Ignacio Moncada, urólogo: «Se desaparece a erección matutina pode ser un síntoma de baixa testosterona»
ENFERMIDADES
O presidente da Asociación Española de Androloxía, Medicina Sexual e Reprodutiva (Asesa) asegura que os pacientes deberían acudir ante os primeiros síntomas de perda da erección
29 jul 2025 . Actualizado á 12:46 h.A disfunción eréctil afecta a un de cada cinco homes ao longo da súa vida. Pero a pesar de ser un problema tan frecuente, segue estando, en gran medida, invisibilizado. Moitas veces, os pacientes demoran o momento de acudir a consulta por este tema e deste xeito aumenta o risco de que se cronifique o cadro. Por iso, o doutor Ignacio Moncada, urólogo, presidente da Asociación Española de Androloxía, Medicina Sexual e Reprodutiva (Asesa), e membro do Comité de Guías da Asociación Europea de Uroloxía, subliña a importancia de acudir a consulta en canto aparezan os primeiros síntomas, xa que existen tratamentos eficaces para recuperar unha vida sexual satisfactoria.
—Como é a realidade clínica da disfunción eréctil en España?
—Un de cada cinco homes no noso país teñen problemas de erección. Non é unha cifra esaxerada se un a compara coas doutros países. En xeral, o estudo que sempre se cita sobre este tema é un que se realizou nos Estados Unidos, o Massachussets Male Aging Study, que se fixo na área de Boston e achou que o 51% dos homes de entre 40 e 70 anos tiña problemas de erección. É verdade que a maioría deles non teñen problemas severos. Non é unha falta de erección completa, senón que teñen distintos graos de dificultade para acadala. É un problema progresivo, que ten unha enorme relación coa idade e que se vincula con outros factores de carácter físico, como a hipertensión, a diabetes ou os factores de risco cardiovascular.
—Cales son as principais causas destes problemas?
—O factor número un é a idade. Con 20 anos é máis difícil ter problemas de disfunción eréctil que con 70, simplemente pola idade. Como factor individual máis importante, o envellecemento sería sempre o maior deles. A isto súmanse os factores de risco cardiovascular. Ter diabetes, ter o colesterol alto, ter hipertensión, tomar diferentes medicamentos, todo isto vai aumentando as posibilidades de que apareza. Doutra banda, non cabe dúbida de que non é só un problema físico, senón que tamén ten un compoñente psicolóxico importante.
—Canto peso ten este factor psicolóxico?
—Sobre todo nas idades máis temperás, o impacto psicolóxico é máis importante que en idades máis tardías. Un home con 70 anos que ten disfunción eréctil, en moitos casos non sofre tanto psicoloxicamente como un home de 25.
—Que deberían saber os homes mozos que sofren este problema?
—O máis importante é entender que este é un problema médico máis, que non é unha cuestión que afecta á hombría ou á virilidade. Non ten outras connotacións, é un problema médico como outro calquera. E cando un ten un problema médico, o que fai é ir ao médico para que lle diagnostique, póñalle un tratamento e fágalle un seguimento ao longo do tempo. É importante saber isto, porque hai tratamentos que son eficaces e que poden resolver ese problema dun xeito satisfactorio. Por tanto, é ridículo non ir ao médico para solucionalo. O que non debemos facer é encerrarnos en nós mesmos, pensar que non hai solución ou que somos menos que os demais por ter este problema e non buscar axuda.
—É frecuente que os pacientes reaccionen encerrándose en si mesmos?
—Lamentablemente, moitos homes cando teñen este problema o primeiro que fan é rehuir a actividade sexual. Se teñen parella, establécese unha certa incomunicación coa outra persoa. A parella non sabe que está a pasar e isto, ao final, o que fai é romper unha parella e facer sufrir a ambos. Non gaña nada con iso. A clave fundamental é recoñecer que un ten un problema para poder buscar solución. Se non damos este primeiro paso de recoñecelo e falar coa nosa parella, non imos poder resolvelo. Estas conversacións poden ser incómodas, pero son as que inician a solución do problema.
—Cales son as opcións de tratamento para a disfunción eréctil?
—Para a maior parte dos homes o manexo é case sempre moi parecido. Primeiro, facemos unha avaliación do estado de saúde e intentamos regular ou mellorar os estilos de vida. Todo iso é moi importante porque, primeiro, vai facer que as cousas melloren. Segundo, que non empeoren, que é tamén importante porque todos ir cumprindo anos e aínda vai a cousa e vai ir a peor, non vai mellorar. Logo, hai tratamentos que son orais. Chámanse inhibidores da fosfodiesterasa 5, son todos da mesma familia, da mesma eficacia e o que lles diferencia é o tempo que tardan en ser efectivos e a duración do efecto. Se iso non funciona, o seguinte chanzo de tratamento sería recorrer a inxeccións intracavernosas no pene. E se a inxección non funciona, en determinados casos facemos cirurxía con implante ou prótese de pene.
—Unha disfunción eréctil pode ser o síntoma doutros problemas?
—Pode ser un síntoma que nos avisa de que pode haber un problema cardiovascular por baixo e que está sen diagnosticar. E de feito, a miúdo vémolo. Porque as arterias que enchen o pene de sangue son como tubaxes que poden estar estragadas. Se este é o caso, non entra sangue con suficiente presión e a erección non é completa. Estas arterias forman parte de todo o sistema, pero a miúdo son as primeiras en verse afectadas. Por tanto, pode ser un síntoma de que hai un problema vascular xeneralizado, que empezou deste xeito, pero que pode afectar o corazón máis adiante. De feito, dise que é un síntoma sentinela de problemas cardiovasculares.
