Roberto Verino, tras ceder a testemuña á súa filla Cristina: «Isto non é unha retirada, eu vou seguir traballando ata os 98»

Verino chega só á cita na súa fábrica de Ourense. Viste vaqueiros e un xersei. Todo el desprende a sinxeleza da súa firma. «Non se se dar a man ou o puño», di cunha proximidade que non abandonará na próxima hora e media de entrevista. A atemporalidade da súa moda en éraa de Instagram é tan revolucionaria como el. Porque se hai algo que dicir de Roberto Mariño é que sempre foi un visionario. Aos seus 76 anos, a paixón desbórdao e defíneo. Uns minutos con el abondan para comprender que o que acaba de coller a súa filla Cristina, de 52, non é ningunha substitución, senón a testemuña dunha parte do seu imperio, a do negocio, a que máis lle estorba ao seu pai para facer o que mellor sabe sen distraccións: crear. Ela incorpórase encantadora ao encontro aos poucos minutos. A simbiose entre ambos é total. Sinxela e discreta, está decidida a tomar as rendas da mercadotecnia. Outra muller, Dora Casal, encárgase da dirección executiva. Verino está ilusionado con este tridente e seguro de que o tándem coa súa filla vai funcionar. Precisamente a seguridade é outra das claves do seu éxito. A terceira podería ser o inconformismo.

«Eu sempre digo que estou moi contento. Satisfeito, xamais, porque esa palabra non entra no meu dicionario. Dicir que estás satisfeito significa que xa non queda nada por aprender, e creo que todos os días temos algo que mellorar. Hai que buscar esa excelencia que persegues. Achégasche a ela, pero nunca acabas de lograla. Se o fas, é que xa non hai nada que mellorar ou estás ao bordo da outra vida...», reflexiona.

Ambos veñen de celebrar outro éxito, o da presentación da súa nova colección cápsula, Caminae. De novo, unha homenaxe a Galicia que chega en pleno ano xacobeo. Tamén unha metáfora deste novo camiño no que Cristina dá un paso á fronte. «Levamos con isto desde o 2019, cando fixemos a primeira presentación da colección Legado e demos un xiro na estratexia. Eu, desde o 2016, os desfiles xa os estaba facendo con relación á tempada de uso e non á que ía vir, porque para min xa non tiña moita lóxica. No seu día, era para facerlle ver á prensa en que estabas a traballar e que fosen eles en primicia os que o fosen contando no momento en que o cresen conveniente. Desde o momento en que as novas tecnoloxías che poñen ao instante en coñecemento doutros, parecíame que facer iso era estar fose do contexto», explica o deseñador.

E vaia se lle deron a razón: «Estanma dando. A min chamáronme de todo, as que eu terei escoitado na contorna profesional. Pero é unha decisión que tomas porque crees en ela». Un cambio de paradigma que presentaron a nivel internacional. Regresaron de México o 13 de marzo do 2020, un día antes da declaración do estado de alarma en España. Unha freada no camiño, pero só temporal.

Cristina Mariño desenvolveu toda a súa carreira profesional xunto ao seu pai. «Fun moi duro con ela, no sentido de que quixen que coñecese as reviravoltas de todo nas circunstancias máis convencionais, non por ser 'filla de' ía ter máis privilexios dos que podían ter os equipos. Era o único xeito de crear a unha profesional convencida», comenta Roberto. «Eu empecei a traballar na tenda de Claudio Coello, en Madrid. Estudaba e traballaba as fins de semana. A min, estar en tenda e o trato co cliente gustábanme moito», completa ela, consciente de que forma parte dunha gran empresa que segue avanzando a paso firme. «Imos cumprir o ano que vén 40 anos de marca, e eu o que lles pido a elas é que non se conformen con outros 40 máis, senón que teña continuidade», engade Roberto, de novo, inconformista.

«A min iso de que as empresas nazan e morran co seu fundador paréceme moi triste, e a gran sorte que teño é contar con ela, e que ademais ela teña querido. Non a forcei para nada», apunta mirándoa. Cristina, rapidamente, confírmao: «Fun eu a que estiven aí». «Mamouno, e iso dáme moita tranquilidade, porque eu quero seguir traballando dedicándome só ao deseño e á imaxe. Iso libérame dunha chea de traballos e estoulle moi agradecido. Agora penso: ‘E eu fun capaz de facer todo iso só?'. Parecía un bombeiro. Sei que penalizou a posibilidade de facer outras cousas, pero a vontade está aí», asegura o deseñador.

