Galegas con altas capacidades: «Os homes non son máis listos, pero nós facémonos menos test de intelixencia»

Sandra Faginas Souto
Sandra Faginas REDACCIÓN / LA VOZ

YES

Sandra Alonso

Teñen unha mente privilexiada, pero non son bichos raros nin estudan astrofísica. Inquedas por natureza, animan ás mulleres nun ámbito no que os homes son maioría. «Nós tendemos a quitarnos mérito», avisan

08 oct 2021 . Actualizado ás 13:47 h.

Aí onde as ven, se sumamos a intelixencia de Nora, Érika, Marta e Noemí sairíanse do mapa porque todas individualmente pertencen a ese un ou dous por cento da poboación que destaca por unha mente privilexiada, fóra do normal. As catro teñen altas capacidades e pertencen a Mensa , a asociación que agora as reúne despois de que se animaron a facer o test que mide o seu coeficiente intelectual. As catro hano feito de adultas, e algunhas, como Marta e Noemí, descubrírono hai só uns meses, aínda que a maioría delas tiñan a sospeita ou algunha pista desde nenas.

«A min de pequena fixéronme unha proba no colexio —explica Nora, a primeira pola esquerda na imaxe—, pero claro, eran os anos oitenta e á miña nai dixéronlle: ‘A nena é superdotada' e ¡para casa!, era unha información que che daban e que non supuña nada máis. Foi agora de maior cando tiven pensado facer o test, pero non co fin de medirme para saber canto son de lista, senón para socializar. Se algo ten Mensa é que che abre a coñecer a xente distinta». Nora non destacou nunca nos estudos, foi sempre moi justita e confírmase como unha alumna vaga.

«Coñezo a xente con altas capacidades que é unha inútil e outra que é marabillosa, hai de todo, e con distintos tipos de traballos. Para min é un trazo máis, como ter os ollos azuis; non é un mérito meu, senón que me veu dado, polo tanto non é algo do que me teña que sentir especialmente orgullosa, aínda que tampouco do que teña que avergoñarme. Con todo, vin a moita xente con altas capacidades á que lle dá pudor contalo», sinala. Ese é o caso de Noemí, que posa na foto xunto á súa muller, Marta, e a súa nena de sete meses.

Ela repetiu curso no instituto e pasou unha adolescencia moi dura despois de sufrir bullying aos 15 anos cando se atreveu a revelar que lle gustaba unha moza. Nese momento, facerse notar era o que menos quería, así que, como lle sucede a moitas persoas, especialmente ás mulleres, buscou calquera estratexia para disimular a súa intelixencia. «Sentía que percibían que eu era unha listilla, unha prepotente, e o que quería era pasar desapercibida, aos poucos funme amoldando ao resto. Aos 15 anos xa era a rarita por ser lesbiana e o que menos quería era destacar, de modo que foi unha estratexia de supervivencia. Eu era unha devoradora de libros, pero se usaba un determinado vocabulario, dicíanche: 'Xa está esta dándollas de culta', e ao final esfórzasche por ir eliminándoo».

Noe recoñécese nese trazo que todas comparten de interesarse moitísimo por un tema case de xeito obsesivo ata que se aproxima á excelencia, aí sóltao e cambia de rexistro en busca doutra motivación. Encántalle a xeoloxía, agora quere aprender a tocar o violoncelo e apuntouse a un curso de produción audiovisual. «Eu toda a vida intentei normalizar e facer ver que non somos superfrikis nin estamos todo o día xogando ao xadrez, a min de feito o xadrez non me gusta, por iso é importante facer entender que non todas as persoas con altas capacidades traballamos na NASA nin somos astrofísicas. Ademais se a xente o sabe, e ti fallas, sentes esa presión: 'Ah, pero ti non eras a intelixente?', agárdase que sexamos infalibles e non o somos.», explica Noemí.

