Un ano despois do ictus Inés volve cruzar a rúa: pequenos pasos que cambian unha vida
Grazas ao enfoque multidisciplinar e ao traballo diario cos seus terapeutas da Unidade de Neurorrehabilitación do Hospital Quirónsalud Pontevedra, Inés recuperou a confianza para volver facer pequenas compras ou cruzar a rúa, xestos cotiáns que son auténticas vitorias
Hai un ano a Inés cambioulle a vida. Ingresou no Hospital Quirónsalud Miguel Domínguez de Pontevedra por un ictus que alterou de forma drástica a súa linguaxe e as súas capacidades cognitivas.
Tras unha evolución inicial favorable recibiu a alta hospitalaria ao mes e medio e comezou un tratamento rehabilitador integral ambulatorio na Unidade de Neurorrehabilitación.
Durante meses facer a compra ou simplemente cruzar un paso de peóns eran retos imposibles. Hoxe, grazas ao traballo constante co seu logopeda e o seu neuropsicóloga, esas pequenas tarefas habituais convertéronse en logros emocionantes.
A súa historia é testemuño do impacto que un tratamento rehabilitador especializado pode ter na recuperación tras un dano cerebral e na melloría na autonomía na vida diaria.
Para iso ambas as expertas acompañárona na última fase do tratamento durante tarefas como facer pequenos recados ou acudir á farmacia. Estas incursións na contorna habitual da paciente permitiron consolidar a recuperación dalgunhas habilidades craves para o seu benestar.
Un cadro clínico complexo
Tras o ictus, que afectou ao lado esquerdo do cerebro, Inés presentaba un cadro clínico complexo cunha afectación severa da linguaxe. Tiña unha dificultade grave á hora de expresarse verbalmente, aínda que conservaba certo nivel de comprensión. Custáballe articular palabras e comunicarse de xeito eficaz, o que lle xeraba frustración e illamento. Ademais, mostraba unha importante afectación na lectura e escritura.
Desde o punto de vista neuropsicolóxico Inés tamén sufriu alteracións cognitivas significativas. Non atendía á parte dereita dos obxectos nin a todo o que se atopaban á súa dereita. Tiña dificultades para focalizar a súa atención, problemas de percepción espacial e unha conciencia corporal alterada. A nivel conductual, manifestaba comportamentos impulsivos e unha limitada capacidade para tomar decisións sinxelas, condicións que complicaban aínda máis a súa adaptación á contorna. Estes síntomas interferían coa súa autonomía e seguridade facendo imprescindible unha abordaxe terapéutica integral e personalizado.
«O primeiro que intentamos foi que a paciente tomase conciencia da súa situación e da implicación das súas dificultades no día a día para implicala máis no proceso de rehabilitación que ata ese momento parecíalle innecesario. Unha vez que a paciente tomou maior conciencia, traballamos para acadar o máximo de recuperación das capacidades. Tras meses de rehabilitación intensiva e xa acadado o teito terapéutico, pasamos á fase de xeneralización dos resultados a unha contorna máis natural e ao traballo de compensación das dificultades que vai manter ao longo da súa vida, para favorecer a súa autonomía e adaptación á contorna», explica Ángela Otero, neuropsicóloga da Unidade de Neurorrehabilitación Quirónsalud Miguel Domínguez.
Volver ao barrio
Xa desde o inicio, dada a severidade da afectación da linguaxe e as características de lesión cerebral, estableceuse de forma temperá a posibilidade de que tivese secuelas relacionadas coa afectación da linguaxe. «Isto podíase supor pola localización e o tamaño de lesión, que era o esquerdo. Viuse que a comunicación estaba moi alterada a nivel da expresión, a comprensión, a lectura e a escritura», explica Alba Rodríguez Blanco, logopeda da Unidade de Neurorrehabilitación.
«O que fixemos foi valorar estes aspectos da comunicación que estaban alterados. Desde a logopedia traballamos inicialmente en procesos básicos como a repetición de palabras, a asociación de palabra-imaxe ou a verbalización de automatismos», describe Rodríguez.
Unha vez que se realizado o traballo de comprensión e expresión da linguaxe nunha contorna controlada, «intentamos que Inés traballase en contornas máis naturais como o supermercado, a farmacia, a panadería, e así poder xeneralizar o que aprendemos en sesións. Por exemplo, como Inés non era capaz de comunicarse verbalmente con descoñecidos, traballamos con comunicación alternativa, empregando cartóns que utilizaba para poder explicar o que necesitaba en cada situación», conta Rodríguez.
«Estas saídas fixeron que Inés rebaixase a súa frustración xa que, aínda que non podía falar con normalidade, era capaz de comunicarse cos demais. Esta quizais sexa a mellor parte do proceso de rehabilitación, cando ves que o traballo realizado consegue que a persoa sexa máis autónoma e funcional», afirma Rodríguez.
Nesta nova etapa, a logopeda traballou onda a neuropsicóloga deseñando intervencións e acompañando a Inés. «No hospital intentamos sempre trasladar un pouco a terapia a contornas onde se adoita desenvolver o paciente, porque o que buscamos é que gañe autonomía neses ámbitos», explica a logopeda.
«Empezamos a facer saídas. Faciámoslle unha lista e ela guiábase co que lle escribiramos para poder pedir ao persoal dunha tenda ou do sitio onde fósemos. Ela estaba cada vez máis entusiasmada ao verse capaz de utilizar estes apoios para conseguir esa autonomía. Foi un proceso moi emotivo», conta Rodríguez.
No entanto, as primeiras saídas ao mundo real foron difíciles para Inés porque empezaba a enfrontarse ás súas dificultades nunha contorna que non lle protexía. «As súas dificultades visoespaciales facían que chocase con obxectos ou persoas que se atopaban á súa dereita, a súa impulsividade facíalle cruzar sen mirar cara aos lados ou incluso entrar ao supermercado sen ter claro o seu o que debía comprobar. Chegou unha vez para pagar co cartón a compra do cliente que estaba diante dela, por non agardar a súa quenda atafegada pola cantidade de estímulos que había no supermercado», lembra Otero.
Aos poucos, foron conseguindo eses obxectivos e puideron ir introducindo novas variables. «Como terapeutas nos motiva moitísimo, porque vemos que todo o traballo que realizamos no despacho pódese xeneralizar á súa vida e a ela gústalle ver que pode. As primeiras veces morría de vergoña, non se atrevía a enfrontarse a pedir algo porque ela vía que non se lle entendía. Pero cando viu que podía facelo foi moi gratificante», asegura a neuropsicóloga.
O resultado foi positivo. Inés superou con fartura as previsións naquelas primeiras etapas de tratamento grazas a este enfoque integral nas súas terapias. «A evolución de Inés foi boa a pesar das limitacións que aínda ten. Aínda que vai seguir sendo unha persoa dependente pode desenvolverse de xeito autónomo nunha contorna aprendida cunha rutina establecida e reducir ao máximo a frustración que implica non poder comunicarte de xeito natural», explica Otero.
