Nacer con menos de 37 semanas de xestación: «Ninguén sabe que alén do paritorio hai bebés que pesan menos dun quilo»
A CAIXA DE PRIMEIROS AUXILIOS
Na uci neonatal, cada día é clave para a maduración extrauterina dos pacientes prematuros
17 nov 2025 . Actualizado á 13:20 h.Cada ano, 500 familias en Galicia pasan por un parto prematuro, un nacemento que sucede antes da as 37 semanas de xestación. No 2024, Irene e Adrián convertéronse nunha delas. «Eu tiven un embarazo normal ata a semana 22, cando empecei a sangrar moitísimo», conta a nai. Ata ese momento, nada parecía indicar que houbese problemas. Pero o sangrado foi apenas o principio. Eneko, o seu único fillo, chegou tres meses antes do previsto. No Día Mundial da Prematuridade, estes pais contan a súa historia.
«Empecei a ter unha hemorraxia importante e, nese punto da xestación, o neno non era viable», lembra Irene. Ao ver a hemorraxia, Irene e Adrián acudiron ao Hospital Materno-Infantil Teresa Herrera, na Coruña, onde ela quedou ingresada e recibiu o diagnóstico: placenta previa. Esta patoloxía do embarazo ocorre cando a placenta crece na parte máis baixa do útero e obstruye a abertura cara ao pescozo uterino, en lugar de desprazarse cara á parte superior do órgano no terceiro trimestre para permitir a apertura da canle de parto. «A placenta estaba mal colocada», resume a nai.
O obxectivo durante o ingreso era conseguir que a xestación avanzase, polo menos, ata a semana 24. «Antes diso non se podía empezar a valorar a viabilidade do bebé, co cal, a prioridade era aguantar o máximo posible. Nesa etapa da xestación, cada día, a nivel madurativo, é realmente moi importante para que poida saír adiante», explica Adrián. «Con transfusións de sangue e monitoraxe conseguiron alongalo ata a semana 27. Pero nese momento, eu xa estaba en perigo e o bebé tamén. Fixéronme unha cesárea urxente e naceu Eneko», conta Irene.
Na uci neonatal
O parto estaba programado para o 18 de novembro, pero Eneko naceu finalmente o 21 de agosto do 2024. Pesaba menos dun quilo. A Irene cústalle describir a sensación de collelo por primeira vez tras a cesárea, cando tivo a oportunidade de facer contacto pel con pel co bebé, unha práctica con beneficios demostrados para a inmunidade do neonato e o desenvolvemento do vínculo materno.
«Foi moi emocionante, pero tamén sentía moito medo. Aínda que colleses bebés na túa vida, non é o mesmo que un bebé normal. Era unha cousa tan pequeniña, totalmente fráxil, as súas manitas eran do tamaño dunha uña. E non é só o tamaño, senón que leva tubos e cables, aparellos médicos cos que non queres interferir. Eu lembro que non fixen máis que chorar», conta a nai.
A cesárea saíu ben e os primeiros días transcorreron con relativa normalidade. «Pero logo empezou a ter complicacións. Tivéronlle que operar do corazón para pechar un conduto que os prematuros habitualmente non pechan de xeito espontáneo e esa foi a fase máis complicada. Operárono aos 20 días do seu nacemento e, ata que se fixo a operación, houbo moitos momentos onde parecía que se ía a morrer», lembra Adrián.
«Chegámoslles a preguntar aos médicos se realmente merecía a pena esta situación e dixéronnos que, se conseguía aguantar ata a cirurxía cardíaca e saía ben, as probabilidades de éxito eran moi altas. Cando estás nunha situación tan comprometida, non é doado ter esperanza, pero os médicos déronnos moito acompañamento», asegura o pai.
Despois da cirurxía, Eneko empezou a recuperarse. Pero o camiño ata recibir a alta aínda era longo. En xeral, os bebés prematuros permanecen ingresados ata o momento aproximado da súa data prevista de nacemento. No seu caso, foron 86 días na unidade neonatal. «De todo ese ingreso, ademais da parte médica, destacaría a parte emocional e o acompañamento de todo o persoal sanitario. Sen eles non sei que fariamos. Dedicábannos o tempo que necesitásemos e deixábannos estar as horas que quixésemos a pé de incubadora», di Irene.
