o icónico retablo barroco de Miguel de Romay e outras pezas de incalculable valor artístico, relixioso e emocional. Unha puñalada directa ao corazón dos muxiáns, que só atoparon consolo na salvación da talla orixinal da virxe ao estar gardada a recado fose do recinto.
E se o lume arruinou A Barca o día do nacemento de Jesús, trece días despois, os mesmos que tardaron os Reis Magos en chegar a Belén, a auga penetrouse no santuario deixando un regueiro de destrución e partindo a Pedra de Abalar, outro dos símbolos dun pobo que aínda trataba de dixerir o sucedido o 25.
«Unha desgraza así non a tiven na vida», dicía un tempo despois o veterano párroco Manuel Liñeiro, que aínda onte, desde o seu descanso en terras andaluzas, lembraba con pesar o sucedido en decembro do 2013. Con pesar, pero tamén cun certo fío de esperanza, pois un proxecto que leva anos enquistado podería encarar un novo rumbo máis pronto que tarde.
Trátase da construción do novo retablo. Tras o incendio colocouse no altar maior unha enorme lona cunha fotografía que Xesús Búa fixo da peza orixinal, que se remontaba ao primeiro terzo do século XVIII e que era a principal xoia escultórica do templo. En 2020 houbo un aceso debate social sobre se se debería replicar ou non a obra de Romay, pero en todo caso o proxecto se enquistou principalmente por dificultades co Arcebispado. Aberta unha nova etapa dentro da institución relixiosa, Liñeiro, que en escasos días cumprirá 95 anos, cre que por fin poderá facer realidade o seu desexo de retirarse cun novo retablo no santuario.
Avanza que a idea é que nin sexa unha obra nova nin unha réplica exacta, senón un concepto intermedio no que se respecte a iconografía orixinal. «Pronto teremos unha nova reunión para tratar o asunto», explica o sacerdote, que engade que o encargo seguramente se lle fará ao alacantino Julián del Olmo, profesional «moi recoñecido, mesmo a nivel internacional».
Será a máis aclamada, pero a do retablo non é nin moito menos a única materia pendente co santuario e a súa contorna, xa que o anaco da Pedra de Abalar desgajado en 2014 segue xacendo no atrio da igrexa sen plans aparentes para a súa recuperación e co único propósito de servir de asento a fieis, peregrinos ou visitantes. «Envióuselle a Patrimonio unha proposta, pero a día de hoxe non temos resposta», comentou onte o alcalde, Iago Toba.
Tampouco se lle puxo solución aos problemas de humidades que hai no interior do templo. O revestimento provisional que se colocou hai anos, di Toba, cae a pedazos e a plena vista, pero polo momento non se avanzou nin se cumpriu co compromiso «de colocar un recebo definitivo».
As obras de recuperación custaron entón máis de 750.000 euros, aínda que a restauración xerou un forte descontento entre os fieis ao non considerala «digna» dun emblema como A Barca. O pararraios que se colocou pouco despois do incendio tamén deu problemas, e de feito estivo roto varios meses ata que en xaneiro de 2022 substituíuse por outro de ferro galvanizado que, polo menos polo momento, parece aguantar o tirón.
Moito por facer aínda, recoñece Toba, incluíndo a segunda fase dun proxecto municipal de iluminación exterior e sinalización. Proxecto valorado en máis de 150.000 euros que está incluído no POS provincial e que está pendente dunhas modificacións para ser retomado.
Un recordo do desastre, a través da mirada e a lente do fotógrafo Xesús Búa
Innumerables medios de comunicación achegáronse aquel Nadal de 2013 a Muxía, pero foi o fotógrafo Xesús Búa o primeiro en capturar o desastre. Así o lembrou estes días en Radio Voz: «Oímos un estrondo, marchou a luz, e mentres me estaba preparando para cubrir outro acto, chamáronme para avisarme. Eu pensaba que sería pouca cousa, pero ao chegar alí foi como se explotase unha parte da nosa alma», contou Búa, que desde onte ten no seu estudo unha exposición con «doce fotos máis unha» sobre o sucedido entón, tanto súas como dos seus fillos, Teresa e Lois.
Invita a todo o que o desexe a pasarse por alí, de luns a venres de 10.00 a 13.30 horas, para ver esta mostra, que seguirá crecendo nun futuro. «Que sirva para recordar e para reivindicar ese retablo polo que aínda estamos esperando», lamentou o fotógrafo, que á hora de destacar unha imaxe das moitas que sacou, lembra a do párroco coa talla orixinal da Virxe. «Para probar que non ardera, sacámoslle unha foto con don Manuel, pero tivo que ser nun lugar que non se identificase», rememorou en Radio Voz.