Martina González Veiga, sexóloga: «A adicción ao traballo parécese ao enganche ao sexo»

Hai tantos xeitos de vivir a sexualidade como persoas, «non é cuestión tanto de sexos como de persoas», afirma a psicóloga e sexóloga Martina González Veiga, á fronte do centro de sexología Con moito gusto, de Santiago. A experta que advirte que «o relax é, e seguirá sendo, o mellor afrodisíaco» sinala a nosa «forte necesidade de amor», que ás veces complica o xeito en que construímos e mantemos as relacións. «Temos que desaprender todo o que nos ensinaron fatal sobre o sexo», sinala. «Porque somos capaces de autodestruirnos para que nos queiran».

-Nesta crise, levámonos a inquedanza a casa?

-Un dos primeiros mecanismos que se activan nas persoas é o da fuxida, fuxir de nós mesmos para evitar o malestar. Isto lévao facendo o ser humano inmerso no sistema produtivo bastante tempo. Estabamos nesa roda de darnos ata medo sentarnos sos no sofá, mirando cara a dentro. E hai que sentir o medo, a angustia, a tristeza, a incerteza. Se non dixerimos esas emocións agora, haberá que facelo despois.

-É forte a mercadotecnia da felicidade, que nos empurra a un mostrarnos felices para sentirnos mellor.

-Pero esa é unha felicidade complicada, baseada na dopamina, no conseguir cousas, non unha felicidade desde a calma de saborear e saber o que che fai ben. É a felicidade do hámster na roda.

-A dopamina é unha hormona tramposa ou prexudicial?

-Non. Todo depende do uso. É como co porno. O porno é bo ou malo? Depende do que fagas con el. A auga, se bebes cinco litros ao día, pode provocarche un colapso. A auga é mala? Non. A dopamina é un neurotransmisor que, entre outras cousas, ten que ver co que che motiva a facer cousas. É o que nos impulsa a conseguir máis diso que nos senta ben, aínda que nos faga mal a longo prazo.

-Con que ten que ver o pracer?

-Con como vivimos e experimentamos o que nos resulta pracenteiro. Baséome no sistema de regulación emocional de Paul Gilbert, que sinala que existen tres sistemas de regulación no cerebro: o sistema de ameaza, centrado na supervivencia e a protección; o de motivación e logro, relacionado co sistema de recompensa e o de calma, relacionado coa conexión. Os sistemas de ameaza e de logro actívannos, prepárannos para a acción. O de ameaza actívanos por medo ou perigo; e o de motivación, por subidón pracenteiro (como cando che toca a lotería). O sistema de calma fai que conectes contigo e síntasche segura, en confianza, contenta. É desde aquí desde onde podes construír vínculos significativos con outras persoas, liberamos oxitocina, a hormona do amor e endorfinas que xeran pracer e alegría. Un bo sistema de calma condúcenos á excitación e ao pracer sexual.

-Que pasa se encadeamos relacións tóxicas, cando nos gustan as persoas que nos fan sentir mal?

-Como establecemos relacións na idade adulta ten moito de aprendido. Aprendemos a querer como nos quixeron na infancia as nosas figuras de apego. O ser humano é a especie máis dependente, a especie que máis tarda en desenvolverse. Porque o noso cerebro é complexo, e esa complexidade require tempo. A influencia do apego é moito máis potente que noutra especie. Temos este cerebro locamente complexo que nos permite pensar sobre nós e que pensan de nós os demais, e construír a nosa identidade en base a iso. A primeira aceptación depende da túa familia, de se en casa che devolven que es unha persoa válida ou non. As relacións sentimentais teñen moito que ver coa túa percepción de valía en casa.

-ven moitos problemas de autoestima?

-¡Hoxe en día atopar a unha persoa que teña tido un apego seguro é como atopar un unicornio! En consulta vexo moita xente que non se sente valiosa nin querible.

-Dubidar é unha cousa, e ser inseguro outra...

-Todo o mundo ten inseguridades e non dubidar é imposible. A dúbida é algo moi humano. Eu refírome á sensación interna de valía.

-Cando hai un problema?

-Cando a inseguridade é profunda, cando sentes que non es capaz, ou que os demais che van a rexeitar. Non hai crenza máis prexudicial que non sentirse válido. Esta marca vese moito na diversidade sexual. Se che sentes rexeitable, en canto chega alguén que che presta atención e valórache, vas sen filtros, porque vas carente de autoestima. Ao final, o que queremos é que nos queiran.

