
A última Cata dúas Viños de Galicia serviu para elixir as mellores elaboracións do ano e algunhas delas presumen de conquistar en máis dunha ocasión ao xurado deste prestixioso certame, que todos os anos organiza Medio Rural
19 dic 2024 . Actualizado á 09:52 h.A estas alturas ninguén ousa pór en dúbida a calidade dos viños galegos. O bo facer da maioría das adegas da comunidade queda claro cada vez que se consulta a lista de premiados de calquera concurso, sexa este nacional ou internacional. Pero hai un destes certames ao que só poden concorrer os viños que se elaboran na comunidade. É a Cata dúas Viños de Galicia, que todos os anos organiza a Consellería do Medio Rural. Os Acios de Ouro, Prata e Bronce que neles entréganse convertéronse, nos últimos anos, nun cobizado tesouro, quizais por iso de que ninguén é profeta na súa terra. Na última edición, máis de corenta elaboracións diferentes, entre viños, augardentes e licores, obtiveron un destes galardóns. E nesa listaxe escóndense historias como a de Pazo de Rubianes, o único branco que logrou repetir o título de mellor veu do ano en toda a historia do certame, ou a de Terras Mancas, un viño con IXP que pode presumir de ter no seu poder ata catro Acios de Ouro.

«Nas 36 edicións destes premios, só un viño conseguiu en dúas ocasións o título do mellor branco: Pazo de Rubianes», conta Guillermo Hermo, director desta adega de Rías Baixas. O coñecido como «albariño das camelias», porque se cultiva nun pazo cun espectacular xardín botánico, é o buque insignia dunha adega que só elabora os seus albariños con uva propia, procedente «dunha das plantacións de viñedo máis grandes da comarca, porque ten 25 hectáreas», conta. Contrariamente ao habitual no val do O Salnés, onde se sitúa esta leira, están plantadas en espaldera. «É unha uva que recibe máis insolación, de acios máis pequenos e en zona de monte, o que lle dá unhas características moi marcadas», explica. Os seus viños, ademais, «fan todos unha crianza sobre leas». O resultado é un albariño «redondo, con moita untuosidade, maduro e de entrada moi agradable. A todo o que o proba, encántalle», explica.
En Pazo de Rubianes fixeron ao revés que moitas adegas, «primeiro conquistamos o mercado nacional, daquela o internacional e despois, aos poucos, fomos centrando no galego», afirma Hermo. E premios como o das Catas axúdanlles a abrir mercados, «sobre todo desde que nos últimos anos púxose máis énfases na promoción» e os premiados son utilizados nos actos da Axencia Galega dá Calidade Alimentaria (Agacal).
Catro premios nun ano

Tamén en Terra de Asorei destacan a importancia que, aos poucos, lograron estes galardóns. «O das catas dos viños de Galicia e o que se entrega na Festa do Albariño de Cambados son os premios máis importantes para os viños galegos», asegura Xosé Ramón Durán, presidente desta adega. Porque, na súa opinión, «o sector do viño galego xa ten un acontecemento anual no que se visualiza o que está a facer». Esta firma de Rías Baixas cultivou ata catro galardóns na última edición destes premios: un ouro, dúas pratas e un bronce.
O espumoso que elaboran ao amparo desta denominación de orixe volveu ser elixido polo xurado desta cata como o mellor do concurso. E volveu levarse un Acio de Ouro. «É un 100 % uva albariña do val do Salnés que ten máis de 30 meses en rima», conta. Porque, na súa opinión, dúas son os segredos para facer un bo viño destas características: «Unha boa materia prima e ter a paciencia de deixar as botellas o tempo suficiente en rima».Durán considera que «facer un escumoso é recuperar unha tradición, porque aquí xa se facían viños ancestrais», sostén. E argumenta que este tipo de elaboracións están chamadas a triunfar, «aínda que en Galicia a xente aínda non descubriu os espumosos galegos».
As súas elaboracións tamén mereceron, neste mesmo certame, dous Acios de Prata. O primeiro foi para un viño dunha anada anterior «que é outra liña na que vimos traballando, porque o albariño non é un viño do ano», insiste. O segundo, para o Terra de Asorei en madeira, categoría na que tamén conseguiu un Acio de Bronce para o Nai Colección. «Traballar en madeira tamén é recuperar unha tradición porque nos anos 60 e 70 todo o albariño se facía en madeira», asegura. E conclúe que, na súa opinión, o futuro pasa por estas elaboracións especiais, «por que a xente vexa que detrás delas está a nosa cultura vitícola e unha homenaxe á xente que estivo aquí antes de nós».

