«Os pais son agora serventes dos fillos», asegura a orientadora familiar, que advirte de que xa trasladan a urxencia por ter as cousas a todos os ámbitos da súa vida
14 novs 2020 . Actualizado ás 05:00 h.Moito coidado cos adultos que estamos a xestar. Os adolescentes quéreno todo e quéreno xa, pero está na nosa man facer que sexan conscientes do que iso supón. «Hai que pensar os valores que lles queremos transmitir ao regalarlles un móbil de mil euros ou as deportivas máis caras», sinala Eva Gil, que atende cada vez máis na súa consulta a nenos con problemas de inquedanza e de conduta. Iso, o ter o que desexan sen custo algún, «xéralles unha frustración que extrapolan a calquera ámbito da súa vida», advirte. Ollo tamén con esa actitude de investir neles o que non gastamos en nós e co de vivir as súas vidas esquecendo as nosas. «Eu escoito a moitos pais que me din: ‘É que eu non teño vida, saio de traballar, levo aos meus fillos a kárate , a inglés, recólloos, despois facemos os deberes, estudamos...'. ¡Din estudamos, en plural!», exclama a experta.
-Moitos nenos de 13, 14 ou 15 anos queren un iPhone custe o que custe. Que che parece que os pais llo compren?
-Desde o punto de vista do proceso psicolóxico que se lles queira ensinar, depende dos valores que cada pai lles queira transmitir. Agora, haberá pais que poidan permitirse os 800 ou 1.200 euros e haberá pais que non. E aí é onde está o problema da frustración, de por que eu non podo ter un iPhone como o meu compañeiro. A nivel dos nenos, evidentemente se eu quero algo e consígoo sen ningún tipo de esforzo, a miña aprendizaxe vai ser: «Eu pido algo, téñoo». Non hai máis proceso, non teño que gañarmo de ningún xeito, non supón ningún tipo de esforzo pola miña banda o conseguir algo que eu desexo.
-Entón, que representa para o neno recibilo sen máis?
-Sería moi duro dicir o que me vén á cabeza. Eu diría que sería demasiado. Regalarlle un iPhone a un adolescente é o doado para evitar os enfrontamentos... e un auténtico exceso. Porque os problemas virán despois, non na compra do iPhone, senón na que está detrás e despois do iPhone.
-Que pode xerarlles?
-Que o extrapolen a calquera ámbito da súa vida. «Eu quero ter esta parella, este mozo ou moza que me gusta, así que teño que conseguilo». Se non o consigo? Niveis de frustración moi elevados, baixa autoestima... Iso vai xerar outros problemas de inquedanza, baixo autoconcepto, etcétera. Estou a falar dos adolescentes, aos que o que máis lles preocupa é ter o que queren, pertencer a un grupo e ter parellas. Despois, a nivel de estudos e demais, o mesmo. «Teño que aprobar nun exame ou quero esta nota, pero non son capaz de conseguilo porque non me esforzo. Vai chegar un momento en que vou deixar de esforzarme porque iso non é importante para min». E entramos outra vez nun bucle. O non ter capacidade de esforzo para conseguir as cousas se extrapola a todo en xeral no seu día a día.
-Confunden o ter ou non ter algo como parte do seu rol no grupo?
-Partimos de algo material e vai a todo o que non é material, porque a esas idades o importante é pertencer a ese grupo de amigos, non ser dispar a eles; é dicir, se teñen un iPhone, eu teño que ter un iPhone... Se non, eu vou ser o vacilado, o que non consegue as cousas como os outros, o que está ao carón. E tamén á hora de ter parella, de que alguén se fixe neles. Son como o pavo real que ten que despregar todas as súas armas. E se eu parto da roupa de marca, teño o iPhone, etcétera, é como que estou mellor valorado. Se non teño todo iso, teño que ter unhas características de personalidade que sobresaian por amais dos demais. Ser o simpático, ser o máis popular... facer que iso gañe máis valor que todo o demais. Pero iso é máis complicado.
-Máis aló de que poidas ou non permitircho, o que piden é o Ferrari dos móbiles. Non habería que facerlles entender que levar algo de mil euros no peto con 13 ou 15 anos non é o normal?
-Efectivamente, ti ponche que agora tes un Clio. Talvez poderías ter un coche máis caro, pero decides ter un Clio porque lle dás máis importancia a outras cousas debido ao grao de madurez que tes. Con 12, 13 ou 14 anos, o máis importante é o que pasa no presente, no hoxe. E no hoxe eles non fan esa valoración futura nin esa jerarquización de prioridades. Agora mesmo a súa prioridade é ter o Ferrari. Iso no caso de que cho poidas permitir. Se non podes, é unha aprendizaxe que ven desde pequenos. E van vendo que mamá non ten un Ferrari, que vai traballar todos os días moitísimo, que lle custa traer o diñeiro a casa... O problema vén cando os papás teñen un iPhone, ou todo o último, e quérenlles comprar un máis económico para ir empezando. É dicir, cando lle queres transmitir algo que ti non feixes.
Se piden algo e sempre o teñen o seu único proceso de aprendizaxe vai ser: Eu quéroo, eu téñoo
-Nas tendas de móbiles aseguran que alí ven choros, rabechas e de todo.
-Na tenda pasa o mesmo. Pero vas ver que moitos dos nenos que protestan non adoitan ser dunha familia moi adiñeirada, senón de familias medias ou, mesmo, baixas. Porque moitas delas transmitiron desde o primeiro momento que a eles lles custa moito gañar o diñeiro, pero para os seus fillos sempre hai.
-Si, é frecuente oír iso de «eu en min non me gasto ese diñeiro, pero como o teño gástoo nos meus fillos». Iso tampouco lles está facendo ningún favor?