PARÍS POR VERÍN.

Tamén o estaba cando tomou unha decisión pola que o tacharon de tolo cando era moi novo: cambiar París por Verín para montar unha empresa de moda  —«nun sitio no que non había empresas, nin de moda nin de nada. E aí estiven eu, veña e dálle, e fíxose»—. Sempre lle preocupou ao creador cal sería a profesión que elixirían os seus fillos. El, que deu tantos «tumbos» na vida, sabe moi ben o difícil que resulta. «Eu fose un arquitecto comprometido, porque ao final non hai tanta diferenza entre o que fago e iso, así que o que eu non puiden ser inculqueillo ao meu fillo», asegura.

Esa aposta tamén lle saíu ben. «Pero é verdade que se o día de mañá quere pórse coa súa irmá a traballar nunha das partes que lle poden convir de Roberto Verino, está totalmente formado», desliza. Ve á súa filla e a Dora , a nova xeración de mulleres que toman as rendas, moi ilusionadas. «E téñenme a min tamén moi ilusionado. Teño aquí a dúas mulleres nas que teño moita confianza», subliña. Finalmente, os seus dous fillos encarnan as súas dúas paixóns. «Dalgún xeito, nos ha ir dirixindo», comenta Cristina. «Sen que o notasen moito», matiza el, divertido. Na súa atmosfera respírase enerxía, ilusión, paixón e entusiasmo.

«Eu é que o tiña tan claro... A pesar de ter estudado Dereito, sabía que eu quería estar aquí. Tampouco había escolas de deseño, así que el foi orientándome ata chegar aquí», di ela. En definitiva, fixo unha viaxe que a levaría de volta ao momento de orixe. «Ás veces necesitas coñecer máis cousas para tomar unha decisión. Xurdiu todo de xeito natural, non hai nada impostado en isto», apontoa. Cristina non define ao seu pai como un formador duro, pero si esixente. «El é esixente con todo, primeiro con el mesmo», indica.

Posiblemente sexa a pegada que lle deixou unha infancia nunha casa de sete irmáns. Verino opina que todo o que se lles poida dar de vantaxe aos fillos é positivo, pero lamenta que certas actuacións dos mozos de hoxe non teñan en conta os esforzos que fixeron os seus antepasados: «Se me preguntas pola primeira relación que tiven cos tecidos, dígoche que non lembro moi ben cal é, pero a miña nai dicíame que os vestidos durante a guerra facíallos a súa nai, que era a miña avoa, cos sacos onde viña a fariña do forno. Ou sexa, que se aproveitaba todo. Aquilo si que era inventiva, si que era imaxinación».

A nova directora de Marca da firma naceu dentro dela. «Eu é que saía do colexio e íame á oficina do meu pai, xogaba alí, agardáballe, el contábame... Fun con el a feiras e explicábame algo que para min era supercomplicado de entender, como dun trocito tan pequeno de tea ti ves que vas facer con el. Tócala, chéirala e xa a tes na cabeza. A min iso paréceme maxia, e o estar ao seu lado fixo que puidese ir aprendéndoo, gozándoo e enchéndome de ilusión para aproveitar a oportunidade de poder estar aquí e de que confíe en min para seguir adiante con iso», sinala.

Levaba 25 anos na empresa sen que a xente me coñecese

Están sempre tan de acordo? «Un pouco de todo, non, papá?», dille cómplice Cristina. O certo é que non é tan doado facer ceder a Verino: «É que estar de acordo en todo... Se non estamos de acordo, eu escoito, aínda que din que non adoito deixarme levar moito», apunta el, que indica: «É que me teñen que convencer. Eu son raposo vello nestas pelexas. Isto é como unha orquestra sinfónica que ten que ensaiar». Nada na vida é por casualidade, afirma o deseñador, que pon en valor a seguridade e a firmeza para non descarrilar: «Se tes tanta paixón, pero non tes seguridade, pásache o que a tantos colegas meus que se morreron de éxito. Para seguir crecendo, tes que ir afianzando tamén. Se non, podes vivir un manco».