Como os ingresos dos bebés adoitan ser prolongados, as familias constrúen lazos que chegan a converterse en amizade e tecen redes de apoio. «Cando chegas alí, todos están perdidos. Ninguén sabe que isto pode pasarche, que alén do paritorio está esta unidade onde hai bebés que pesan menos dun quilo e que se lles salva a vida. Atoparse con familias que están na mesma situación de sorpresa e de trauma fai que fagamos piña», di Irene.
Apoiar aos que chegan antes de tempo
Un bebé prematuro, dependendo do momento da xestación no que naza, pode ter diferentes necesidades. Pero, en xeral, estes nenos requiren apoio ata que a súa situación sexa menos delicada. Diana Flórez Rodríguez, enfermeira especialista en Pediatría do Hospital Materno-Infantil Teresa Herrera, na Coruña, explica que o seu labor «é unha das máis complexas dentro da enfermería», xa no ámbito neonatal non só se pon en xogo a supervivencia e a estabilidade do paciente, senón todo o seu potencial desenvolvemento.
«O problema que eles teñen é que ao nacer todos os seus órganos son inmaturos. Isto failles extremadamente vulnerables a calquera manipulación que lles fagamos ou a calquera cambio na contorna», sinala Flórez. De aí o uso de incubadoras, que simulan, coa maior precisión posible, as condicións dentro do útero materno durante o ingreso do neno.
Entre as principais complicacións que poden ter os recentemente nados que chegan antes de tempo están os problemas respiratorios, dada a falta de maduración dos seus pulmóns. Tamén son frecuentes as infeccións, xa que o sistema inmunitario aínda se está desenvolvendo. «O noso rol é estar moi alerta para responder rápido se aparecen complicacións», explica Flórez.
A alimentación é, tamén, un desafío. Neste aspecto, a logopedia pode ser un apoio importante. «Cando a respiración está correctamente coordinada e poden tomar alimentación por boca, traballamos con eles a succión nutritiva, o fortalecemento da musculatura oral e o reflexo de succión. Inicialmente, traballamos con pequenos volumes, para posteriormente xa pasar á lactación», detalla Javier Bueno, logopeda do Hospital Álvaro Cunqueiro e vicepresidente do Colexio Profesional de Logopedistas de Galicia.
A evidencia científica apoia a intervención desde a logopedia. «Os bebés poden sufrir riscos evitables no seu desenvolvemento neurolóxico, motor e cognitivo sen este apoio. Pola contra, entre os beneficios inclúense melloras claras na alimentación grazas á coordinación da succión, a deglución e a respiración, o que facilita a transición da alimentación por sonda á lactación materna. Ademais, a estimulación temperá ten un impacto positivo no desenvolvemento da comunicación e a linguaxe», sinala Bueno.
Despois do alta
Despois de meses no hospital, os pais de Eneko estaban ansiosos por irse a casa co seu bebé, que en toda a súa vida non vira máis que a uci. «Foi un momento no que se mesturaban sensacións: moitas ganas de volver á rutina e de facer unha crianza na casa, nun ambiente con menos ruídos e intervencións, pero tamén, medos. É certo que a estancia no hospital é como un curso exprés para pais primerizos. Quen mellor que unha enfermeira para ensinarte a bañar ao bebé?», di Irene.
Hoxe, Eneko ten case 15 meses, pero o seu desenvolvemento corresponde, como ocorre cos bebés prematuros, ao dun neno de case un ano, que é a idade que tería de chegar a súa xestación a termo. «Afortunadamente, é un neno moi bo. Come moi ben e dorme moi ben. Esa diferenza no desenvolvemento respecto de os bebés que nacen a termo normalmente equipásese entre os dous e os tres anos, así que é de agardar que a súa evolución sexa normal. É un neno moi san, moi vital e alegre. É un terremoto, non para», asegura Adrián.
Os pais recomendan confiar no persoal médico, facer todas as preguntas que lles xurdan para non quedarse con dúbidas e, sobre todo, priorizar o coidado de toda a familia, que é o apoio principal para ese neno que está na uci. «Vimos a xente que se sentía culpable por non estar todo o día a pé de incubadora, pero é que se cadra iso non é o necesario. A nai tamén se ten que recuperar», sinala Adrián.
A quen ten un familiar que deu a luz a un bebé prematuro, recomendan coidar a linguaxe que se usa para falar desta nova e fráxil vida. «A min dicíanme "Parabén", pero eu pensaba: "Parabén por que?". É mellor preguntarlle á persoa que necesita», propón Irene.