—É normal que un home perda o desexo sexual a partir de certa idade?
—Frecuente non é o mesmo que normal. Pasa moito, pero non é normal. É unha alteración e se un a ten, pode corrixila. Pero si que é frecuente que un a medida que vai cumprindo anos, aos 50, 60 ou 70, teña esta alteración. Pásalle a case todo o mundo, pero é como a presbicia. Que sexa frecuente non significa que non necesites unhas lentes para ler.
—Por que ocorre isto coa idade?
—Porque os homes, cando imos envellecendo, ir diminuíndo o noso nivel de produción de testosterona e esta hormona é a que regula o desexo sexual. É unha circunstancia fisiolóxica que acompaña ao envellecemento. O mesmo que a un váiselle caendo o pelo, engúrraselle a cara e ten as articulacións máis fráxiles. Agora, ás veces, ese desexo diminúe demasiado e convértese nun problema. Nese caso, hai que ir ao médico para buscar unha solución. Se a alteración do desexo está a producir problemas na relación sexual e isto leva a diminuír o contacto coa parella, merece a pena ir ao médico.
—Como pode saber unha persoa se ten baixa a testosterona?
—É realmente sinxelo. O único que hai que facer é unha análise de testosterona en sangue. Os síntomas que nos poden facer sospeitar diso son fundamentalmente os de carácter sexual, aqueles que xa mencionamos. Unha diminución do desexo sexual e das erecciones que aparecen pola mañá. Se desaparece esa erección matutina, este pode ser un síntoma de niveis baixos de testosterona. Outros síntomas poden ser uns baixos niveis de enerxía, unha menos capacidade de traballo, pouca capacidade para facer deporte ou, en xeral, cansazo e decaimiento. Unha persoa que sempre está baixa de ánimo e de enerxía pode ter baixos niveis de testosterona. Todos estes son síntomas comúns.
—Como impacta na calidade de vida das persoas este problema?
—A saúde sexual é unha parte integral da saúde do individuo. Un home que está polo demais san pero que non ten unha boa saúde sexual non está ben. Isto non é que o diga eu, dio a Organización Mundial da Saúde. Xa no ano 1970 recoñeceu que a saúde sexual era integral para a saúde das persoas e por tanto hai que coidar este aspecto da nosa saúde. Ademais, ten un impacto enorme na parella. A sexualidade é importante para que a parella permaneza unida. Sabemos que non ten só un fin reprodutivo na especie humana, senón que cumpre esa función de manter unida á parella. Por iso as parellas son sexualmente activas durante o embarazo, cando xa non hai un fin reprodutivo. Por tanto, é importante. Este é unha mensaxe tamén para as autoridades sanitarias, porque os medicamentos para a disfunción eréctil non están cubertas, coma se este non fose un aspecto da saúde.
—É posible previr estes problemas?
—Non cabe dúbida de que o máis importante para previr a disfunción eréctil é manter un estilo de vida san. Isto significa non fumar, facer deporte, evitar subir de peso. Todo isto vai facer que teñamos menor risco de sufrir colesterol alto, hipertensión ou diabetes, condicións vinculadas aos problemas de erección. No entanto, ás veces hai factores que non se poden controlar, como a idade. Non podemos volver o tempo atrás, pero si podemos manternos en forma o máximo posible e isto axuda a previr eses problemas. En canto á testosterona, o manter un estilo de vida sando tamén axuda en todo sentido. Pero tan importante como previr é ser capaces de recoñecer estes problemas cando aparecen e acudir ao médico en canto un empeza a notar síntomas.
—Cal é o rol da parella á hora de acompañar ao paciente?
—Hai que axudar e apoiar para que a persoa non sufra e non a pase mal. Hai parellas que axudan e outras que non. Moitas veces atopámonos con persoas que veñen a consulta por problemas deste tipo coa súa parella e a parella está en contra de acudir a consulta. Eu tiven pacientes que veñen coa súa muller e ela di: "Eu non estou de acordo con isto". Incluso hei visto que se levantan e vanse, deixando ao paciente só. Pero en xeral, a parella adoita ter a intención de axudar. E si que teñen un papel primordial, porque poden axudar a facer cambios na sexualidade en parella para facilitarlle as cousas ao paciente.
—Como se pode atopar o equilibrio entre a espontaneidade no desexo e a administración de medicamentos no contexto da disfunción sexual?
—Unha cousa é que haxa un espazo e dalgún xeito planificar que haxa actividade sexual e outra cousa é que a actividade sexual teña que ser meticulosamente planificada, porque iso efectivamente é un problema. En xeral, a xente o que quere é, cando lle apetece e vénlle o desexo sexual, ter unha relación sexual espontaneamente. Non pensar: «Esta noite ás dez temos unha relación sexual». Iso é contrario ao que un busca na relación sexual, que é deixarse levar, non pensando en que vou facer agora. E isto vén a colación moitas veces porque os tratamentos para a disfunción eréctil tipicamente necesitan un tempo para que sexan efectivos.Eu tómome unha pastilla agora e non é efectiva dentro de cinco minutos, senón dentro dunha hora ou unha hora e media. Iso limita a espontaneidade. Pero agora hai unha nova medicación oral que é en formato líquido e é de acción moito máis rápida, de modo que é efectiva enseguida.