Patrocinado por Patrocinadopor

Entre petróglifos e adegas polas terras altas de Ortelle

CARLOS RUEDA, FRANCISCO ALBO MONFORTE / LA VOZ

AGRICULTURA

Unha ruta do municipio de Pantón permite coñecer un valioso patrimonio arqueolóxico

16 jun 2017 . Actualizado ás 18:56 h.

A parte alta da parroquia de Vilar de Ortelle -en Pantón-, ademais de caracterizarse pola súa riqueza paisaxística, posúe un valioso patrimonio arqueolóxico e etnográfico. Un percorrido que empeza no conxunto de mámoas da Morá permite coñecer unha boa parte destes elementos. Os túmulos megalíticos desta paraxe son sete, pero hoxe só poden distinguirse catro, que están moi alterados polos antigos labores agrícolas.

Despois de visitar esta paraxe, hai que dirixirse ao próximo cruzamento de estradas que leva a San Romao e alí tomar un desvío que leva ao lugar de Eirexe, situado a uns seiscentos metros, onde se acha a igrexa parroquial de Santiago de Vilar de Ortelle. O templo foi construído a finais do século XVII. Na súa fachada principal destaca un rosetón abucinado e por amais del sobresae un escudo da orde de Santo Domingo. No seu interior está depositada unha celosía prerrománica, posiblemente do século X, e un pedestal ou basea que debeu de formar parte dunha columna. Ambas as pezas podían proceder dun templo moi anterior. En fronte da igrexa hai un cruceiro, no cal se representa a Cristo crucificado no anverso e no reverso á Dolorosa co seu fillo en brazos.

Cara ao castro

Seguindo polo asfalto uns douscentos metros, atopámonos cun camiño á dereita que sobe ata o castro de Vilar de Ortelle -a uns douscentos metros- e aos petróglifos de Pena dá Virxe, situados sobre unha formación rochosa coñecida por Peneda Grande. A estas insculturas rupestres chégase por unha pista que sae á esquerda do castro e que se atopan a unha distancia de catrocentos metros. Desde esta paraxe divísanse unhas vistas espectaculares do val do Miño.

Volvemos ao asfalto e seguimos avanzando uns catrocentos metros ata atopar, á dereita da estrada, un antigo camiño que levaba ás localidades de Valboa e A Millara e que pasa ao lado da Pena dá Cima dá Costa, situada a uns trescentos metros. Aquí temos outro conxunto de petróglifos de tipo cazoleta ou coviñas.

Regresamos ao desvío anterior e seguimos polo asfalto ao longo duns catrocentos metros ata chegar a un camiño que sae á dereita do viario e que nos vai levar ata a fonte, a casa e castro de Amboade, situados a uns 350 metros. Ao cabo de douscentos metros, o camiño finaliza á altura dun prado. Hai que virar á dereita e camiñar uns cen metros pola súa banda alta ata chegar á fonte de Amboade. Propiedade da casa do mesmo nome e construída en cantería, atópase protexida por un rechamante arco de sillería de granito. De aquí sae un carreiro que leva ás ruínas da casa de Amboade -a cincuenta metros-, abandonada desde fai uns setenta anos. Desta casa hai constancia documental do ano 1641. Ao lado está o castro de Amboade, rodeado dun foso de entre catro e oito metros do altura. Varios tramos foron escavados sobre a mesma roca.

Agora hai que volver á estrada e seguir por ela -en dirección a Marce-, ata a aldea de Areas, a uns cen metros.

Este lugar só o forma unha única vivenda, coñecida por Casa de Areas. Foi unha das máis ricas da parroquia polo gran número de propiedades que posuía. A uns cincuenta metros e á dereita da estrada, está a antiga adega propiedade desta casa rodeada por carballos centenarios de considerable tamaño. é de grandes dimensións e está feita de pedra de cantería.

Desde Ferreira

Para chegar ao momento de partida da ruta hai que saír de Ferreira de Pantón pola estrada que leva a Escairón. No quilómetro 4 hai que torcer á esquerda para Santa Mariña e alí tomar un viario cara a Vilar de Ortelle e Ribeiras de Miño. A 1,6 quilómetros hai un cruzamento de estradas, onde nos desviamos á dereita, en dirección a San Romao, para ir ás mámoas da Morá

De incúmboa rica casa de Areas queda unha notable adega en pedra de cantería