É a quenda de Cristina. «Que dá máis vertixe, coller a testemuña de Roberto Verino ou o do teu pai?». «Desvincular a unha persoa da outra é difícil. Como pai é un exemplo marabilloso que intento trasladar aos meus fillos. Pero como Roberto Verino non é soamente o que el fixo como deseñador, senón como empresario, como emprendedor e persoa ilusionada. O listón está moi alto. Talvez esa parte sexa a que produza máis vertixe. Pero de todos os xeitos eu non quero ser unha fotocopia del, en ningún caso. Teño moitos referentes nos que fixarme para forxarme a min mesma, pero sendo Cristina. Eu non quero ser unha réplica», gabia. O que lles falta, comparten, é tempo para facer todo o que teñen en mente. As horas voan no cuartel xeral de Verino. Efectivamente, alí non cheira a substitución. O deseñador non pensa, nin de lonxe, na retirada.

«Eu vou morrer coas botas postas, iso téñoo claro. E vou estar traballando ata os 98 se non teño ningún contratempo desde o punto de vista da saúde, si ou si. Tamén digo que me vou coller un ano sabático para buscar por aí algunha outra historia», comenta.

ETERNAMENTE NOVO

Esa é precisamente a idade coa que a súa avoa, o gran alicerce da súa vida, axudáballe a facer realidade os seus soños. «A miña avoa materna é o meu referente da muller emprendedora e da mocidade. Con 98 anos, tiña ilusión por que os meus proxectos levasen á práctica sen ser posible que ela vise o retorno do que estaba a facer», di Roberto. Esa é, para el, a definición da mocidade. Pór todo o entusiasmo nun proxecto sen agardar que o retorno che afecte directamente: «Hai persoas que aos 20 anos son vellas, e persoas que aos 100 anos son novos. Eu síntome moi identificado con ela, e agardo que xeneticamente tamén poida ter esa capacidade». Outra desas persoas que lle marcaron foi Pertegaz. Tras a súa morte, os seus achegados confesáronlle que o mestre sempre se quitaba tres anos. «Entón, non se morreu con 101, morreu con 104. E estivo a traballar ata o último día. Este non é un traballo que che impida ser creativo ata o último momento», apunta.

Con todo, esa parte creativa da moda non invadiu á súa filla. «Eu intenteino, pero non a vin coa suficiente predisposición, así que repartámosnos as tarefas», resolve Roberto, ao que lle move a ilusión de que o seu nome permaneza vivo cando el xa non estea. Por iso segue con atención o devir de firmas como Coco Chanel, Christian Dior ou Balenciaga, cuxos directivos creativos, di, conseguiron mesmo mellorar. «Non son imprescindible», sentencia el, que xa albisca entre os seus netos a varios candidatos a sumarse ao seu proxecto nun futuro. «Eu teño tres fillos; o meu irmán, dúas nenas... Que haxa posible sucesores? Pois si, pero que queiran, aínda non se sabe», di prudente Cristina. Pero o seu pai, como é habitual, aventúrase: «Eu con todo atreveríame a dicir que si, que hai futuro, eu intúoo. Son actitudes, xeitos, aínda que a estas idades aínda non é doado». Concretamente, ve opcións en catro dos cinco netos que ten. «Ao outro, se lle quitas o fútbol, mátalo», engade.

Roberto estivo sempre en primeira liña, e esa exposición é precisamente o que peor leva Cristina do seu novo rol. «Si, é posiblemente o que máis me custa. Levo 25 anos na empresa sen que se me coñecese, e pasoume aquí cando cheguei, que na garita de entrada do parque hame parado o policía e dime: 'Tantos anos, e decátome agora de quen es?'. Esa proxección fáiseme un pouco dura, pero forma parte do traballo», manifesta. Non chega con ganas de facer ningunha revolución. A súa intención é evolucionar sobre o que lle ensinaron, facendo honra á filosofía da moda de Verino: a atemporalidade.

