Aos seus 44 anos, Sandra vive coa súa avoa e co seu neto, que é o taratanieto de Carmen. Con eles tamén está Andrea, mamá de Ian, filla de Sandra e bisnieta de Carmen

SUSANA ACOSTA

Baixo un mesmo teito viven unha avoa, unha neta, unha bisnieta, a parella desta e un tataranieto. E neste armazón familiar, Sandra Martínez, con 44 anos, é o alicerce da casa. Ela coida á súa avoa Carmen, de 85, e ao seu neto Ian, de trece meses. Porque Sandra é supernieta e superavoa á vez. E amais tamén traballa fóra de casa no sector téxtil. A palabra todo terreo queda curta para describir a esta gran muller, pero ela non é moito de botarse flores e vive con absoluta normalidade unha situación que máis dun non podería sacar adiante: «Non sei cando mirarei por min. Afíxenme, son moitos anos así», responde esta veciña de Arteixo que crío soa á súa filla Andrea. Iso si, a súa avoa Carmen sempre estivo ao pé do canón, axudándoa en todo.

Porque de caste lle vén ao galgo. E Carmen, aí onde a ves, coidou aos seus seis netos e a tres bisnietas: «Os netos crieinos eu a todos. A miña filla nunca perdeu de traballar por culpa dos fillos», responde esta muller, que tamén tiña tempo para dedicarse aos traballos do campo e de casa. Do coidado de Andrea, o seu bisnieta e filla de Sandra, di bromista que case lle custa unha crise matrimonial: «Abandonei a Ramón, o meu marido, da cama por coidala. Ela e mais eu durmiamos cada unha nunha cama xemelga e o meu marido na nosa habitación. E dicíame el: ‘Oh Carmen, pero a nosa vida é así?’ E eu dicíalle: ‘Pois non te fixeras cargo da bisneta’», relata esta xenio e figura que responde socarrona ao feito de que Sandra viva con ela en casa. «Ela foi a que quedou aquí sempre. E foi quedando, foi quedando e aquí está», di. Porque por nada do mundo quere deixar a unhas netos mellor que outros: «É unha boa neta, si, pero todos os netos viñeron a ver ao seu avó Ramón ao hospital. Non é ela soa. Para min todos son iguais», puntualiza.

Porque a primeira ollada se ve que Carmen é desas mulleres que teñen que pór coraza para non descubrir os seus verdadeiros sentimentos, pero uns minutos de charla son suficientes para saber que o corazón non lle cabe no peito. Iso si, non lle gusta entreterse con bicos. Igual que a súa neta e bisnieta. As tres responde un «non» maiúsculo ao unísono cando o fotógrafo lles suxire que se dean un bico para a foto: «Nunca fun biqueira, meu marido si que o era. E sabes que me dixo un día?: ‘Oíches, Carmen? Ti a min non me queres nada’. ‘E logo, non che dou todo canto queres, non che dou de comer do mellor que hai, non te visto do mellor, prézote, e logo que queres que che faga?’ Non me respondeu, pero agora doume de conta que era porque non lle daba bicos. E arrepíntome e pídolle moitas veces perdón», comenta Carmen emocionada. Nese sentido, di que a súa neta tamén é como ela e conta a anécdota de que un día o seu marido ofreceulle a Sandra e unha irmá súa 25 pesetas para a primeira que lle dese un bico: «Pois esta -por Sandra- non gañou», recoñece. En cambio, de Andrea conta que de pequena era moi besucona, pero que agora, tampouco.

Máis aló de bicos, Sandra está pendente da súa avoa en todo o que necesita. Lévaa ao centro social se llo pide, mesmo aprendeu a xogar á brisca con elas e as súas amigas. Tamén é ela a que se ocupa de todas as citas médicas e dos problemas de saúde que xurdan. Ela vai con Carmen ao fin de mundo, mesmo o deixa claro antes de asinar un contrato: «Sempre digo nas empresas nas que estou que teño baixo a miña responsabilidade a miña avoa, que ten un 33 % de minusvalía. E a verdade é que non me poñen pega», di. Porque Carmen leva ao seu lado toda a vida: «Son 44 anos con ela. Crioume a min e crioume á filla. Como para dicirlle que non! Quen a deixa soa! Hai moito que agradecerlle».