Sinala que non só podemos estar serenos cando a vida nos vai a favor, senón que as crise tamén se poden vivir desde a serenidade. Ademais, quere desmontar a idea de que sempre se sae reforzado das situacións complicadas
16 abr 2021 . Actualizado ás 09:06 h.Non todo é cuestión de actitude, aínda que ás veces nos trasladen esta mensaxe. Patricia Ramírez (Zaragoza, 1971) cre que é unha parte moi importante, pero hai contornas desfavorecedores que nos poden facer partir en desvantaxe. Tampouco, sinala \
- «Somos forza», di o título do teu libro. Temos dabondo?
-Máis da que creemos, só que ata que non temos necesidade, non o descubrimos. Temos unha reserva que só destapamos ante a necesidade. É como o correr, a non ser que che guste facer running, que necesidade tes de pórche a correr pola rúa e desgastarche a nivel físico, se ninguén che persegue? Coas reservas pasa o mesmo, cando chega a ocasión todos temos capacidade resolutiva. Imaxínache que fósemos pola vida dando o 100 %, sería esgotador.
-Vimos dunha época na que tivemos moitas necesidades?
-Estamos a pasar un mal ano pola pandemia, e non só levou a unha crise de incerteza, senón que levou a xente a perder emprego, a enfermar ou estar en rehabilitación, a perder a seres queridos... Outras familias levan sen verse meses porque viven en cidades diferentes, como eu co meu pai, que agora vai facer un ano e medio. Aínda que non che afectou o virus, esta pandemia trouxo outra serie de crise que nos están vapuleando porque xa dura demasiado.
-É normal que, aínda que intentemos ser fortes, vaiámonos decaendo?
-Completamente, porque algo importante na resiliencia é pensar en que isto que estou a pasar e que me está afectando tanto é pasaxeiro. Pensabamos que esta crise ía ser un pouco máis curta e parece que o pasaxeiro nunca chega. Non ten fin, e isto adoita ser moi desesperanzador para a xente, o non verlle fin a algo.
-Nesta pandemia están os que o levan mal e os que o levan non tan mal. Ben, ben, deben de ser moi poquitos.
-Ben, ben, poquitos. Si é certo que hai persoas que teñen moita facilidade para sacarlle unha lectura positiva, e sacáronlla. Non é o mesmo unha familia con fillos adolescentes que teñen máis autonomía e independencia, que che permiten teletrabajar, que viven nunha casa máis ou menos ampla, que cada un ten un computador e wifi… A unha situación con nenos pequenos, onde é imposible teletrabajar, que necesitan darse un paseo porque en casa se rematan angustiando ou esa familia con varios fillos que só dispón dun computador e teñen que traballar xuntos no salón. Non podemos pensar que todo o que nos diferencia para ver as cousas positivas ou negativas é a actitude, senón que tamén temos unha serie de circunstancias na nosa contorna que nos facilitan ou nos debilitan.
- Ás veces escoitamos a mensaxe contraria: todo é cuestión de actitude.
- Isto é moi importante, ademais paréceme unha tiranía. Véndennos nas redes sociais, xente que non son psicólogos, que son speakers ou motivadores, que se hai algo que ti controlas ao 100 % é a actitude, e é completamente falso. A actitude é moi importante na vida, porque nos permite ter esa capacidade de reacción, pero antes temos uns neurotransmisores que poden funcionar mellor ou peor. Non todo o mundo ten a serotonina igual de ben, hai xente que ten que tomar antidepresivos, non todo o mundo ten unha contorna favorable no que se sentiu cómodo durante a pandemia, ou persoas que se separaron e non tiveron o apoio dos seus pais ou unha economía máis solvente, ou cando eran pequenos non tiveron uns pais que os protexeron, déronlles seguridade e fomentaron a súa autoestima… Hai xente que parte en desvantaxe en canto á súa actitude, e hai que telo en conta. Cando se din frases deste tipo, que quedan moi bonitas, para min encerran un desastre emocional e facemos sentir culpable á xente, porque senten que non teñen a actitude suficiente para tirar do carro. E o que teñen é unha contorna desfavorecedor.
-Das situacións complicadas, sempre se sae reforzado?
- Non, non, e leste é outro mito. A frase de que «de calquera fracaso, un sae mellor persoa», non é verdade. Calquera situación dura na nosa vida, nun principio impáctanos, momentaneamente fainos reformularnos as cousas, pero só con iso non temos capacidade de aprendizaxe, senón que a aprendizaxe vén porque diso que ti che reformulaches, elaboras un plan de acción. Eu coñecín xente que tivo un accidente de tráfico por ir falando co móbil, durante tres meses tivo medo, pero ese medo non lle fixo logo non volver coller o móbil. O que che leva a non collelo é que cando che metes no coche, déixelo no portabultos. Isto é o que che xera a aprendizaxe, pero o simple feito de pasalo mal non che leva a deixar de fumar ou beber, se tiveches un cancro, ou a deixar o móbil, se tiveches un accidente… A experiencia de sufrimento non chega para cambiar.