-Non. Porque eles van dicir: «Mamá, a ti chégache o Clio, pero eu necesito o iPhone». Iso é o que han ir aprendendo desde pequenos, que mamá mo vai a comprar. Porque mira, ela igual leva sen ir á barbería un ano, pero eu hei ir o outro día e compreime o último que levan as instagramers, ou saio con dúas bolsas cheas, ou co xersei de márcaa xe... Pero non me dei conta de que mamá non ha ir a comprarse nada en todo o ano. E iso está nos valores que lles transmitimos desde moi pequenos, que como son o máis importante, a min custarame gañar o diñeiro pero se aforro algo, é para eles.
-E non hai que situalos na idade que teñen? En moitas cousas facémolos maiores, pero no esencial están cada vez máis infantilizados.
-Chegados a este punto, que llo gañen. É dicir, terás o iPhone cando durante un tempo determinado ti fagas unha serie de cousas. Vas ter unha paga e valo aforrando. O que falte, pois co que che dean no teu aniversario por exemplo. Que teña un esforzo, que non sexa chegar á tenda e dicir: «Canto é? Mil douscentos euros». Ti queres o iPhone? Perfecto, sen ningún problema. Terás o iPhone cando fagas todo isto e teñas unha paga, afórrelo e consideres que é o momento de compralo. Pódelo pór por mes, por exemplo. Cuesta 50 euros ao mes? Pois mos tes que dar a min, e valos a gañar facendo estas tarefas.
-Pero ante posibles illamentos necesitan un teléfono, e non podemos agardar a que aforren para o iPhone. Hai que ensinarlles que igual hai cousas polas que toca agardar porque agora hai que cubrir esa necesidade doutro modo?
-En caso de maiores necesidades, evidentemente habería que ver cada caso. Que nestes tempos hai outras cousas prioritarias e hai que tirar diso mesmo? Pois por suposto, depende do caso de cada familia. Se os coidados básicos os fai a familia, neste tipo de cousas extraordinarias como o teléfono ou as últimas deportivas de 160 euros, eu póñoche o que ía gastar e o resto polo ti. Ao final, o primeiro é o primeiro.
-Están os pais tendendo a ese modelo de darlles o último aos fillos?
-Si, e nós mesmos tamén. Queremos vivir nun nivel de vida que talvez non é o adecuado para a nosa unidade familiar. De vacacións ao sitio de moda, comprarme o último que saíu...
-Que repercusións traeralles a eles o feito de non ter a noción do que custan as cousas cando se enfronten por eles mesmas á vida real?
-E xa antes, porque por exemplo se se van estudar fóra vanse a ir dando conta cando cheguen e non teñan un duro para os seus vidorras. De aí esa frustración cando sempre conseguín o que quixen. Eu véxoo moito en consulta, con adolescentes que teñen problemas cos pais. Pregúntaslles e dinche: «É que sempre mo deu todo e agora quérenmo quitar todo de golpe». Cando queremos pór as restricións nunha idade, xa nos 16 ou 17 anos, onde hai unhas necesidades que non había con 5 ou con 10... De pequenos quixémoslles comprar todo o que saía, o último xoguete, así que a percepción que teñen é que eu quero algo e aparece na miña casa. Cando con 16 quero un iPhone e non aparece na miña casa, veñen os problemas. Pensan que as cousas é desexalas e telas. É como os niveis de frustración que están a aparecer moitísimo agora nas relacións entre eles do tipo «é que lle mandei un WhatsApp e non mo contestou no momento, e leuno». É esa urxencia de dicir: «Eu fago algo e quero ter resposta no momento».
Moitas familias non lles fan ningún favor ao demostrarlles que lles custa moito gañar o diñeiro, pero que para eles sempre hai
-Unha urxencia que fomentamos.
-Si, estamos a fomentala porque os pais estamos a servir aos fillos. Esa é a diferenza entre a xeración dos nosos pais e nós, na que nós estabamos por baixo dos nosos pais, nunha escala diferente. Pero agora nós somos serventes dos nosos fillos, e eles ven iso e pensan: «É que os meus pais están para iso, para darme o que necesito. E se necesito un iPhone é coma se necesito un prato de comida». Os nosos pais traballaban, alimentábannos, cubrían as nosas necesidades básicas, pero había moitas que nós nos buscabamos, eramos moito máis autónomos.
-Vese no lecer ou cos deportes, por exemplo. Agora lévanlles ata o partido, aguántanlles a mochila, penalízase que non vaian velos... Métense os pais demasiado nas súas vidas?
-Claro que si. Queremos estar en todo e despois, cando queren que esteamos, queremos nós pór o límite. Estamos para facer os deberes, para levalos a todos os sitios, agardamos por eles. Eu escoito a moitos pais que me din: «É que eu non teño vida, saio de traballar, recollo aos meus fillos e téñoos que levar a kárate , a inglés, a non se canto, saímos de aquí, de alí. Despois facemos os deberes, estudamos...». ¡Estudamos en plural! E cando chegan as dez da noite din: «Estou morto, non fixen nada e aínda queda a casa». Pois claro, é que vivimos por e para eles, e moitos iso percíbeno e saben exactamente que é así, entón esíxeno. E se de primeiras non pídeno e ti falo, convértese xa na norma. Despois xa non existe o non. Dinche: «Sempre o fixeches, por que agora non o fas?».
-E ao final xa ven desbordados e recorren a terapia...
-Si, si. Veñen tanto os fillos con problemas de inquedanza, de depresión e de conduta, como os propios pais que reflicten esta queixa de que non pode seguir así a situación familiar.