«Para vivir ben fan falta a leña e o viño... e un durito no peto», conta na súa casa de Teo
03 feb 2020 . Actualizado ás 10:49 h.Non hai pregunta ou situación que Ricardo Novo (Cardeiro, Boimorto, 1917) non resolva «cun conto». Os contos, a leña e o viño non poden faltar na vida, receita. E están no menú do día deste centenario que quedou orfo aos 6 meses, deixou o colexio para empezar a servir aos 14 anos, perdeu un ollo na guerra, e hoxe deféndese practicamente só na casa familiar de Calo, en Teo , onde vive co seu fillo Pepe. «Este fillo cóidame moi ben», di Ricardo, retranqueiro e agradecido. «Non me fagas propaganda, anda! El dá as grazas por todo», responde o fillo.
Os «contos» picantes son os que máis lle gustan a este centenario como un buxo, e os que menos lle deixan contar. Porque os fillos se converten en pais a partir dunha idade. Os 102 anos de Ricardo van erguidos con humor cara aos 103, que cumprirá o 3 de maio. Camiña un pouco todos os días, fai as súas xestións no banco («nunca se despista coas contas, os intereses cóbraos íntegros», asegura o seu fillo), revisa a caixa de correos do correo mesmo sábados e domingos, non perdoa a visita ao bar, nin un viño ou dous ao día. Cantos viños toma ao día? «Dous. Ou tres viños. Ou catro... ou cinco», anímase. Levántase despois das 10.30, almorza medio zume de laranxa, catro galletas de coco e colacao, toma dúas pastillas, non perdoa a sesta diaria (dunha ou dúas horas), nin a cea a base de sopa, na que sempre molla pan. «Ata coa sopa toma viño, un branco que facemos nós na casa, curioso, natural... Agora, á súa idade, que lle vas dicir, que non tome viño? E ademais el nunca perde o control», di Pepe.
«A Guerra DEUME A Vida»
Como se sente aos seus 102? «Hai fallos. De aquí estou ben...», di sinalando a cabeza. «A ». idea téñoa toda, pero o corpo non sempre acompaña. As ideas son criminais, faltan os poderes! Para vivir, leña, humor e viños á parte, necesítase «un durito no peto. Contos e cartiños. Iso é o principal. Eu ata a data sempre tiven un durito no peto, ata a data...», conta Ricardo. «Pois agora malo será que falte», ri o seu fillo Pepe. «Diñeiro de máis, falta non fai -matiza Ricardo -, que se non acabas sendo escravo do diñeiro, non vives ben».
El sempre se buscou a vida. «Achegábame á xente que sabía», explica. Foi, en palabras dos seus netos Alfonso e Miguel, que van velo as fins de semana á casa de Calo, «o primeiro bróker de Ameneiro». «Traficante non foi, pero compraba patacas e vendía patacas, compraba fabas e vendía fabas. Compraba de todo e vendía de todo», e íase gañando a vida coa súa man negociadora desde casa, desde a casa en que o acolleu a súa sogra, María Esther. A Ricardo aínda se lle fai un sorriso ao falar da nai da súa muller: «Miña sogra era moi boa señora! Naceu na Arxentina e cando veu para aquí sabía moito do mundo. Todos somos de María Esther». Desde que casou con Eladia, no 43, Ricardo vive feliz na que foi a casa da súa sogra. Para el, traballar en Carnota non era plan: «Logo como ía estar na casa, cos fillos, e a familia que?». O fogar, a paz para Ricardo, que foi máis que festeiro un gran conversador, chegou tras tres anos de guerra. Foi ferido o 30 de xuño do 38 e o 5 de marzo de 1939, primeiro en Teruel, despois en Castelló. «Pero a guerra deume a vida», considera. «Debe de referirse a que, ao quedar sen ollo, pasou a estar ao servizo dun comandante do Exército en Zaragoza, e así deixou de estar en primeira liña na fronte», explica o seu fillo.
A Ricardo non lle gusta o inverno. «O frío machúcao», di Pepe. E mentres non chega o 40 de maio, recorre ao chaleco de la sobre o xersei. E á manta sobre as pernas no sofá. Á taberna, Ricardo dálle como aos contos, bastante. Unha e outros lle axudan a entrar en calor. «Os meus contos ás mulleres gústanlle ben!», ri traveso quen viu a luz «no lugar de Piñeiro, parroquia de Cardeiro, concello de Boimorto », lembra recitando do tirón. Esas son as primeiras coordenadas que non esquece, o lugar ao que quixese, finalmente, volver.
A Ricardo, operado de colon, que visita o xusto o hospital, non lle falta nin a gratitude. «Dá as grazas por todos. Ten bo humor e carácter, é fácil convivir con el. Case non se enfada nunca», asegura o seu fillo Pepe, confirmando algo que se ve. «Enfadar eu para que? Eu son tranquilo. Son o máis vello de Teo, dos homes. Muller, algunha con máis anos hai...», lánzase Ricardo, que le o xornal todos os días. «Interpreta as noticias á súa maneira. E o primeiro que mira son as esquelas», conta Pepe.
En Teruel foi, lembra Ricardo, onde peor o pasou na súa vida. E o mellor? «Eu sempre levei boa vida. Pasei a guerra, e había que sobrevivir. Paseino moi mal en Teruel, vin pobreza, pero en Zaragoza vivín ben, había abundancia de pan», lembra este cabaleiro, historia viva.
NUNCA PERDEU Os PAPEIS
Mutilado de guerra, de volta en Galicia, Ricardo casou aos 26 anos con Eladia. «Ela tiña moitos pretendentes, pero eu sempre vestín ben», cambia coqueto ao castelán. Traballou no psiquiátrico de Conxo, «e gañaba 36 pesos ao mes. O director queríame». Ser ferido de guerra, cun 45 % de coeficiente total de mutilación (que logrou en parte grazas a unha recomendación do párroco de Calo, conta), supúxolle unha pensión de 12,50 pesetas ao mes. Mostra enmarcado o papel. «En Conxo traballou, calcula, dez anos. Logo ocupouse xa de comerciar movéndose desde a súa casa de Ameneiro. E de coidar da casa, «das vacas e os cultivos», engade Pepe.
Os papeis nunca os perdeu. «Sempre conservou os papeis e sempre tivo saúde de ferro. Quitando o do colon, e un accidente coa mobylette, houbo pouco máis», di o seu fillo.
«‘Ricardo, Ricardo', dime algún, ‘vostede que ben vive'. ‘Vivir vive calquera', dígolle eu, ‘Ou caso é saber vivir!'», asegura Ricardo. Os tempos cambiaron. Para ben? «Daquela había moita miseria. Tendo unha vida normal, pódese vivir, vivir ben. Pero hai que traballar. Parece que non val a pena. Pero val a pena, val. Tamén hai que saber bailar», apunta Ricardo. «E ter idea. Eu idea téñoa toda. Sen idea, acabouse a vida. Cando falla a mecánica, é o que hai».