Abel Marín, avogado: «Deixar un piso en herdanza a varios irmáns é un foco de problemas»

Todos nalgún momento da nosa vida teremos que facer fronte a unha herdanza. Tras a perda do ser querido, chega o momento de repartir os seus bienes, porque, como ben di Abel Marín Riaguas (Valencia, 1972), non nolos podemos levar para o outro o mundo. O autor de Protege a túa herdanza e avogado especializado nestes temas viu de todo. Herdanzas ben repartidas, arduos litixios e, tamén, xenerosidade entre irmáns. Por iso é tan importante para el facer ben un testamento, pararse a pensar e non deixalo á boa vontade dos herdeiros.

—Cal é o erro máis común que comete a xente ao facer un testamento?

—Ir ao notario para asinar o persoal dun testamento que non entende. As herdanzas existen porque non nolas podemos levar para o outro mundo. Así que todas as herdanzas son inmerecidas. Legais, pero inmerecidas. Son un agasallo. E deberiamos miralas desde a óptica do agradecemento e non coma se fose un dereito. Unha herdanza é algo tan cutre ou tan pouco romántico como un contrato no que nos repartimos uns bienes entre os nomeados no testamento.

—O problema é que interveñen varias persoas e non sempre chove ao gusto de todos...

—Ese é o quid da cuestión. O máis habitual é que a herdanza se comparta con irmáns e coa viúva ou viúvo. Que, ás veces, é a nai deses fillos e, ás veces, non. E ese contrato entre varios participantes require unanimidade. Pero a maioría de bienes non teñen un valor determinable, senón determinado. Porque a maioría do patrimonio dos españois é inmobiliario. E aí xa empezamos a meter o factor de unanimidade, o do que diga o testamento e o de que é o que valen as cousas. Por exemplo...

—Si, dei...

—Dous irmáns, cuxos pais faleceron. Os pais tiñan dous pisos. Pois, a priori, podes pensar que é doado, un piso para cada un. Pero un vale medio millón de euros e o outro 200.000 euros. E ao que lle toca o de 200.000, dirá que non está de acordo, porque non valen o mesmo. E logo, detrás disto, cada fillo ten os seus cónxuxes... hai xenros, noras... hai celos tamén entre irmáns, envexas desde pequenos.... Entón, metemos todo isto na mesma pota e sáenos un puchero que non vexas. Porque case todo é emocional.

—Por que?

—Vino mil veces. Hai irmáns que levan mal desde nenos. E xa en vida dos pais a relación non é fluída. Pero cando falece o último dos proxenitores, todo iso sae. E estoute falando de xente que ten se cadra 60 ou 70 anos. Non estou a falar de nenos. Moitos recoñécenme que nunca foron irmáns, nin actuaron como tal. Entón, sorpréndete agora que o teu irmán actúe con tanto egoísmo? Ás veces, o sangue está sobrevalorada. Pero tamén che podo contar exemplos contrarios. Todo é emocional. Hai familias que se compadecen dun dos seus membros e envórcanse totalmente cun dos seus irmáns e protéxeno. E aí non importa o diñeiro. Incluso renuncian ás súas herdanzas por eles. Isto é a vida real, pero ninguén conta as súas herdanzas. É algo que queda moi de portas cara adentro.

—Por que dicías antes que o erro máis común é asinar un documento que non se entende?

—Pois porque cando imos a un notario, ao final utilizan catro ou cinco modelos estándar. Pero non hai dúas familias iguais nin dous patrimonios iguais nin dous pisos que vallan o mesmo... Cada un morre cun saldo bancario... e tampouco hai dúas relacións iguais. Entón, hai que pensar: «Teño tres fillos, quéroos aos tres unha chea, pero son diferentes. E non quero que pelexen pola herdanza cando eu me morra. Imos repartila e a detallar todo no testamento, aínda que non lles guste do todo». E para iso utilízase a figura do legado. Por exemplo, o caso inicial dos dous pisos, un que vale medio millón e o outro 200.000 euros. Pois leigo este último piso a David, e o de 500.000 a Pilar, coa obrigación para Pilar de satisfacer ao seu irmán a cantidade de diferenza. E Pilar pode aceptar ou renunciar á herdanza, porque é voluntaria e é un agasallo. É dicir, hai que quentarse un pouco a cabeza e non ir a notaríaa e que che aplique un persoal.

—É un erro repartir un piso entre varios irmáns?

—Si, é un erro. A menos que todos os irmáns teñan claro que o van a vender e que cada un leva a súa parte. Pero mira por onde resulta que un irmán divorciouse e necesita o piso temporalmente. E pasan 10 anos, e non se vai. Xa temos o problema montado. Ademais, entre varios irmáns sempre existe a posibilidade de que un deles quéirao para el e terá que pagarlle ao resto a súa parte, porque o que non é lóxico é telo en copropiedade para sempre. Porque, logo, eses herdeiros vanse morrendo e os fillos hérdano, e, ao final, resulta que hai 25 propietarios para un piso. Deixar un piso en herdanza entre varios irmáns é un foco de problemas. E nun testamento pódese evitar.