De tradición na elaboración de viño saben moito tamén en Terras Mancas, unha das adegas que naceu en Galicia ao amparo das Indicacións Xeográficas Protexidas (IXP), unha figura de protección inferior á denominación de orixe. Porque hai xa oito séculos que nesta zona de Trasalba, onde se sitúan, cultivábase o viño co que se abastecían os monxes de Oseira. Os irmáns Javier e Jorge Pereira, xunto ao seu amigo Camilo Castiñeiros, decidiron hai apenas sete anos recuperar esa tradición e pór en marcha unha adega. Así naceu Terras Mancas, un proxecto ao que pon «moito traballo e paixón», conta Javier. E toda esa tarefa viuse recompensada desde o principio, pois o único viño que elaboran conseguiu triunfar nos concursos nacionais e internacionais. Na Cata dúas Viños de Galicia, por exemplo, logrou catro Acios de Ouro, pero tamén teñen «un Grande Oro en Bruxelas, outro en Viniespaña e un Baco de Oro», entre outros moitos galardóns. E todos para un mesmo viño, o único que elaboran nesta adega ourensá.
«É un coupage das variedades principais de Galicia. Ten albariño, treixadura, godello e loureiro. Fan a fermentación por separado e despois facemos un coupage», explica Javier. Cultivan dez hectáreas de viñedo en bancales, separados en parcelas. E asegura que todos estes premios son o que lles permitiu darse a coñecer e conseguir que o seu viño estea presente hoxe en numerosos países de todo o mundo, a pesar de que só fan 35.000 botellas. «É complicado estar nos mercados con estas cantidades, pero a xente demanda cada vez cousas máis exclusivas», conclúe.
O único torrontés galego

Exclusivo é tamén o + de Cunqueiro Torrontés, que elaboran nas Adegas Cunqueiro do Ribeiro e que levou ao Acio de Ouro ao mellor viño de Variedades Senlleiras. Del só se fan ao ano entre 6.000 e 6.500 botellas e é o único monovarietal de torrontés que se elabora en Galicia. «En Rioxa fai outro Alberto Mendoza», conta César Fernández, propietario desta adega, que tamén explica que esta variedade de uva orixinaria de España non ten nada que ver coa que se cultiva en Arxentina e ten o mesmo nome. «É unha variedade aromática moi potente e é a segundo máis plantada no Ribeiro. Utilízase para darlle máis valor organoléptico a viños con características máis planas», conta.
O problema desta uva é que o seu cultivo «é moi complexo, é unha variedade de ciclo curto que se estraga rápido e é moi delicada». Nesta adega téñena plantada «en viñedos altos e ben posicionada para que non haxa enfermidades. Aínda así hai que consentila moito, estar pendente dela e darlle moitos coidados», engade. A maiores, tamén hai que explicar o viño cando se sae aos mercados. «Estás a vender un viño de torrontés, que en España só hai dous. A xente que sabe o que é esta variedade de uva cómpracho, ao resto hai que explicarllo», sostén. Por iso veñen ben premios como o Acio de Ouro, para dar a coñecer variedades de uva como esta e os viños que con ela elabóranse.