Conseguir que algo non envelleza nun mundo no que as tendencias voan é revolucionario. O deseñador non comulga con elas. «A min sempre me pareceu triste non ver esa capacidade das persoas de saber o que lles convén para estar guapas e ben consigo mesmas, esa tiranía de dicir que o que é moda é isto. Moda é o que che convén e o que che fai sentir ben. Hai que coñecerse, coidarse, valorarse... ¡e quererse! A moda tenche que axudar a ser feliz, non atormentarche por non poder ir como che din. Iso non pode condicionarche, nin facerche ir disfrazado con algo que non che favorece. Esa idea ten que cambiar en beneficio dos consumidores, porque o importante son eles co que se poñan, non o vestido sobre eles. En definitiva, tes que pór a moda ao teu servizo, non pórche ti ao da moda, sen deixarche levar pola tiranía e as ditaduras das tendencias. Non todo vale», salienta Verino.

El non tivo ese problema en casa. «Non fun unha adolescente complicada á hora de vestir, non? Polo menos non me lembro así. Agora véxoo moito máis difícil cos meus fillos», di entre risos Cristina, que engade: «Ademais, tiñamos unha liña nova que coincidiu coa miña etapa adolescente e encaixábame perfectamente. Eu creo que é das épocas nas que máis mona ía, vexo esas pezas e sigo dicindo: ‘Que cousas máis bonitas levaba eu'». Claro que tiña un gran asesor. «Aí nunca me enganou», asegura. O seu pai insiste: «É que é a miña filosofía. Nos meus puntos de venda está totalmente prohibido que se ven a alguén disfrazado insístanlle en venderlle, porque iso é o máis horroroso que hai. Que vexan a alguén cunha peza miña, que a recoñezan e vaia feito un espantallo».

En toda a súa traxectoria, Verino asina un só vestido de noiva: o da súa filla. E, aínda que pareza incrible, a noiva foi a que menos participou no proceso. «Foi o único que fixen, o único. E fíxeno porque era para ela, díxenllo. Aí ía reflectida a miña filosofía. O vestido non é o que ten que facerche estar guapa. Tes que estar guapa porque é ese día, e o vestido vaiche a axudar e vai pasar practicamente desapercibido. Ela foi a que menos interveu», desvela. «Eu deixeime levar», confirma ela.

SER FELIZ TODOS Os DÍAS

Ese concepto de moda atemporal e slow que Verino leva traballándose 40 anos está hoxe máis de actualidade que nunca. «Agora está de moda falar de sustentabilidade, claro. A min iso de ser feliz un mes ao ano porque che vas ás Seychelles paréceme unha tristeza, e os outros once? Eu quero ser feliz todos os días, polo amor de Deus. Hai que selo en cada cousa que facemos, e iso inflúe á hora de vestirse», indica. Aquí cobra especial relevancia outro dos seus conceptos crave: o armario emocional. Non comprende a facilidade coa que os expertos da orde recomendan desfacerse das pezas. «Eu non estou para nada de acordo», sentenza mentres lembra o día en que lle entregaron un esmoquin na sastrería que non puido pórse porque, tras o ferro final, encollera. Gárdao como ouro en pano coa esperanza de que algún día un neto estréeo. Como un tesouro que simboliza canto se pode querer unha peza que non se chegou a estrear e que lle lembra a dificultade de facer o que fai: que un deseño sente ben á primeira ou cun mínimo arranxo. «Pero hai pezas que che traen recordos e fanche sentir coma se abrises o teu diario», matiza.

—«Eu parézome moito ao meu pai, non me desfago de nada, cústame unha chea», di Cristina.

—«É unha forma de entender o que valen as cousas que chegas a querer, que é a diferenza. Quérelas e non che vas a desfacer de elas», resume o seu pai.

O final da conversación achégase e Verino rehúye, por primeira vez, a resposta a unha pregunta: a das contas pendentes. «Non quero descubrir os meus soños nin aqueles segredos que, se os desvelas, nunca se cumpren. Sempre me quedei máis coas ganas de dicilo que pola contra. E confeso que me ha ir ben. O que me interesa é ser, non aparentar. Ser auténtico», conclúe. E vaia se o é. Queda Verino, na primeira xeración e na segunda, para longo.

---

---

---