Disfrazados de programas de control parental, expertos alertan de que cada vez máis persoas instalan aplicacións secretas no móbil das súas parellas para saber que fan e a quen lle escriben
12 abr 2021 . Actualizado ás 09:01 h.Chámase Expondo infieis e moitos dos seus vídeos teñen en YouTube máis de 50 millóns de seguidores. Esta carnaza audiovisual pon fronte ao espectador una dos peores pesadelos do século XXI: deixar ao alcance de calquera o contido do seu móbil. E o que en moitos casos é peor, cando está a parella ao lado. O éxito do programa radica precisamente en que desfila entre o morbo e o pánico do espectador, que observa como a sagaz presentadora vai parando a felices tortolitos polas rúas de México ofrecéndolles unha tentadora oferta: diñeiro a cambio de poder rexoubar libremente no teléfono dun deles. Se isto xa causa estupor, e tan só se trata duns vídeos de Internet, que moitos garanten están totalmente guionizados, agarden a coñecer o seguinte titular: «O uso de aplicacións espía no seo da parella é unha auténtica praga».
Efectivamente, e polo xeral baixo o paraugas da sospeita dunha infidelidade, cada vez máis individuos deciden acosar —os expertos non dubidan en catalogar esta conduta como unha evolución do ciberacoso—, ás súas parellas instalando nos seus móbiles unha app invisible que lles dá acceso a todo o que ocorre no dispositivo que teñen na mesilla de ao lado. Sherlock Holmes sen saír da casa e, o que é peor, sen necesidade de ser unha machada en materia tecnolóxica. Víctor Salgado, avogado especializado en TIC e fundador de Pintos e Salgado, foi quen soltou a bomba alertando de que este hábito é cada vez máis habitual e que, lamentablemente, hai certos recunchos na lexislación que permiten materializar a idea de sabelo absolutamente toda da parella.
«O problema destas aplicacións é que case todas se publicitan baixo o amparo de servir para o control parental e logo dáselles un uso marxinal. Por iso en moitos casos estas ferramentas non son ilegais, pero si a finalidade para a que se están usando». O mesmo ocorre, mantén este especialista, con aqueles que fan tutoriales explicando como usar unha app espía ou cales son as máis eficaces. «Evidentemente depende de como se expoñan as explicacións, porque as hai moi sibilinas que evitan dar certos nomes ou usar a palabra espía para ampararse na liberdade de difundir coñecementos. No entanto, se se cruza o límite, pódese falar de incitación ao delito».
CULPABILIDADE
É importante isto último porque non hai ningunha escusa para exercer este control sobre outra persoa. De feito, a vítima estaría en todo o seu dereito e debería denunciar este delito telemático que, como unha nova forma de extorsión dentro da violencia machista, sofren máis as mulleres que os homes. Con todo, afirma Salgado, as denuncias aumentan pero non o suficiente porque as vítimas se senten culpables. Outra cousa moi curiosa, porque creen que non souberon protexerse o suficiente cando ninguén pensaría iso se lle rouban pola rúa». Lembra ademais o caso do Servizo Público de Emprego Estatal (SEPE), que sufriu fai unhas semanas un ciberataque que fixo perigar os datos persoais de millóns de españois. Se un organismo estatal é carne de estafa dixital, que non pode pasarlle a calquera cidadán ou cidadá do montón.
Para evitar que calquera nos vixíe o móbil, independentemente da intención, hai certas pautas que podemos ter en conta para salvagardar as nosas contas. «Adóitase dicir que a seguridade dun sistema é igual á seguridade do seu elo máis débil. E este elo adoita ser o usuario. Por iso, para evitar que algún tipo de malware —software malicioso— infecte o noso dispositivo, debemos descargar só aplicacións que se atopen nas tendas oficiais, por exemplo Google Play en caso de Android ou App Store en caso de iOS», comenta José Vázquez Naya, investigador do Grupo RNASA-Imedir e do Citic na Universidade da Coruña. E engade: «Tampouco é boa idea rootear ou facer jailbreak do noso dispositivo, xa que o fai máis inseguro». Isto significa que debemos manter as limitacións que impón o fabricante do dispositivo. Para rematar, este experto recomenda revisar a configuración de seguridade de Google, Facebook e Instagram para evitar que haxa outras sesións abertas.
ABAFADORA TECNOLOXÍA
Os consellos que ofrece Vázquez Naya favorecen evitar intromisións de índole persoal e, tamén, novos modelos de fraude. «Se antes se usaba o timo da estampita, agora moitos ciberdelincuentes prefiren esta vía e máis agora, que moitos usuarios se viron na obrigación de usar tecnoloxía que ata hai un ano non usaban».
E si, a pandemia fai estragos tamén neste punto, que inevitablemente nos fai volver ao terreo sentimental. En meses duros, con parellas que apenas se puideron ver e nos que o móbil e o computador hanse apoderado de nós, hai quen ha visto que se acentuaba o grave problema da celotipia e puxo o foco, precisamente, no móbil da súa parella. A psicoterapeuta Eva Gil revela que «en consulta cada vez escoito máis historias de mozas relacionadas con problemas derivados da inseguridade que provoca o mundo online. Por exemplo, vinculadas ao WhatsApp atópome que moitos mozos teñen a necesidade de que se lles responda xa aos estímulos, e o contrario, frústralles. Isto en ocasións deriva nuns celos descontrolados e na tendencia a pensar que o outro non fai caso».
A celotipia, á orde do día, é un problema ao que é importante pórlle coto antes de que se converta nun pensamento obsesivo. Ademais, apunta que a chegada da era dixital non pon as cousas nada doados neste campo. «O control que moitas persoas levaban a cabo antes mutou porque a información é poder e está ao alcance dun clic. Que roupa ponse a túa parella, onde e con quen está, saber se che di a verdade ou non, todo se pode saber hoxe en día». Pero isto non significa que haxa que ter ata o mínimo detalle da vida do outro. Case podería dicirse que ao contrario. Desde o centro de psicoterapia Andainas (A Coruña) explican que «a confianza é un agasallo que cada persoa lle fai ao outro. Non é algo que se teña que gañar. Por iso recuperar a confianza é un traballo que ten que facer a persoa que a perdeu, non a outra parte. Non adoita servir de nada esixir sabelo todo da outra persoa porque quen o intenta entra nunha espiral na que, no fondo, sempre hai dúbidas de se hai algo máis ou non», valoran.