Valdavara únese á Valiña, Pena Grande, Férvedes ou Pena Xiboi para documentar ese último período
OURENSE CIDADE
Os xacementos da zona monfortina, se ben aínda non proporcionaron as miles de pezas achelenses extraídas no seu día por exemplo nas Gándaras de Budiño -todo un referente no noroeste peninsular, tras sucesivas campañas de Emiliano Aguirre e outros- demostran que nesa zona media da conca do Miño houbo ocupación prehistórica constante, campamentos humanos que abarcan o Paleolítico Inferior (desde fai dous millóns e medio de anos ata hai 200.000 anos), pois hai bifaces e machadas de man para cortar e despellejar animais; Paleolítico medio (desde os 200.000 anos aos 40.000 anos); e Paleolítico Superior (desde fai 40.000 aos 10.000 anos).
Este 2008 escavouse un depósito no Saviñao e no 2009 sondarán os de Valverde e As Lamas para coñecer mellor -e non só por clasificación tipológica dos artefactos-, unha área importante onde van aparecendo achados fortuítos.
Gándaras de Budiño
A documentación do Paleolítico galego, ligada ao principio a Manuel Fernández, Xosé María Álvarez Blázquez ou Fermín Bouza Brey, e localizada no Baixo Miño -Manuel Fernández tamén achou restos posteriores, do Mesolítico, en Camposancos (A Guarda)-, deu un gran salto ao descubrir en 1961 o xeólogo francés Henri Noon o xacemento das Gándaras de Budiño.
En Ourense realizáronse importantes achados do Paleolítico Medio, e o grupo de investigación arqueolóxica do Museo dá Prehistoria e Arqueoloxía de Vilalba impulsou o coñecemento do Paleolítico Superior en Galicia, do que se dubidaba ata medidos do século XX.
Nada máis lonxe, pois o estudo da Cova dá Valiña en Castroverde (por César Chaira, María José Soto, López-Felpeto, Rosa Villar ou Martínez Cortizas) adscribiuna ao comezo desa época, cunha ocupación humana esporádica, encadrándoa no ámbito francocantábrico. E no norte lucense apareceron numerosas mostras, unhas mil recollidas no abrigo da Pena Grande (Vilalba), o colgante de pedra decorado de Férvedes (Xermade) e outras do Epipaleolítico en Xestido e os do Curro Vello, en Abadín, estudados por Ramil Rego, Ramil Soneira e Villar Quinteiro.