-Aínda que non nos traten ben...

-Si. Porque aínda temos un modelo de educación amorosa e sexual que é maltratante. Hai moitísimos tipos de violencia que mesmo non se recoñecen.

-Mesmo se erotizan?

-Totalmente. O amor ten a súa dor e os seus desgustos, como a vida, inevitablemente, pero tamén hai un sufrimento moi evitable. Parece que non che podes separar doutro de bo xeito, con bo trato. O sistema romántico amoroso que temos non nos ensina nada sobre o amor. O que che di é que se ti queres á persoa, todo sairá, todo flúe. Mentira.

-Fomenta o modelo clásico unha actitude pasiva ou de indefensión?

-Si, e está esa visión do amor sobre todo ligado ao sufrimento e ao sacrificio. A dor é parte da vida. Pero o amor é sufrimento? Non. O amor son coidados, bo trato. Non nos ensinaron a coidar á parella. Dinche que o amor che atravesa, coma se fose un sentimento máxico que vai propiciar que todo vaia ben con esa outra persoa. E non, isto é algo que se aprende , e que ten que ver con como regulas ti as emocións e como aprendiches a relacionarche. O amor non é só o que sentes, senón o que fas con el.

-Mellorará a nosa sexualidade tras a pandemia do coronavirus?

-Si, podemos mellorar se queremos mellorar e facemos algo para iso. En parte, está na nosa man mellorar, por mor desta crise, as nosas relacións.

-Seremos máis selectivos?

-Non necesariamente. A carencia de amor vai seguir aí e probablemente agudícese pola falta de contacto. Necesitamos o pel con pel, isto é moi humano. Pero buscaremos a forma de conectar. Pensa que ás veces somos capaces de autodestruirnos para que nos queiran. Entre sentirme soa e illada no mundo, e enfermar, enfermo. É poderosa a necesidade dos outros.

-Nun momento de repregamento e distanciamento social, hai maior ameaza de violencia en casa?

-Hai moitas violencias invisibles que van estar aí, e algunhas nin se recoñecerán... Hai perfís moi retorcidos de maltratador, xente que che destrúe a cabeza, que che fai luz de gas... Pero tendemos a clasificar ás persoas en boas e malas, e é máis complexo. Se eu me criou nun contexto violento, sería violenta? Non podo dicir que non. Ás veces reproducimos modelos, aprendemos a defendernos segundo como fomos atacados, e cun sentimento de lexítima defensa. Ou ben tratamos de facer o contrario.

-Ás veces, se non atacas, destrúenche.

-Aí tes o sistema de ameaza, a resposta é ataco, fuxo ou me paralizo. Son as tres respostas básicas que ves a unha ameaza. Un exemplo son os policías de balcón. Aí o cerebro novo, o que pensa, se nubla. Se cega, só se ve a ameaza e como vas defenderche. O medo, se non che pode, protéxeche, todas as emocións están ben. Non deberiamos evitar as desagradables e entregarnos ao rolo Mr. Wonderful. Porque non che podes sentir ben se estás mal.

-Frivolizamos a visión do sexo e a intimidade nos últimos anos?

-O sistema de consumo levouse ás relacións. Vese con Tinder moi claro. O consumo de cousas vinculado ao pracer hase trasladado ao consumo de persoas e de corpos. E pode vir a sensación sen carga posterior. Non ten que ver tanto co número de relacións que tes senón con como son esas relacións. Se o facemos para render e consumir, en lugar de para sentir, gozar e conectar, acabarásenos esquecendo que estamos con persoas. Unha lea dunhas horas segue sendo unha persoa e ás veces esquécellenos. Se temos sexo ou ligamos de xeito habitual como un instrumento rápido para aliviar o malestar, cada vez aliviaranos menos e necesitaremos máis. Co Tinder e o sexo pode pasar o mesmo que co ximnasio, Netflix ou os likes do Instagram, poden enganchar, pero, claro, hai enganches mellor vistos que outros. O traballo é un problema cando che enganchas aos logros laborais, e necesitas máis. Está ben visto porque ao sistema lle interesa, crea unha adicción produtiva. A adicción ao traballo parécese ao enganche ao sexo, só que está máis valorada.

---

---

---