Ela animouse a facer o test por insistencia da súa muller: «Marta dicíame: 'Ti es superdotada', pero eu negábame: '¡Non quero selo, non, non!'. Entón a súa parella a azuzó. 'Ou sexa, que saíches do armario como lesbiana e non queres saír como presenta de altas capacidades?', animouna. O temor agora reverteuno e esta característica haa axudado a coñecerse e explicarse máis a si mesma. «Despois de suspender en COU e ir con catro materias a setembro, apunteime a Enxeñería Forestal porque non me daba a media para entrar en Bioloxía. Para a miña sorpresa, o primeiro ano só aprobamos todo dúas persoas, e eu non ía a clase, dedicábame a estudar por apuntamentos. Naquel momento cría que tiña sorte, igual que hai pouco que saquei a oposición para ser profesora de secundaria en só cinco meses, aí foi a miña muller a que me centrou e díxome: 'Noe, non é sorte, tes que facerche o test porque seguro que tes altas capacidades'».

Ao seu lado Marta ri porque o que non se agardaba é que a bóla lle viñese de volta, ela fora sempre unha alumna brillante, das que encaixaban no sistema, con matrículas de honra e premio extraordinario. «O meu irmán sempre foi o listo de casa, de feito tamén é de Mensa, pero eu era a responsable, e cría que todo o meu bo resultado era produto do meu esforzo. Pero fixen tamén o test e teño altas capacidades», indica para pór o foco onde apuntan todas. «As mulleres necesitamos referentes e en xeral pómonos nós as primeiras barreiras: 'Eu máis intelixente? ¡Que vai, como vou ser!', 'E aínda que o sexa, para que vou facer o test, para presumir? Para pórme unha medalla?'», di Marta. «E é importante visibilizar porque hai moito fracaso escolar; oxalá se identificase antes aos nenos. Non se trata de revelalo para que as persoas con alta capacidade dominen o mundo, senón todo o contrario: para que o sistema non as deixe marxinadas», apunta.

COMO SOMOS DE LISTAS

«A min o que me interesa é que haxa moitas máis mulleres dentro de Mensa, porque andamos ao redor do 25 % —indica Érika Aldonza— fronte ao 75 % dos homes, e non é que sexamos menos intelixentes», «creo que en xeral sentimos menos esa necesidade de saber como somos de listas —explica Nora—, temos outras prioridades». «A min non me xerou un problema —continúa Marta—, pero sei de moitas mulleres que se o souberon de nenas, como Noe, non terían sufrido tanto, por iso é importante facerse o test».

Claro que ter un alto coeficiente intelectual non che asegura un 'puestazo' nin o éxito na vida. «Para min é como ser lesbiana, eu non o elixín, veume dado, non é nin máis nin menos», expresa Marta, que coincide con todas nesa visión. «Eu non alardeei nunca —apunta Érika, química de formación—, pero tampouco o ocultei, en cambio, entendo o que lles sucede a moitas mulleres que o queren tapar». «Eu no cole tiña que sacar un 10 en Matemáticas si ou si, pero suspendía Ximnasia. Sempre fun moi competitiva; recordo que na escola organizaban todos os anos un concurso de debuxo anónimo, e eu gañeino tres veces consecutivas. Entón os pais dos alumnos protestaron porque sempre me levaba eu o premio e decidiron que non me podía presentar máis», confesa.

Destacar e ir por diante ten as súas consecuencias, e Érika veas vir: «Son moi empática, analizo todo e chan prever os comportamentos da xente, pero entre os compañeiros nunca me supuxo ningún problema». «Tanto na universidade como no traballo recorrían a min para resolver problemas porque eu o facía máis rápido ou de xeito máis sinxelo. Nese aspecto, leveino ben. Outra cousa é cando tes por amais a un responsable que non o ve, eu si tiven rozamentos laborais por iso», di para concluír que unha vez que as mulleres entran en Mensa participan e implícanse con dedicación: «Por iso animo a todas a que movan ficha». Serás ti a próxima?