De tintos saben, e moito, na adega Alán de Val, amparada pola denominación de orixe Valdeorras. O seu viño do mesmo nome foi outro dos grandes triunfadores da Cata dúas Viños, pois foi elixido o mellor tinto de Galicia. «Está elaborado cun 90% de mencía e é un viño vivo, que fala», conta Joaquín Sánchez Rodríguez que, xunto aos seus irmáns Manuel e José Luis, dirixe esta adega. Xa obtiveron este mesmo galardón nos anos 90, ademais de que noutras ocasións lograron o Acio de Ouro ao mellor viño de Valdeorras. Joaquín leva xa anos no sector e, quizais por iso, non mostra moita preocupación pola crise que afecta aos tintos. «Hai habido épocas nas que se apostou polo tinto e agora é o momento dos brancos, nunca se sabe», recoñece. O que ten claro é cal é o segredo para elaborar un bo viño. «Intentar facelo o mellor posible e darlle moita importancia ao viñedo e ao traballo en adega. Aínda que a uva é o máis importante, se queres un produto de máxima calidade», insiste. Eles tamén apostan por outras variedades, como o godello, e polas minoritarias, como brancellao ou caíño. Porque, asegura, o cliente demanda cada vez máis cousas novas «e busca estas variedades minoritarias».

Pero se hai unha uva que estea de moda actualmente esa é, sen dúbida, a godello. E é tamén unha das variedades estrelas da denominación de orixe Monterrei. Aquí, segundo as Catas dúas Viños de Galicia, o mellor branco é Terras do Cigarrón, o proxecto que Martín Códax Viticultores puxo en marcha nesta rexión hai xa uns anos. «A historia da adega é unha historia de sinerxías, onde o coñecemento e a experiencia de Adegas Martín Códax combínanse coa modernidade e un profundo apego ao terruño», explican nesta adega. A calidade e a autenticidade son os acenos de identidade desta firma e convertérona nun referente desta denominación de orixe. Os seus viños son recoñecidos pola súa frescura, a súa mineralidad e a súa capacidade de expresar de xeito fiel as particularidades da terra de Monterrei, o que lle valeu o Acio de Ouro. Nesa rexión ourensá coidan de 32 hectáreas de viñedo dos socios e doutras 83 propias, nun proxecto baseado no respecto ao medio ambiente e a sustentabilidade, o que lles leva a participar en numerosos proxectos de investigación co obxectivo de ser o máis respectuosos posible co medio ambiente e a contorna.
Augardente con moita historia

Non só os viños son os protagonistas da Cata de Galicia. Licores, augardentes e outros destilados contan tamén cos seus propios galardóns. E entre todos eles destaca, nesta edición, o augardente Vedra do Ulla. Porque, ademais de ser elixida como a mellor de Galicia, pode presumir tamén do premio Alimentos de España, co que todos os anos o Ministerio de Agricultura recoñece o labor das mellores empresas agroalimentarias. Nesta destilería xa están acostumados aos galardóns, pois perderon a conta das veces que triunfaron en certames nacionais e internacionais. «Hai catro anos recibimos o premio da Organización Internacional da Viña e o Viño. Déronnos o ouro especial de España, por amais de todos os viños», conta Miguel Ángel Gómez, mestre destilador.
Pero, que fai tan especial a esta augardente? «Elaborámolo cunha uva que procede dunha variedade híbrida, o catalán roxo», explica. A orixe desta uva está na filoxera, que puxo en perigo ao viñedo español. Ata que se trouxeron unhas variedades americanas para combater á praga e enxertáronse coas que aquí había. Daban viños máis ácidos, con menos alcol e que se conservaban mellor e iso, na economía doméstica daquel entón en Galicia, triunfou. En Vedra, onde está esta destilería, asentouse o catalán roxo, ata que o seu cultivo para elaborar viño quedou prohibido por organismos internacionais, «pero non para destilar», explica Gómez. Dá a casualidade de que estas variedades híbridas, pola súa acidez, son as mellores para destilar.
Non hai adega que forneza a esta destilería de bagazo de viño de catalán roxo, así que aquí fan unha vendima «con paisanos de oitenta anos que me van traendo o que teñen». Con iso elaboran o viño para, posteriormente, aproveitar o bagazo e poder destilalo. Contan, ademais, cun dos mellores destiladores do mercado. E esta é a receita do «Macallan dos augardentes», como chama Gómez a este augardente, porque non hai nada mellor. «Só en Italia elabórase un produto similar, que venden a 150 euros o medio litro», explica. O problema deste augardente do Ulla é que «está en risco de desaparecer». Cando xa non queden máis viñedos de catalán roxo que fornezan á destilería.