Patricia Pérez: «Fregar os pratos é algo que aos nenos os volve tolos»

YES

amparopalop2019

A cociña pode ser un lugar de encontro familiar no que compartir experiencias cos pequenos e ampliar a súa mirada do mundo. Iso é o que expón «Cociñando en familia con Montessori», un libro de receitas cun transfondo educativo

22 jul 2021 . Actualizado ás 09:06 h.

En éraa de MasterChef Junior moitos nenos piden coarse na cociña. E moitos pais ábrenlles as portas. Algúns educadores ven nese acceso algo máis que un modo de pasar unha tarde aprendendo a facer un biscoito. É o caso de Patricia Pérez Cerveró, que no seu libro Cociñando en familia con Montessori (Vergara) funde o famoso método educativo co culinario. Fomenta deste xeito a autonomía dos pequenos, reforza a súa educación e, ademais, xera unha experiencia que, asegura, serve para unir. «Se tes nenos e queres unha familia cohesionada e unida, tes que buscar puntos de encontro para falar con eles e ter momentos de calidade», explica. «No noso caso foi ao cociñar. Teño catro fillos. Cos dous primeiros, que eran mellizos, pasábame moito tempo con eles, porque o seu pai traballaba fóra. Metinos na cociña e de aí naceu todo isto».

Pódese converter a cociña en algo lúdico, case como un xogo?

Eu creo que si. Os nenos aprenden xogando moitas veces. As aprendizaxes que se lles quedan interiorizados son os que gozan e son significativos para eles. A cociña hai que expola como un momento distendido e divertido para que gocen. Por exemplo, pódese facer que veñan invitados a casa a cear, as súas amiguitos. E que eles os reciban como os chefs do restaurante, tómenlles nota, preparen un menú e sirvan os alimentos. É cuestión de crear un xogo simbólico. Pero cociñar vai máis aló do lúdico. Séntense tan maiores facéndoo, que se senten orgullosos e gañan autonomía. Todo isto lles fai crecer.

É revelador para eles?

Totalmente. Os nenos desde que nacen están a explorar e descubrindo o mundo que lles rodea. Cousas como ir ao mercado a comprar os alimentos que van necesitar e ver a variedade de cores, cheiros e sabores que hai é algo fascinante. Por exemplo, todo o que ten que ver coas especias. Os nenos teñen a capacidade de asombrarse con cousas sinxelas, algo que nós perdemos a base de facelo moito. Pero, ademais, cociñar todo iso e que o que compraron transfórmese nunha comida para toda unha casa resulta case máxico.

No libro insistes na orde, o modo de pór unha mesa e a educación nela. Non choca esa rixidez coa liviandad coa que moitos pais asumen a educación dos seus nenos?

Si, claro que si. Vese a diario. Choca, pero eu creo que a orde é un aspecto de vital importancia. De novo trátase de algo que transcende á cociña. Eu, como adulta, necesito unha orde exterior para poder ter unha tranquilidade interior. E creo que para os nenos é exactamente igual. María Montessori deixouno patente no seu legado pedagóxico. Os nenos necesitan a orde para poder sentirse seguros. Un neno demanda unha estrutura para ter esa seguridade e saber o que vai pasar. Se eu sei que a mesa se coloca sempre así, co coitelo neste lado, o tenedor nestoutro e o pano de mesa encartado deste xeito, iso vaime a dar seguridade e autonomía. A próxima vez que vaia a pór a mesa vou saber facelo. Non vai ter que vir un adulto a dicirme como facelo ou a corrixilo. Iso a un neno dálle autonomía e esa autonomía vai influír no seu desenvolvemento, tendo influencia posteriormente.

Imaxinemos a un pequeno que quere comer as patacas coa man, porque é algo que llo ve a facer aos outros nenos. Que feixes aí?