-Elaborar ese plan non é sinxelo.
- Non é sinxelo porque non lle dedicamos tempo ao autoconocimiento, a xente dedícalle tempo a cousas que non teñen moita importancia como ver tres capítulos dunha serie ao día. Tempo temos, pero hai que saber elixir as nosas prioridades e para a xente, ás veces, isto non o é. Despois de superar unha crise, pensamos: «Xa pasou, agora non me vou a pór a darlle voltas», e precisamente, é o que temos que facer.
-Saír vitorioso dunha situación non é sinónimo de gañar.
- Non, ás veces sales vitorioso cando fas renuncias, porque non todas as batallas se poden gañar. Cando facemos renuncias estamos a gañar saúde mental. Igual non consegues o obxectivo da batalla, pero gañas un benestar para ti que ten máis valor que o outro.
-Pódese vivir un momento difícil e saír airoso?
-Claro, dáche conta de que a vida ten que ter moitos momentos difíciles e non só se pode saír airoso, que significa que superaches a crise e sacado unha aprendizaxe, senón que a crise se poden vivir desde a serenidade. Que teñas unha crise non significa que teñas que estar triste e chorando, que che afundas, esteas irascible, insoportable con todo o mundo, mesmo en plena crise podes decidir regular as túas emocións para vivir esa crise desde a serenidade.
-Como?
-Coidando o noso benestar e autocuidado, cousas que adoitamos abandonar cando estamos nunha crise. Isto ten que ver coa meditación, o exercicio físico, rutinas de hixiene, a alimentación, o tempo que nos dedicamos… Adoitan ser cousas que abandonamos porque nunha crise non temos ganas, pero realmente é moi importante porque nos axuda a estar ben e en paz connosco, e desde esta emoción podemos resolver os conflitos e velos desde outra perspectiva. Non soamente podemos estar serenos cando a vida vai a favor, unha persoa que vive con serenidade non é que teña a vida de cara, é que é capaz de manexar esas emocións nos momentos complicados.
-Cal é a adversidade máis dura á que nos enfrontamos?
- A perda dos fillos. A crise que xeran a perda de empregos ou enfermidades, tarde ou cedo, regúlalas e sales de aí, pero a perda dun fillo é algo que vai contra natura e do que custa moitísimo recuperarse.
-Cal é o recurso emocional que máis nos pode axudar?
- Non se se o máis útil, pero si dos primeiros, atopar un propósito. Eu comento no libro que cando naceu a miña filla, aos poucos días perdín ao seu pai. A min o que me axudou a loitar e o propósito da miña vida era a miña filla, poder ter unha solvencia económica e traballar duro para pagarlle un colexio. Eu quería que fóra a un colexio bilingüe, como había ir eu de pequena, para que tivese unha calidade de vida, para que non lle faltase nada. Iso foi o que me mobilizaba para que eu non me afundise.
-¡Que mestura de emocións: a alegría máis grande e a tristeza máis grande!
- Si, exactamente. Non tiven tempo a pensar na tristeza porque non che dá tempo a reaccionar. Nese momento priorizas e dis: «O máis importante é a nena». Ademais, unha como a miña que non che deixaba durmir, pois non che dá tempo nin a chorar.
-E cando solapas unha emoción e non lle dás espazo, que sucede?
-Si hai que darlle espazo á emoción, hai que escoitala, pero cando se solapan varias, creo que o teu instinto nese momento tende a escoitar a emoción da supervivencia.
-A outra emoción a longo prazo acaba saíndo? O bajón veu despois?
-Esa cuestión é algo que eu me expuxen durante vinte anos, dicíame: «Cando vas caer?». Igual non caín de forma brusca, pero si que pasei momentos durísimos. Cando apareceron, tirei do apoio social, teño un grupo de amigos que é unha bendición, e desas actividades que me axudan a regular as miñas emocións, como o exercicio. E non dramatizar, a min gústame moito o humor e trato de ver a parte humorística da vida.
-O optimismo adéstrase?
- Si, porque o cerebro non ten a capacidade de ser optimista por natureza, ao revés, o que fai é buscar as ameazas, as cousas que poden saír mal, porque é o xeito que tivemos de sobrevivir, axúdanos a pórnos a salvo. Hoxe en día vivimos unha vida na que estamos bastante a salvo, non hai ninguén perseguíndonos na sabana, e temos que educar ao noso cerebro para fixarse na parte positiva. Eu chámoo adestrar ao cerebro para o pracer anticipatorio, e normalmente o que facemos é o medo anticipatorio e a inquedanza anticipatoria: «E se contáxiome?, e se é grave?, e se mórrese o meu pai?, e se quedo sen traballo? Anticipar todo iso, aínda que logo non ocorra, xéranos un sufrimento enorme. Temos que adestrar ao cerebro para todo o contrario: «E se non contáxiome? E se saímos ben desta?, e se resulta que a miña empresa se reinventa?» Imos mirar a outra parte tamén.