—Como?

—Pois establecendo condicións. Hai veces que os pais saben que un dos seus fillos vai meter no piso en canto eles falten e vailles a facer a puñeta ao resto. Pero tampouco queren desheredarlo nin deixalo co mínimo. Entón, pódese establecer unha serie de condicións, como indicar que non queren que ningún dos tres fillos métase no piso.

—Podes pór as condicións que queiras?

—Respectando os mínimos da lei, que son as lexítimas e que en Galicia é unha cuarta parte do teu patrimonio. Esa cuarta parte tela que reservar para os teus fillos. O meu consello é que hai que pensar, e acudir a un profesional que te axude a pensar e abrirte a estes escenarios que, seguramente, non pensaras nin neles.

—Que pasa se te morres sen testamento?

—Non pasa nada, aplícase a lei. Os teus herdeiros serán os teus fillos por partes iguais. E a túa viúva ou o teu viúvo terá a lexítima de viúvo, que é moi baixiña. É o usufruto dun terzo, moi pouco. O típico caso que oímos que os fillos botaron ao pai de casa ou á nai porque non había testamento. Hai unha falsa crenza de que o viúvo goza de todo mentres viva e non é así.

—Se non fas testamento, o gran prexudicado é a túa parella?

—Si. Normalmente é á persoa que debes protexer no testamento, se así é o teu desexo. Pero podes preferir o teu fillo antes que á túa parella. Hai que ser consciente diso. Porque moita xente pensa que se só tes un piso, a túa muller gozarao cando ti te morras. Coidado! Se iso é o que queres, fai testamento e dío.

—A que idade hai que facer testamento?

—No momento no que teñas algo que deixar. E hai que facer tantos testamentos como a vida cambie. Con 30 anos tes unha situación que, se cadra, o único que tes é un hipotecón e un neno pequeno. Pois aí terás que facer un testamento baseándote nesas circunstancias. Se eu saio a traballar e mátome nun accidente de tráfico ou laboral, que querería que sucedese? Aos 50, os teus fillos teñen outras idades, e xa non tes apuros económicos, e aos 80, pois xa son todos desgustos, por exemplo. E é cuestión só de cambialo. Podes ter un fillo cunha enfermidade grave ao que queiras axudar ou divorciácheste e non queres que a túa nova parella quede desamparada. O cambio de parella é un gran niño de conflitos. Aínda que a xente diga que leva moi ben coa nova persoa da familia.

—Os grandes conflitos veñen polas novas parellas do finado ou a finada e os seus fillos?

—O number one dáse entre irmáns cando non hai boa relación desde pequenos. Pero tamén ese, a nova parella do teu pai ou a túa nai.

—Se morre alguén que se divorciou e ten nenos menores, pódese beneficiar da herdanza a súa exparella?

—O patrimonio é dos fillos e xestionarao quen teña a patria potestade ata que sexan maiores de idade. Agora ben, iso ten un control xudicial estrito. Podería vender algunha propiedade, pero sempre con autorización xudicial. Non pode facer o que lle dea a gana, pero hai moitas formas de facer o que a un dálle a gana. Pero eu podo deixar no meu testamento quen quero que xestione a miña herdanza ata que eles sexan maiores de idade. Todo, excepto a lexítima estrita, que non se pode limitar. Pero si se podería limitar o resto do patrimonio. Ata que teñan 18 anos, no canto de ser o pai o que xestiona todo o patrimonio, esta parte en concreto xestionaraa a tía Carmen, por exemplo. E así terás a alguén observando.

—En 25 anos de profesión, verías de todo...

—Poderíache contar moitos casos malos, pero tamén bos e hai xente fantástica. Pero un dos casos máis rechamantes foi o dun matrimonio maior sen fillos, ao que o seu veciño os manipulou para ser el o herdeiro. Convenceunos para que deixasen todo ao seu nome, baleiroulles as contas e chegounos a secuestrar nunha casa rural moi escondida. Agora atópase en busca e captura. Unha das sobriñas do matrimonio, cada vez que lle preguntaba polos seus tíos, ameazábaa cunha pistola. E mentres lle limpaba a conta aos señores, a muller del comprábase dous pisos en man. Home, que casualidade! E aínda lle dixo á xuíza que o diñeiro procedía dunha herdanza, pero que ela non tiña por que ensinarlle nada da procedencia dese diñeiro.

—E ningún positivo?

—Dous irmáns que herdaron un piso humilde. A irmá partírase a columna vertebral con 8 ou 9 anos cando xogaba a saltar os chanzos. Quedou impedida nunha cadeira de rodas, pero o seu irmán coidouna o resto da súa vida. Casou e tivo fillos, pero sempre a coidaron. Cando hai bo fondo, as propiedades serven para axudarnos. O que se deberían herdar son os valores. É o que de verdade merece a pena.

---

---