É complicado. Hai un cambio de paradigma como adultos no modo de educar. Que é o que queremos? Marquémonos uns obxectivos cos nosos fillos. Queremos conseguir que sexan autónomos, que respecten a outros e que teñan unha serie de valores? Iso non o podo facer cando teñan 15 anos, porque me van enviar a correr. Iso hai que cultivalo desde que son pequenos. A orde implica autodisciplina. Se ti queres ter liberdade has de ser responsable para levala a cabo. Queres comer coas mans na mesa? Pois tes que saber que non estás no lugar para iso. Iso leva asociado probablemente unha enfermidade. Por moi ben que che laves as mans, debaixo das uñas quedan bacterias. Se comes con elas, esas bacterias trasládalas ao interior do teu corpo. Probablemente enfermes e, se o fas, eu téñoche que coidar e iso terá unhas consecuencias para todos. Entón estás, dalgún xeito, limitando a miña liberdade por unha acción que estás a facer ti. Iso non significa que non che queira, senón que non debes comer coas mans.

Posiblemente, tras esa explicación chegue a frase: «É que todos os meus amigos o fan». E, ademais, é bastante probable que sexa verdade.

É duro. Ti intentas ensinar aos teus fillos uns valores e ves que non che acompaña a contorna. Pero non todo vale. Aí entra a idea da orde. Que a súa vida se impregne en todos os ámbitos desa orde. O problema é cando os nenos non fan nada e non ten responsabilidades, os que nin sequera levan a roupa sucia ao cesto. Pero aínda que ás veces pareza que isto sexa o fin do mundo, se insistes, algo queda. Poden saír do camiño, pero volven, porque o coñecen. O problema téñeno os nenos que non saben cal é o camiño.

Fomentas a práctica de cultivar os alimentos. No mundo da inmediatez que achégalles iso?

Desde que o neno planta unha semente e colleita un tomate pódense sacar moitas aprendizaxes. Para iso hai que ensinalos e acompañar aos pequenos. Hai moitos que se poden interiorizar, como o paso do tempo. Para os nenos iso é superdifícil, ata certas idades. Para que vaian tomando conciencia dese tempo ter unha planta ou cultivar algún alimentos axuda moito. Desde o momento no que hai que plantalo, todo é tempo. Logo está o feito de que hai que coidalo e que é un ser vivo. Nos coles Montessori aos nenos ensínaselles cun pano humedecido a limpar as follas. Do po, pero tamén dos restos dos insectos. Fano con tanta delicadeza, que che están ensinando a ser delicado cos obxectos, as persoas e as plantas. O cal é importantísimo.

Vivimos un bum de concurso de cociñeiros. Axudan ou prexudican?

Non o sei, talvez as dúas cousas. Estes programas céntranse en que os nenos aprendan a cociñar, o cal está moi ben porque fomentan unha actividade que estaba un pouco excluída da nenez. A parte negativa que eu lle vexo é que se está pondo o foco na televisión, en algo mediático e en crear un espectáculo á conta duns nenos.

«Cando ven que unha masa se converte en pan é maxia para eles»

Que é o que máis lles gusta aos nenos na cociña?

O que máis é experimentar e descubrir o que pasa cando mesturas certos alimentos. Por exemplo, o feito de que cando mesturas fariña, auga e aceite e déixalo fermentar iso logo deriva nunha masa que se vai converter en pan encántalles. É como maxia para eles. Talvez non o entendan, pero se aproveitas e explícaslles o que é a fermentación, como actúan as bacterias e todo iso, alucinan.

E o que menos? Limpar, talvez?

Pois tampouco che creas. Se desde pequeno, iníciaselle a iso e acompáñaselle, gústalles. É moi importante facelo, porque se non, créanse conflitos, cos nenos manchados e a cociña patas para arriba. É importante que os nenos aprendan que, se usan un utensilio, téñeno que reservar para volver usar, meter no lavalouzas ou lavalo nun momento. Os nenos o que non queren son conflitos. Se se vai da man e ensínase, funciona. Por exemplo, fregar os pratos é algo que aos nenos lles volve tolos, porque ao final están en contacto coa auga. É algo moi sensorial o de xogar coa auga e o xabón.

Se se seguen as pautas do teu libro asegúrasnos que a cociña non quedará como un campo de batalla?

Eu creo que non [risos]. Ao principio a nós quedábanos así, a cousas como son. A primeira vez que cociñaron os meus fillos fóronse á ducha, coa roupa incluída. Pero un día abrimos os ollos. Compramos un delantal para cada un. Empezamos a ensinarlles a recoller mentres cociñaban. E agora todo vai perfectamente.